Những sự kiện chính trị cơ bản trên thế giới trong năm 2023

Năm 2023 là thời gian đầy biến động đối với những sự kiện chính trị trên khắp thế giới.

Ngày 1 tháng 1, ông Luiz Inacio Lula da Silva nhậm chức Tổng thống Brazil.

Ngày 19 tháng 1, Hoa Kỳ đạt mức trần nợ theo luật định là 31,381 nghìn tỷ USD. Quốc hội Hoa Kỳ không thể thi hành các biện pháp để nâng trần và Bộ Tài chính nước này bắt đầu sử dụng động thái khẩn cấp để tránh vỡ nợ.

Ngày 28 tháng 1 tại Cộng hòa Séc ông Petr Pavel là tướng quân đội đã nghỉ hưu và cựu lãnh đạo Ủy ban quân sự của NATO đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống.

Ngày 4 tháng 2, một khinh khí cầu mà Washington cho rằng đang được Trung Quốc sử dụng vào mục đích trinh sát đã bị bắn rơi ngoài khơi bờ biển bang Nam Carolina của nước Mỹ. Bắc Kinh tuyên bố rằng đây là khinh khí cầu phục vụ mục đích dân sự và được dùng để nghiên cứu khí tượng. Vụ việc này đã ảnh hưởng tiêu cực đến quan hệ giữa Washington và Bắc Kinh.

Ngày 8 tháng 2, nhà báo Mỹ nổi tiếng Seymour Hersh công bố bài viết tố cáo Hoa Kỳ đứng sau vụ phá hoại đường ống dẫn khí «Dòng chảy phương Bắc» và «Dòng chảy phương Bắc 2». Trong cuộc điều tra, nhà báo dẫn nguồn tin của mình tuyên bố rằng đã có thiết bị nổ gài dưới đường ống dẫn khí đốt của Nga vào tháng 6 năm 2022 dưới vỏ bọc cuộc tập trận Baltops của thợ lặn Hải quân Hoa Kỳ với sự hỗ trợ của các chuyên gia Na Uy.

Ngày 21 tháng 2, Nga đình chỉ tham gia Hiệp ước Cắt giảm và Hạn chế vũ khí tấn công chiến lược (START).

Ngày 2 tháng 3, Quốc hội CHXHCN Việt Nam bầu ông Võ Văn Thưởng, Ủy viên Bộ Chính trị BCH TƯ Đảng Cộng sản, làm Chủ tịch nước.

Ngày 10 tháng 3, các đại biểu Quốc hội Trung Quốc nhất trí tái bầu ông Tập Cận Bình làm Chủ tịch nước CHND Trung Hoa cho nhiệm kỳ 5 năm lần thứ ba. Ông Tập Cận Bình trở thành Chủ tịch nước đầu tiên trong lịch sử Trung Quốc được bầu vào nhiệm kỳ thứ ba.

Ngày 17 tháng 3, Phòng xét xử trước toà của Toà án Hình sự Quốc tế ICC, cơ quan có thẩm quyền mà Nga không công nhận, đã ban hành lệnh «bắt giữ» Tổng thống Nga Vladimir Putin và Đặc phái viên về quyền trẻ em Maria Lvova-Belova. Trong số những mục mà ICC buộc tội phía Nga, có chuyện dường như đã «trục xuất» những đứa trẻ được chính quyền Nga giải cứu khỏi những trận pháo kích của Ukraina và đưa từ khu vực chiến sự đến nơi an toàn. Như ông Dmitry Peskov Thư ký báo chí của nguyên thủ quốc gia Nga tuyên bố, việc ICC nêu vấn đề «bắt giữ» Tổng thống Nga là không thể chấp nhận, Matxcơva không công nhận quyền tài phán của ICC, và dưới góc độ quan điểm pháp luật thì bất kỳ phán quyết nào của Toà án này đều vô hiệu lực.

Ngày 20-22 tháng 3, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình thực hiện chuyến thăm cấp Nhà nước tới Matxcơva. Đây là chuyến công du quốc tế đầu tiên của nhà lãnh đạo Trung Quốc kể từ khi ông tái đắc cử nhiệm kỳ thứ ba.

Ngày 4 tháng 4, Phần Lan chính thức gia nhập NATO.

Ngày 4 tháng 4, cựu Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump chính thức bị cáo buộc làm giả tài liệu kinh doanh từ 34 tội danh. Tổng cộng, chính trị gia này phải đối mặt với 91 cáo buộc trong khuôn khổ 4 vụ án hình sự, mà bản thân Trump gọi là nỗ lực của đảng Dân chủ nhằm ngăn cản ông trở lại Nhà Trắng. Những tội danh nặng nhất đe dọa Trump 20 năm tù. Tính theo tổng số cáo buộc, cựu lãnh đạo Hoa Kỳ có nguy cơ ở tù hơn 700 năm.

Ngày 19 tháng 4, Chủ tịch Cuba Miguel Diaz-Canel (từ năm 2019) đã được Quốc hội Quyền lực Nhân dân (Quốc hội đơn viện) bầu lại cho nhiệm kỳ thứ hai.

Ngày 25 tháng 4, Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden và Phó Tổng thống Kamala Harris chính thức tuyên bố sẽ tái tranh cử trong cuộc bầu cử Tổng thống năm 2024.

Ngày 6 tháng 5, Vua Charles III chính thức đăng quang ở Anh. Nghi lễ diễn ra trong Tu viện Westminster. Cùng với Vua Charles III, phu nhân của ông là bà Camilla cũng lên ngôi Vương hậu.

Ngày 14 tháng 5, đảng đối lập «Phong trào Tiến lên» đã giành thắng lợi trong cuộc bầu cử Quốc hội ở Thái Lan.

Ngày 28 tháng 5, ông Recep Tayyip Erdogan chiến thắng trong vòng hai cuộc bầu cử Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ.

Ngày 12 tháng 6, cựu Thủ tướng Ý, Thượng nghị sĩ Silvio Berlusconi qua đời.

Đêm sang ngày 24 tháng 6 tại Rostov-on-Don, lực lượng của Công ty quân sự tư nhân «Wagner» đã chiếm sở chỉ huy Quân khu Nam. Vụ việc xảy ra sau tuyên bố của Evgeny Prigozhin rằng Lực lượng vũ trang Nga dường như đã thực hiện những cuộc tấn công bằng tên lửa và bom đánh vào các trại lính của «Wagner», mặc dù cả Bộ Quốc phòng và Cơ quan An ninh LB của Nga đều phủ nhận chuyện này. Tổng thống Nga Vladimir Putin gọi hành động của phe nổi dậy là cuộc phiêu lưu tội phạm, là cú đâm vào sau lưng nước Nga và là tội phản quốc, dẫn dắt bởi những tham vọng và lợi ích cá nhân quá đáng.

Tổng thống Belarus Alexandr Lukashenko được sự đồng ý của Tổng thống Putin đã tiến hành đàm phán với Prigozhin, sau đó cơ quan báo chí của Tổng thống Belarus thông báo rằng người đứng đầu «Wagner» đã chấp nhận đề xuất của ông Lukashenko về việc ngừng cuộc hành quân của chiến binh «Wagner» trên lãnh thổ Nga và thực hiện những bước tiếp theo để hướng tới giảm leo thang. Ông Dmitry Peskov Thư ký báo chí của Tổng thống Nga thông báo Prigozhin sẽ tới Belarus còn vụ án hình sự được hủy bỏ. Điện Kremlin tuyên bố rằng đảm bảo cho điều này là lời hứa của Tổng thống Nga.

Ngày 23 tháng 8, Evgeny Prigozhin tử nạn trong vụ rơi chiếc máy bay tư nhân Embraer Legacy khi đang bay từ Matxcơva đến Saint-Peterburg.

Ngày 27 tháng 6, bạo loạn nổ ra ở Pháp sau khi cảnh sát bắn chết cậu bé 17 tuổi trong cuộc kiểm tra trên đường ở Nanterre, mà theo thông báo của nhân viên công lực, cậu bé này đã từ chối tuân theo yêu cầu của người thi hành công vụ. Theo thông tin của Bộ Nội vụ Pháp, trên khắp nước này, các thanh niên nổi loạn đã đốt hơn 12.000 ô tô, cũng như khoảng 500 tòa thị chính, sở cảnh sát và trụ sở các cơ quan chức năng khác.

Ngày 4 tháng 7, Iran trở thành thành viên đủ quyền của Tổ chức Hợp tác Thượng Hải SCO.

Ngày 18 tháng 7, hết hạn hiệu lực của «thỏa thuận ngũ cốc» do các đại diện của Matxcơva, Kiev, Ankara và Liên Hợp Quốc ký kết ngày 22 tháng 7 năm 2022, dự trù việc xuất khẩu ngũ cốc, thực phẩm và phân bón của Ukraina qua Biển Đen và dỡ bỏ các hạn chế với xuất khẩu thực phẩm và phân bón của Nga sang thị trường thế giới.

Ngày 27-28 tháng 7, hội nghị thượng đỉnh Nga-Châu Phi lần II diễn ra tại Saint-Peterburg.

Bất chấp áp lực của phương Tây, các phái đoàn chính thức từ 48 nước (27 nước do nhân vật cao cấp thứ nhất và thứ hai đại diện) và 5 hiệp hội liên kết lớn nhất châu lục đã tham gia sự kiện thượng đỉnh này.

Ngày 22-24 tháng 8, hội nghị thượng đỉnh BRICS (liên kết Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi) được tổ chức tại Johannesburg (CH Nam Phi). Theo kết quả hội nghị thượng đỉnh, UAE, Saudi Arabia, Iran, Argentina, Ai Cập và Ethiopia chính thức được mời tham gia vào tổ chức. Các nước này có tư cách thành viên đủ quyền của BRICS+ từ ngày 1 tháng 1 năm 2024.

Ngày 8-10 tháng 9, lần đầu tiên CHND Donetsk và CHND Lugansk cùng các vùng Zaporozhye và Kherson tham gia Ngày Bỏ phiếu Thống nhất ở LB Nga.

Ngày 12-17 tháng 9, nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un thăm Nga lần đầu kể từ năm 2019.

Ngày 19 tháng 9, sau nhiều tháng phong tỏa Karabakh, Azerbaijan bắt đầu chiến dịch quân sự tại đó, một trong những mục tiêu là giải tán cơ quan chính quyền của nước Cộng hòa không được công nhận. Một ngày đêm sau, thông qua trung gian hòa giải của lực lượng gìn giữ hòa bình Nga, đã đạt thỏa thuận ngừng bắn; trong số các điều khoản có mục giải giáp các hình thái vũ trang Armenia. Tiếp theo, diễn ra một số vòng đàm phán giữa đại diện của Karabakh và Baku, nhằm mục đích hội nhập khu vực vào thành phần Azerbaijan. Tổng thống Ilham Aliyev tuyên bố đất nước đã khôi phục toàn vẹn lãnh thổ còn chính quyền không được công nhận trong khu vực công bố rằng nước Cộng hòa tự xưng sẽ «tự giải thể» từ ngày 1 tháng 1 năm 2024.

Ngày 3 tháng 10, lần đầu tiên trong lịch sử nước Mỹ, Hạ viện Hoa Kỳ đã bãi nhiệm Chủ tịch Kevin McCarthy. Chính khách McCarthy đã được bầu làm Chủ tịch ngày 7 tháng 1 - sau kỷ lục 5 ngày và 15 vòng bỏ phiếu.

Ngày 7 tháng 10, Israel hứng chịu cuộc tấn công tên lửa quy mô chưa từng có từ phía Dải Gaza bắn tới trong khuôn khổ Chiến dịch «Lũ lụt Al-Aqsa» do cánh quân sự của phong trào Hamas của Palestine phát động.

Ngày 17-18 tháng 10, Diễn đàn quốc tế lần III «Một vành đai, Một con đường» được tổ chức tại Bắc Kinh, nơi một trong những sự kiện chính là sự tham gia của Tổng thống Nga Vladimir Putin.

Tới Bắc Kinh dự sự kiện này có nguyên thủ của 20 nước. Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres đã có mặt tại Diễn đàn.

Ngày 27 tháng 10 tại Malaysia, Hội đồng cai trị đã bầu ra vị vua mới là Quốc vương 64 tuổi của bang Johor Ibrahim Ismail. Tân vương là vị vua thứ 17 trong lịch sử nước Malaysia độc lập.

Ngày 13 tháng 11, cựu Thủ tướng Vương quốc Anh (2010-2016) David Cameron được bổ nhiệm làm người đứng đầu mới của Bộ Ngoại giao Anh.

Ngày 15-17 tháng 11 tại San Francisco diễn ra Hội nghị thượng đỉnh Hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) lần thứ 30.

Ngày 15 tháng 11, trong khuôn khổ Hội nghị thượng đỉnh APEC đã đón tiếp nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden, kéo dài gần ba giờ. Đây là chuyến công du Mỹ đầu tiên của ông Tập Cận Bình kể từ năm 2017 và là cuộc gặp đầu tiên của ông Tập với ông Biden vào năm 2023.

Ngày 19 tháng 11, chính trị gia cực hữu Javier Milei đã giành chiến thắng trong vòng hai cuộc bầu cử Tổng thống ở Argentina.

Ngày 29 tháng 11, cựu Ngoại trưởng Hoa Kỳ Henry Kissinger từ trần.

Ngày 8 tháng 12, Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố tham gia tranh cử Tổng thống nhiệm kỳ mới.

Ngày 10-12 tháng 12 tại Ai Cập tổ chức cuộc bầu cử Tổng thống. Ông Abdel Fattah el-Sisi Tổng thống Ai Cập đương nhiệm đã giành chiến thắng ở vòng đầu tiên.