Thông tin được TS. Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam (Bộ KH&CN) nêu tại buổi họp báo thường kỳ quý II của Bộ Khoa học & Công nghệ diễn ra vào chiều nay (4/7).
Việt Nam sẽ xây trung tâm nghiên cứu khoa học và công nghệ hạt nhân tại Đồng Nai
Theo báo Chính phủ, chiều 4/7, tại buổi họp báo thường kỳ Quý II năm 2024 do Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức, TS. Trần Chí Thành – Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam – đã cho biết về kế hoạch xây lò phản ứng hạt nhân mới phục vụ nghiên cứu, ứng dụng tại Việt Nam.
Trước đó, trong khuôn khổ chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Nga Putin, Tổng giám đốc Tập đoàn Năng lượng Nguyên tử Quốc gia Liên bang Nga (Rosatom) Alexey Likhachev và Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt đã trao đổi bản ghi nhớ về kế hoạch triển khai Dự án xây dựng Trung tâm Nghiên cứu khoa học và công nghệ hạt nhân (CNST) tại Việt Nam.
Hai bên sau đó đã thống nhất về cách thức hợp tác, triển khai để xây dựng và vận hành, đưa vào khai thác hiệu quả dự án này.
“Hiện tại, Bộ KH&CN và Rosatom đang phối hợp chặt chẽ trong việc lập báo cáo nghiên cứu khả thi và hồ sơ địa điểm”, TS. Trần Chí Thành cho biết về tiến độ triển khai thì hiện đã thiết kế lò phản ứng và khảo sát địa điểm về sự phù hợp trong việc xây lò mới.
Dự kiến CNST sẽ được đặt tại TP. Long Khánh, tỉnh Đồng Nai của Việt Nam. Trung tâm này sẽ có lò phản ứng hạt nhân dạng bể, với công suất 10 MW, sử dụng nhiên liệu độ giàu thấp do Nga chế tạo.
Lò nghiên cứu có nhiệm vụ hướng sản xuất dược chất phóng xạ, phục vụ vào công cuộc phát triển kinh tế xã hội.
“Hiện lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt sản xuất gần 10 loại dược chất phóng xạ, nhưng với lò mới có thể tăng công suất từ 5-7 lần”, Vnexpress dẫn phát biểu của ông Thành bổ sung thêm.
Lò phản ứng mới hướng tới việc đáp ứng dược chất phóng xạ trong điều trị và chẩn đoán ung thư. Đây là nhiệm vụ quan trọng, vì mỗi năm có khoảng 180.000 người mắc bệnh ung thư, trong khi hiệu suất chữa trị trong nước mới chỉ đạt khoảng 40% (trong khi thế giới đạt 70%).
Để một số cán bộ Việt Nam được tham gia thực hiện thiết kế cơ sở của lò phản ứng
Bộ Khoa học và Công nghệ đã giao nhiệm vụ cho Viện Năng lượng nguyên tử xây dựng các nhóm chuyên môn sâu về vật lý lò, thiết kế sử dụng kênh ngang, sản xuất đồng vị phóng xạ trên lò nghiên cứu, nghiên cứu vật liệu, chiếu xạ silic làm bán dẫn, nghiên cứu phân tích kích hoạt, bảo vệ môi trường, an toàn hạt nhân...
“Hai bên đã thống nhất với nhau các công việc, đặc biệt là hình thành các nhóm, chuyên gia theo từng lĩnh vực để phối hợp trao đổi. Ngoài việc xây dựng lò, vận hành an toàn, chúng ta phải có các nhóm nghiên cứu, như lĩnh vực chiếu xạ silic là hoàn toàn mới và chưa có ở Việt Nam nên phải có đội ngũ nhà khoa học để khai thác lò hiệu quả, đây là nhiệm vụ rất dài hạn”, ông Trần Chí Thành lưu ý.
Điều này cũng nhằm chuẩn bị nguồn cán bộ nghiên cứu, ứng dụng khai thác hiệu quả lò nghiên cứu mới, đảm bảo an toàn khi CNST chính thức đi vào vận hành, hoạt động.
Thực tế, đây là lần đầu tiên Việt Nam triển khai một dự án về xây dựng lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu công suất lớn, vì vậy, để hỗ trợ công tác thẩm tra, thẩm định cho báo cáo nghiên cứu khả thi, báo cáo phân tích an toàn và hồ sơ thiết kế, phía Việt Nam (Bộ KH&CN) đã đề nghị Rosatom tạo điều kiện để một số cán bộ Việt Nam được tham gia thực hiện thiết kế cơ sở của lò phản ứng và các tính toán, phân tích an toàn đi kèm.
“Rosatom cũng sẽ hỗ trợ Việt Nam trong việc đào tạo cán bộ vận hành lò phản ứng nghiên cứu”, thông tin tại họp báo nêu rõ.
Cụ thể, theo TS. Thành, Viện Năng lượng nguyên tử đang triển khai với một số đơn vị ở nước ngoài, trong đó có Viện Liên hiệp nghiên cứu hạt nhân Dubna (JINR) về kế hoạch dài hạn liên quan công tác đào tạo cán bộ.
Cũng tại buổi họp báo, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Hoàng Giang cho biết, Việt Nam có chủ trương phát triển năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình gắn với phát triển kinh tế xã hội.
Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Giang nhấn mạnh, những kết quả ứng dụng trong ngành y học, nông nghiệp, xuất nhập khẩu hàng hóa nông sản đã cho thấy nhu cầu thực tế cần phải có năng lượng nguyên tử.
"Đi đôi với xu hướng thế giới, nhiều quốc gia tái khởi động tập trung nguồn lực năng lượng nguyên tử phục vụ phát triển kinh tế xã hội. Do đó dự án cũng cần có thời gian chuẩn bị lâu dài, hướng mục tiêu đưa năng lượng nguyên tử ứng dụng vào phát triển kinh tế xã hội", đại diện Bộ Khoa học và Công nghệ phân tích.
Lần đầu tiên Việt Nam xây lò phản ứng hạt nhân công suất lớn
Được biết, Dự án Trung tâm Nghiên cứu khoa học công nghệ hạt nhân (CNST) được thực hiện theo Hiệp định Liên Chính phủ, ký kết vào năm 2011. Chính phủ Việt Nam đã phê duyệt chủ trương đầu tư dự án này từ năm 2018.
Cần nhắc lại, Việt Nam hiện chỉ đang sở hữu lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt, đã vận hành 40 năm nay.
Lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt có tiền thân là Lò phản ứng hạt nhân TRIGA Mark-2 công suất 250 kWt, được Mỹ xây dựng tại Đà Lạt từ năm 1963.
Trước ngày thống nhất đất nước 30/4/1975, toàn bộ các thanh nhiên liệu của lò đã được tháo dỡ, vận chuyển về Mỹ nên lò không còn khả năng hoạt động.
Từ năm 1982, Liên Xô đã giúp đỡ Việt Nam khôi phục và mở rộng lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt.
Ngày 20/3/1984, lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt chính thức được đưa vào vận hành với công suất danh định là 500 kWt, cao gấp 2 lần so với công suất của lò TRIGA trước đó. Lò được sử dụng phục vụ vào công tác nghiên cứu khoa học, phân tích mẫu, sản xuất thuốc phóng xạ cho y tế, công nghiệp và đào tạo nhân lực.
Sự ủng hộ của Tổng thống Putin và lãnh đạo Việt Nam
Lãnh đạo Nga và Việt Nam rất ủng hộ phương hướng hợp tác này. Phát biểu sau cuộc hội đàm với Chủ tịch nước Tô Lâm ở Hà Nội trong chuyến thăm vừa qua, Tổng thống Putin đã nêu bật việc Việt Nam và Nga ký biên bản ghi nhớ về xây dựng Trung tâm Khoa học và Công nghệ hạt nhân tại Việt Nam.
Phát biểu với báo chí sau hội đàm cấp cao, Tổng thống Putin nhấn mạnh, phát triển năng lượng nguyên tử hòa bình là lĩnh vực hứa hẹn trong mở rộng hợp tác song phương giữa hai nước Việt Nam và Nga.
“Một trong các chủ đề trong chương trình nghị sự là dự án xây dựng Trung tâm Khoa học và Công nghệ Hạt nhân tại Việt Nam do Tập đoàn Năng lượng Nguyên tử Quốc gia Liên bang Nga (Rosatom) tiến hành, cũng như đào tạo các chuyên gia nguyên tử Việt Nam ở những trường đại học chuyên ngành hàng đầu của Nga”, Tổng thống Putin bày tỏ.
Trong bài viết của mình gửi báo Nhân dân của Việt Nam trước đó, lưu ý về tiềm năng hợp tác năng lượng – lĩnh vực mang tầm quan trọng chiến lược trong hợp tác song phương Việt – Nga, ông Putin cũng khẳng định, Rosatom luôn sẵn sàng hỗ trợ các đối tác Việt Nam xây dựng ngành năng lượng nguyên tử quốc gia và tăng cường đào tạo nhân lực.