Các nhà khoa học đã đạt được những thành tích gì và đang đối mặt những thách thức nào trong lĩnh vực này? Ở Nga lĩnh vực này đang phát triển như thế nào? Triển vọng cho việc sử dụng những công nhệ mới là gì? Liệu các công nghệ mới có thể đánh bại hoàn toàn bệnh ung thư? Viện sĩ Boris Ivanovich Dolgushin, Giám đốc Viện Nghiên cứu X quang Thực nghiệm và Lâm sàng thuộc Trung tâm Nghiên cứu y học quốc gia về ung thư mang tên N.N. Blokhin, trả lời các câu hỏi này.
— Trong mười năm, ông đứng đầu Viện Nghiên cứu X quang Thực nghiệm và Lâm sàng thuộc Trung tâm Nghiên cứu y học quốc gia về ung thư mang tên N.N. Blokhin. Mọi chuyện đã bắt đầu như thế nào?
— Viện Nghiên cứu X quang Thực nghiệm Lâm sàng đã được thành lập cách đây mười năm, nhưng chúng tôi đã tiến tới mục tiêu này trong nhiều năm. Chúng tôi từng bước hoàn thiện các dịch vụ chẩn đoán, và tôi được giao thực hiện nhiều chức năng mới. Ban đầu đó là khoa chẩn đoán X-quang, sau đó là khoa chẩn đoán bức xạ, sau đó tất cả các khoa này tạo thành một viện. Tôi luôn quan tâm đến tất cả những điều này, và tôi luôn làm những gì tôi thích.
Viện Nghiên cứu X quang Thực nghiệm và Lâm sàng thuộc Trung tâm Nghiên cứu y học quốc gia về ung thư mang tên N.N. Blokhin
© Ảnh : OlgaMerzlyakova
— Hiện nay viện nghiên cứu của ông giải quyết những nhiệm vụ nào?
— Nhiệm vụ của một trung tâm nghiên cứu ung thư — và điều này được nêu trong điều lệ của tổ chức — là phát triển các công nghệ mới và đưa chúng vào ứng dụng thực tế, hoặc làm chủ các công nghệ mới và một lần nữa, đưa chúng vào ứng dụng. Đây là chức năng cốt lõi của một trung tâm nghiên cứu ung thư mà chúng tôi tuân thủ. Viện nghiên cứu của chúng tôi được gọi là lâm sàng và thực nghiệm vì nó bao gồm một khối lớn các dịch vụ chẩn đoán và trị liệu bằng đồng vị và phóng xạ thực nghiệm. Khi tôi đã đứng trước nhiệm vụ thành lập viện, tôi không thể tưởng tượng một cơ sở như vậy nếu không có thành phần này. Vào thời điểm đó, nhiều người cho rằng thành phần này là khá bất thường và không phù hợp. Nhưng với thành phần này, chúng tôi đã tạo ra được một cầu nối khi các công nghệ có thể được chuyển giao từ phòng thí nghiệm đến bệnh viện trong khuôn khổ một viện nghiên cứu. Đây là những gì chúng tôi đang làm và đạt được hiệu quả trong lĩnh vực này.
— Những công nghệ thử nghiệm nào Viện của ông đã đưa vào ứng dụng thực tế?
— Ví dụ, chúng tôi tạo ra các dược phẩm phóng xạ để chẩn đoán và điều trị. Để đưa chúng vào sử dụng lâm sàng, cần phải tiến hành một loạt các nghiên cứu tiền lâm sàng. Đây là một công việc rất phức tạp, tốn nhiều công sức khi phải thực hiện các thí nghiệm trên động vật vừa và nhỏ, để sau đó sử dụng dược phẩm này cho bệnh nhân.
– Quá trình thí nghiệm trên động vật tiến hành như thế nào? Viện có phòng sinh thái vivarium không?
— Vâng, chúng tôi có phòng sinh thái vivarium. Đây là một phần của cơ sở thử nghiệm tại viện nghiên cứu của chúng tôi.
Viện sĩ Boris Ivanovich Dolgushin, Giám đốc Viện Nghiên cứu X quang Thực nghiệm và Lâm sàng thuộc Trung tâm Nghiên cứu y học quốc gia về ung thư mang tên N.N. Blokhin
© Ảnh : OlgaMerzlyakova
— Bao nhiêu loại dược phẩm phóng xạ được phát triển theo cách này đã được đưa vào ứng dụng?
— Chúng tôi đang sản xuất 15 loại dược phẩm phóng xạ. Đây là một khối lượng rất lớn và chúng tôi thường xuyên phát triển danh mục sản phẩm - hầu như mỗi năm chúng tôi đều giới thiệu một hoặc hai loại thuốc mới. Nhưng điều này không có nghĩa là các dược phẩm mới sẽ ngay lập tức có nhu cầu hàng ngày. Chúng được sử dụng để phục vụ cho nghiên cứu khoa học cũng như để tìm được phương án điều trị tối ưu cho từng loại thuốc: sau khi trải qua một số nghiên cứu nhất định, dược phẩm mới sẽ chiếm lĩnh vị trí thích hợp và sẽ được sử dụng rộng rãi hoặc chỉ dành cho các loại bệnh hiếm.
— Ngoài những loại dược phẩm phóng xạ mới này, Viện còn có những phát triển nào khác?
— Gần đây, chúng tôi cùng với các đồng nghiệp từ các cơ sở nghiên cứu khác đã tổng kết bốn mươi năm hoạt động trong lĩnh vực X quang can thiệp và ban hành hướng dẫn đầu tiên của Nga về X quang can thiệp để chẩn đoán, điều trị ung thư. Đây là ba tập, khoảng 800 trang, chứa tất cả thông tin liên quan đến lĩnh vực khoa học và thực tiễn này.
Tiếp theo là nhiều loại dược phẩm phóng xạ. Các công việc trong lĩnh vực này phát triển không ngừng. Bây giờ chúng tôi không chỉ chẩn đoán mà còn điều trị cho bệnh nhân bằng dược phẩm phóng xạ. Có lẽ bạn đã quen với khái niệm trị liệu Theranostic. Hai loại thuốc có đặc tính hóa học giống nhau được chọn, một loại thuốc chẩn đoán, một loại thuốc điều trị và chúng tích lũy trong các mô bệnh lý. Nếu thuốc chẩn đoán tích tụ trong khối u, điều đó có nghĩa là thuốc điều trị cũng sẽ tích tụ ở đó. Hai cặp trị liệu nổi bật nhất trong Theranostic là iốt 123 với iốt 131 và flo-PSMA với lutetium-PSMA. Chúng tôi sử dụng một số cặp trị liệu để điều trị cho những bệnh nhân mắc các bệnh ung thư phổ biến - ung thư tuyến tiền liệt, ung thư vú và u thần kinh nội tiết. Đây là một cuộc tìm kiếm liên tục và nó sẽ tiếp tục.
Hướng thứ ba, mà Viện chúng tôi là cơ sở đầu tiên ở Nga phát triển theo hướng này, là xạ trị kích hoạt Boron bằng neutron (Boron neutron capture therapy – BNCT). Các kỹ sư tuyệt vời của Viện vật lý hạt nhân Budker (BINP) ở Novosibirsk đã tạo ra một máy gia tốc có thể tạo ra neutron nhiệt cần thiết cho công nghệ này. Đây là một loại neutron rất đặc biệt, chúng có thể tương tác với boron-10. Điểm đặc biệt của công nghệ nhị phân này là bản thân boron và neutron đều không gây hại cho các mô trong cơ thể người. Nhưng nếu boron bị chiếu xạ bởi các neutron nhiệt, một phản ứng sẽ xảy ra, năng lượng sẽ được giải phóng và sẽ phá hủy cả hai chuỗi DNA trong tế bào khối u và nó sẽ chết. Trong 20 năm nay, chúng tôi đã thực hiện các cuộc thử nghiệm với phương pháp xạ trị kích hoạt Boron bằng neutron, nhưng trước đây không có cơ hội áp dụng nó trên bệnh viện vì tất cả các nghiên cứu đều được thực hiện trong lò phản ứng hạt nhân. Và sau khi có cơ hội thu được neutron nhiệt tại máy gia tốc, việc đưa công nghệ này vào ứng dụng thực tế không còn là giấc mơ nữa mà đã trở thành hiện thực. Công nghệ này đang được đưa vào thực hành lâm sàng.
— Có hai quan điểm về triển vọng cho điều trị ung thư: theo quan điểm thứ nhất, chúng ta sẽ xác định được nguyên nhân gây ra bệnh ung thư và sẽ chiến thắng nó, giống như chúng ta đã chiến thắng nhiều loại bệnh do virus. Theo quan điểm thứ hai, về nguyên tắc không thể chiến thắng ung thư, và chúng ta phải học cách chẩn đoán bệnh từ rất sớm và sống chung với nó để nó không giết chết con người. Ông ủng hộ quan điểm nào?
— Theo tôi, quan điểm thứ hai thực tế hơn. Được biết, tất cả chúng ta đều có những tế bào ung thư trong cơ thể. Các nhà khoa học đã tính toán rằng, mỗi giây, trong cơ thể con người hiện diện khoảng 300 tế bào ung thư. Nhưng, cơ thể con người có sẵn hệ thống kiểm soát và bảo vệ để xác định những tế bào lạ đối với cơ thể và tiêu diệt chúng. Tuy nhiên, đôi khi hệ thống bị lỗi và bệnh bắt đầu phát triển. Chữa khỏi ung thư là điều lý tưởng; nhưng, ngăn ngừa ung thư còn tốt hơn nữa. Lĩnh vực phòng ngừa cũng đang phát triển. Tôi nghĩ rằng, cuối cùng, tất cả các phương pháp điều trị sẽ mang lại kết quả là phòng ngừa. Nhưng ở giai đoạn hiện tại, chúng ta phải cung cấp cho con người một cuộc sống thoải mái. Có lẽ ngay cả với bệnh. Đồng thời phải theo dõi sau điều trị để không cho bệnh thể hiện bản thân một cách trọn vẹn.
— Trung tâm Nghiên cứu mang tên Blokhin đã trải qua nhiều thời kỳ khác nhau, kể cả những thời điểm khó khăn. Ông đánh giá như thế nào về hiệu quả hoạt động trong những năm qua?
— Tôi tràn đầy niềm tự hào là tôi đã đến đây vào năm 1975 và cả cuộc đời tôi gắn liền với tổ chức tuyệt vời này. Trung tâm Blokhin là một tấm gương về mặt xây dựng, về mặt công nghệ cũng như về những kinh nghiệm mà tổ chức này đã tích lũy. Tôi thích tất cả những gì mà nhóm khoa học làm cho bệnh nhân, cho ngành chăm sóc sức khỏe của đất nước, và tôi cảm thấy hạnh phúc vì mình có mối liên hệ trực tiếp với các công việc này.