Theo Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể, trong số 6 dự án đường sắt đô thị đang triển khai thực hiện trên địa bàn thành phố Hà Nội và TP.HCM mới chỉ có đường sắt Cát Linh – Hà Đông được vận hành khai thác thương mại, còn lại, đều chậm tiến độ, đội vốn.
Cát Linh – Hà Đông hóa ra lại là dự án duy nhất đã được khai thác
Ông Nguyễn Văn Thể đã có báo cáo về loạt dự án đội vốn chậm tiến độ trước khi rời ghế Bộ trưởng Giao thông vận tải.
Theo đó, mới đây, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể vừa thừa ủy quyền của Thủ tướng ký báo cáo của Chính phủ gửi Quốc hội về tình hình triển khai thực hiện các dự án đường sắt đô thị trên địa bàn Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh.
Theo Bộ trưởng, hiện ở Hà Nội và TP.HCM đang triển khai thực hiện đầu tư 6 tuyến đường sắt đô thị, trong số này, Bộ Giao thông vận tải chủ quản đầu tư 2 dự án, UBND TP Hà Nội chủ quản đầu tư 2 dự án và UBND TP.HCM chủ quản đầu tư 2 dự án.
Báo cáo Quốc hội, Bộ trưởng cho biết, tính đến nay tổng ngân sách đã đầu tư cho các dự án đường sắt đô thị của Việt Nam là 66.011 tỷ đồng, trong đó, riêng ở Hà Nội là 36.602 tỷ đồng, TP.HCM là 29.408 tỷ đồng.
Dù vậy, hiện mới chỉ có tuyến đường sắt đô thị Cát Linh – Hà Đông là được đưa vào khai thác thương mại, trong khi đó, các dự án còn lại đều chậm tiến độ, phải điều chỉnh các mốc thời gian nhiều lần cũng như tăng mốc đầu tư.
Cũng với tuyến đường sắt Cát Linh - Hà Đông, báo cáo nêu tổng mức đầu tư ban đầu hơn 8.700 tỷ đồng, sau đó tổng mức đầu tư điều chỉnh hơn 18.000 tỷ đồng.
Tình hình các dự án đường sắt đô thị tại Hà Nội
Trong báo cáo Chính phủ trình Quốc hội, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cũng cho biết, dự án xây dựng tuyến đường sắt đô thị Hà Nội số 1 đoạn Yên Viên – Ngọc Hồi (giai đoạn 1) được Bộ Giao thông vận tải phê duyệt đầu tư năm 2008, điều chỉnh dự án năm 2017 với tổng mức đầu tư 19.046 tỷ đồng.
Tuy nhiên, do vướng mắc trong quá trình triển khai, Thủ tướng Chính phủ đã thống nhất không gia hạn hiệp định vay VN12-P4 với Chính phủ Nhật Bản, đồng thời chỉ đạo Bộ Giao thông vận tải phối hợp với UBND TP Hà Nội nghiên cứu, thống nhất về quy hoạch mạng lưới đường sắt.
Theo quyết định này, tuyến số 1 chuyển cho UBND TP Hà Nội chủ trì tổ chức thực hiện.
Ngoài ra, việc giải ngân vốn năm 2022 đến hết ngày 31/8 là 0 đồng, còn từ đầu dự án đến 31/8 là hơn 2.154 tỷ đồng.
Tiếp đó, tuyến đường sắt đô thị thí điểm TP. Hà Nội đoạn Nhổn – ga Hà Nội được UBND thành phố Hà Nội phê duyệt đầu tư năm 2009, phê duyệt điều chỉnh dự án năm 2013, 2014 với tổng mức đầu tư 1.176 triệu euro.
Đồng thời, UBND thành phố Hà Nội đang triển khai, rà soát, hoàn thiện báo cáo đề xuất để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt điều chỉnh kéo dài thời gian thực hiện đến 2027.
Theo kế hoạch, khai thác vận hành đoạn trên cao từ cuối năm 2022, khai thác, vận hành toàn tuyến từ 2027, điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án tăng lên từ 32.910 tỷ đồng lên mức 34.826 tỷ đồng.
Trong khi đó, tuyến đường sắt đô thị số 2 đoạn Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo do UBND TP Hà Nội phê duyệt năm 2008 với tổng mức đầu tư 19.555 tỷ đồng.
Bộ trưởng Thể cho biết, hiện nay UBND TP Hà Nội đang triển khai rà soát, hoàn thiện báo cáo đề xuất để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt điều chỉnh tổng mức đầu tư của dự án từ 19.555 tỷ đồng lên 35.678 tỷ đồng.
TP.HCM không khá hơn
Tại thành phố Hồ Chí Minh, báo cáo của Bộ trưởng Thể nêu, dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt đô thị số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) được UBND TP.HCM phê duyệt năm 2007.
Sau đó lãnh đạo thành phố cũng có các quyết định phê duyệt điều chỉnh năm 2008, 2011, 2019, 2021 với tổng mức đầu tư 43.757,15 tỷ đồng.
Lũy kế khối lượng tổng thể của toàn dự án đạt khoảng 92,19%, dự kiến đến cuối năm 2022 đạt khoảng 93%.
Theo Bộ trưởng, UBND TP.HCM đang đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư báo cáo Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương cho phép tiến hành thủ tục, phê duyệt điều chỉnh thời gian thực hiện dự án, hoàn thành thi công vào cuối quý IV năm 2023 và kết thúc dự án từ năm 2024 đến cuối 2028.
Trong khi đó, dự án đầu tư xây dựng tuyến tàu điện ngầm số 2 (Bến Thành - Tham Lương) được UBND TP.HCM phê duyệt năm 2010, phê duyệt điều chỉnh năm 2013, 2019 với tổng mức đầu tư 47.890 tỷ đồng.
Căn cứ tiến độ thực tế của dự án đã được các nhà tài trợ thống nhất, UBND TP.HCM kiến nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư báo cáo Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương cho phép tiến hành thủ tục và phê duyệt điều chỉnh thời gian thực hiện, hoàn thành và đưa vào khai thác năm 2030.
Vì sao loạt dự án giao thông chậm tiến độ, đội vốn?
Trong báo cáo trình Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải cho biết, có một số nguyên nhân cả khách quan lẫn chủ quan dẫn đến việc các dự án đường sắt đô thị đều bị chậm tiến độ, đội vốn.
Ông Thể thừa nhận, các dự án này có quy mô lớn, tiêu chuẩn kỹ thuật phức tạp, khó khăn, vướng mắc liên quan khâu giải phóng mặt bằng, di dời hạ tầng kỹ thuật.
Cùng với đó, các dự án có công nghệ phức tạp, lần đầu tiên được áp dụng tại Việt Nam, các đơn vị thực hiện chưa có kinh nghiệm. Đồng thời, việc nghiệm thu, thử nghiệm là theo các tiêu chuẩn nước ngoài, trong khi chưa có các tiêu chuẩn tương đương ở Việt Nam gây khó khăn cho việc đối chiếu thực hiện.