Việt Nam sẽ có Trung tâm siêu tính toán AI
© Ảnh : TTXVN - Nguyễn Thu Phương B
Đăng ký
Việt Nam đang xây dựng Trung tâm siêu tính toán trí tuệ nhân tạo (AI) quốc gia với mục tiêu đưa AI trở thành “trợ lý trí tuệ” phổ cập cho mọi người dân.
Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy cho biết, trong thời gian tới, cùng với Luật AI và Chiến lược AI cập nhật, Việt Nam cũng sẽ ban hành Bộ quy tắc đạo đức AI quốc gia.
AI như điện, internet: Việt Nam xây Trung tâm siêu tính toán trí tuệ nhân tạo
Phát biểu tại tại tọa đàm “AI vì nhân loại” chiều 2/12, trong khuôn khổ Tuần lễ khoa học VinFuture 2025, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy cho hay, Việt Nam đang xây dựng Trung tâm siêu tính toán trí tuệ nhân tạo quốc gia.
Theo Thứ trưởng, việc hình thành Trung tâm siêu tính toán diễn ra trong bối cảnh AI không còn là công nghệ ứng dụng đơn lẻ mà đang trở thành hạ tầng thiết yếu, tương tự điện, viễn thông hay Internet.
“Quốc gia làm chủ được hệ sinh thái AI sẽ nắm giữ lợi thế cạnh tranh vượt trội về kinh tế, xã hội, an ninh và quốc phòng”, Thứ trưởng khẳng định.
Thứ trưởng nhắc lại, Việt Nam ban hành Chiến lược AI lần đầu vào năm 2021, nhưng sự bứt phá nhanh chóng của công nghệ buộc Việt Nam phải cập nhật chiến lược và song song xây dựng Luật về AI.
Ông mô tả đây không chỉ là bộ khung pháp lý mà còn là tuyên ngôn về tầm nhìn quốc gia, trong đó AI được xác định là “hạ tầng trí tuệ” và là cơ hội lịch sử để Việt Nam bứt phá, trở thành quốc gia phát triển có thu nhập cao.
Ông nhấn mạnh tuyên ngôn AI của Việt Nam mang tinh thần: “Nhân văn – Mở – An toàn – Tự chủ – Hợp tác – Bao trùm – Bền vững”.
Song hành với Trung tâm siêu tính toán, Việt Nam đang triển khai hệ sinh thái dữ liệu mở, hạ tầng AI theo hướng tự chủ và thúc đẩy ứng dụng AI hóa toàn diện với tốc độ nhanh. Thứ trưởng khẳng định Việt Nam kiên định triết lý AI mở: chuẩn mở, dữ liệu mở, mã nguồn mở. Theo ông, “mở” là con đường giúp tiếp nhận tri thức toàn cầu, làm chủ công nghệ, thúc đẩy Make in Vietnam và đóng góp ngược trở lại cho nhân loại, đồng thời bảo đảm tính an toàn và minh bạch của các ứng dụng AI.
Thị trường ứng dụng trong nước được xem là yếu tố quyết định sự phát triển của doanh nghiệp AI Việt Nam.
“Với quy mô 100 triệu dân, lực lượng trẻ am hiểu công nghệ, Việt Nam có điều kiện để đi nhanh trong kỷ nguyên AI”, Thứ trưởng tin tưởng, Nhà nước sẽ đẩy mạnh ứng dụng AI trong các ngành và cơ quan nhà nước, đồng thời Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia dự kiến dành 30–40% nguồn lực hỗ trợ, bao gồm voucher AI cho doanh nghiệp nhỏ và vừa nhằm tạo “nôi” nuôi dưỡng sản phẩm AI Việt.
Bên cạnh cơ hội, AI cũng đặt ra rủi ro về đạo đức, việc làm và niềm tin xã hội. Việt Nam hướng đến phát triển AI “nhanh – an toàn – nhân văn”, bảo đảm con người vẫn giữ vai trò chủ thể đưa ra quyết định cuối cùng.
Thứ trưởng nhấn mạnh công nghệ mang tính toàn cầu nhưng dữ liệu lại mang tính địa phương; các ứng dụng trọng yếu phải vận hành trên hạ tầng AI quốc gia, kết hợp giữa nền tảng Việt Nam và nền tảng toàn cầu. Đây sẽ là lợi thế khác biệt cho các nước đang phát triển, khi yếu tố ngữ cảnh, văn hóa và bài toán đặc thù mang lại cơ hội cạnh tranh mới.
Ông cho biết Việt Nam sẽ ban hành Bộ quy tắc đạo đức AI quốc gia, Chiến lược AI và Luật AI với các quan điểm: quản lý theo mức độ rủi ro; bảo đảm minh bạch, trách nhiệm giải trình; đặt con người ở trung tâm; khuyến khích phát triển AI trong nước; coi AI là động lực tăng trưởng nhanh và bền vững; và bảo vệ chủ quyền số dựa trên dữ liệu, hạ tầng và công nghệ AI.
Đạo đức AI và tương lai nhân loại
Trong phần thảo luận, các nhà khoa học chia sẻ những góc nhìn về công nghệ và tương lai nhân loại.
Giáo sư Toby Walsh (Đại học New South Wales, Australia), người ủng hộ việc đặt giới hạn đối với AI để bảo đảm công nghệ phục vụ con người, mở đầu bằng câu chuyện cá nhân. Ông cho biết mình dành 40 năm nghiên cứu AI, trong đó “30 năm đầu chẳng mấy ai quan tâm”, nhưng thập kỷ vừa qua AI đã bước ra đời thực và kéo theo những thách thức chưa từng có.
Giáo sư Toby Walsh, Đại học New South Wales (Australia) chia sẻ góc nhìn về đạo đức AI
© Ảnh : TTXVN - Nguyễn Thu Phương B
Ông nhấn mạnh bốn nguyên tắc y khoa – thiện tâm, không gây hại, tôn trọng quyền tự chủ và công bằng – rồi dẫn chứng các trường hợp AI đưa ra lời khuyên sai.
“Mỗi ví dụ là một tình huống liên quan trực tiếp đến quyết định và hệ quả, điều mà AI buộc chúng ta phải đối diện”, ông nói.
Vị giáo sư dành nhiều thời gian cho vấn đề trách nhiệm với câu hỏi, “nếu xe tự lái phải chọn giữa đâm vào ai đó hay đánh lái vào tường, lỗi thuộc về ai?”. Theo ông, máy móc không có ý thức và không thể bị trừng phạt, trong khi con người lại đang giao cho AI những quyết định chưa từng giao cho bất kỳ công nghệ nào.
Ông cũng nói về vũ khí tự động – công nghệ được thiết kế để gây sát thương, khác với xe tự lái vốn nhằm giảm tai nạn với sự suy tư. Ông cho biết mình nhiều lần trình bày tại Liên Hợp Quốc và hy vọng nhân loại có quyết định đúng đắn như từng loại bỏ vũ khí laser gây mù hay bom bi.
Tiếp nối, Giáo sư Geoffrey Hinton (Đại học Toronto, Canada), chủ nhân Giải Nobel Vật lý 2024, chia sẻ qua video về việc AI đang thay đổi cách con người nhìn nhận chính mình.
Theo ông, con người suy nghĩ bằng trực giác nhiều hơn logic. Ông cho rằng AI đang phát triển rất mạnh, mang đến nhiều lợi ích như hỗ trợ y tế, giáo dục, phát triển thuốc và vật liệu mới, đồng thời xuất hiện nhiều rủi ro như việc thiết kế virus nguy hiểm, tấn công mạng, tạo video giả hay gây xói mòn tiến trình bầu cử. Tự động hóa quy mô lớn cũng có thể dẫn đến thất nghiệp hàng loạt nếu xã hội không chuẩn bị trước.
20 Tháng Mười Một, 08:36
Ông cảnh báo AI có thể vượt con người trong vòng 20 năm tới và nhân loại chưa biết cách bảo đảm nó không vượt khỏi tầm kiểm soát. Do đó, việc bảo đảm AI tuân theo các giá trị của con người là vô cùng quan trọng. Hinton cũng nhấn mạnh đa số chính trị gia và người dân hiểu rất ít về AI, nên trách nhiệm giải thích và định hướng thuộc về chính các nhà khoa học và kỹ sư.
Khác với hai nhà khoa học trên, Giáo sư Yoshua Bengio (Đại học Montréal, Canada) đưa ra cảnh báo trực diện và sắc nét hơn. Ông cho rằng trí tuệ đi đôi với sức mạnh, và sức mạnh không được kiểm soát luôn tiềm ẩn nguy cơ. Bengio nhận định tốc độ tiến bộ của AI nhanh đến mức nếu xu hướng hiện tại tiếp diễn, các tác nhân AI tự động có thể vượt con người trong hầu hết tác vụ chỉ trong 5–10 năm nữa.
Ông dẫn các ví dụ về AI có khả năng tống tiền, lừa dối, ưu tiên sự tồn tại của chính nó và gây tổn thương tinh thần trong mối quan hệ với con người.
PGS.TS Lưu Anh Tuấn, Giám đốc điều hành Trung tâm Nghiên cứu trí tuệ nhân tạo, Trường đại học VinUni chia sẻ, là nước đi sau, Việt Nam có cơ hội tận dụng công nghệ mới nhất trên thế giới. Việt Nam phải xây dựng kho dữ liệu sạch, bao quát các lĩnh vực văn hóa, lịch sử, y tế, bối cảnh riêng của Việt Nam, phương ngữ của dân tộc thiểu số... Bên cạnh đó, cần có cơ chế đạo đức để tránh thông tin sai, tin giả.
Phó Giáo sư Lưu Anh Tuấn, Giám đốc điều hành Trung tâm Nghiên cứu Trí tuệ nhân tạo tại Trường Đại học VinUni chia sẻ về an toàn trong AI.
© Ảnh : TTXVN - Nguyễn Thu Phương B
Ngoài ra, Việt Nam cần bảo đảm chủ quyền AI, đi theo hướng mã nguồn mở và Chính phủ phải có hướng dẫn rõ ràng về vấn đề này. Bên cạnh đó, cần có khung đạo đức AI quốc gia, có hướng dẫn chi tiết về việc triển khai các mô hình ngôn ngữ lớn, có cơ quan độc lập kiểm chứng, giám sát chứ không để mô hình này tự chủ hoàn toàn.
Kết thúc buổi tọa đàm, Thứ trưởng Bùi Thế Duy đánh giá cao các ý kiến và góc nhìn được chia sẻ. Ông ghi nhận nỗ lực của Quỹ VinFuture trong việc tạo ra một sự kiện có tầm vóc, góp phần mở ra các định hướng quan trọng cho việc phát triển AI an toàn, nhân văn và phục vụ con người.
Cũng theo thứ trưởng, Việt Nam vừa là thị trường lớn vừa là nơi hình thành các sản phẩm AI mới Cùng với 11 nhóm công nghệ chiến lược, hạ tầng tính toán, dữ liệu phong phú, doanh nghiệp số Make in Vietnam và cộng đồng và cộng đồng startup-nghiên cứu giàu khát vọng, Việt Nam có đầy đủ điều kiện để đi nhanh và mạnh trong kỷ nguyên AI.
