Với tôn chỉ “nước Mỹ trên hết” của ông Trump, chính sách tăng thuế nhập khẩu lên 10 - 20% với tất cả các nước được dự báo sẽ làm giảm khả năng cạnh tranh của hàng Việt Nam so với hàng nội địa Mỹ. Ở chiều ngược lại, xu hướng áp thuế cao đối với hàng Trung Quốc của nhà lãnh đạo sẽ tạo cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam.
Tác động lớn khi ông Trump đắc cử
Mới đây, Bộ Công Thương đã có báo cáo về tình hình sản xuất công nghiệp, hoạt động thương mại. Trong báo cáo, Bộ này cho rằng việc ông Trump đắc cử Tổng thống Mỹ sẽ tác động sâu rộng đến nền kinh tế thế giới và Việt Nam.
Cụ thể, các quan điểm cứng rắn, mang tính bảo hộ cao của ông Trump có thể làm gia tăng các rào cản thuế quan và phi thuế quan đối với hàng hóa Việt Nam. Trong nhiệm kỳ trước, ông Trump chính là tổng thống đầu tiên quyết định điều tra Việt Nam theo Điều 301.
Số liệu từ Tổng cục Hải quan ghi nhận, trong 10 tháng năm 2024, Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch khoảng 98,4 tỷ USD, chiếm 29,3% tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước, tăng 24,2% so với cùng kỳ năm ngoái.
Các mặt hàng xuất khẩu sang Mỹ nhiều nhất là thủy sản, đạt 1,5 tỷ USD; sản phẩm từ chất dẻo đạt 2,4 tỷ USD; gỗ và các sản phẩm từ gỗ 7,3 tỷ USD; hàng dệt may đạt 13,3 tỷ USD; giày dép đạt 6,8 tỷ USD; máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện đạt 19,1 tỷ USD; điện thoại các loại và linh kiện đạt 8,7 tỷ USD; máy móc, thiết bị, phụ tùng đạt gần 18 tỷ USD,…
Việc ông Trump đắc cử Tổng thống Mỹ, theo đánh giá của Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản (VASEP), sẽ dẫn đến các chính sách mới có tác động rất lớn đến các bước đi tiếp theo của doanh nghiệp xuất khẩu.
VASEP cho rằng, với tôn chỉ “nước Mỹ trên hết” của ông Trump, chính sách tăng thuế nhập khẩu lên 10 - 20% với tất cả các nước, gồm cả Việt Nam, sẽ làm giảm khả năng cạnh tranh của hàng Việt Nam so với hàng nội địa Mỹ.
Ngoài ra, ngành thủy sản cũng đối diện với các biện pháp phòng vệ thương mại gia tăng, bao gồm thuế chống bán phá giá, thuế chống trợ cấp và các yêu cầu nghiêm ngặt về chất lượng sản phẩm.
“Chính quyền Tổng thống đắc cử Donald Trump dự kiến tăng các biện pháp bảo vệ liên quan đến an toàn thực phẩm và tiêu chuẩn chất lượng. Điều này có thể khiến các nhà xuất khẩu thủy sản Việt Nam tăng chi phí sản xuất và kiểm tra hàng hóa. Các chính sách này cũng có thể khiến cạnh tranh gia tăng giữa Việt Nam và các quốc gia xuất khẩu thủy sản khác như Ấn Độ, Ecuador, hay Indonesia”, theo nhận định của VASEP.
Trong bối cảnh đó, VASEP khuyến nghị các doanh nghiệp cần thận trọng và có chiến lược khi xuất khẩu sản phẩm sang thị trường Mỹ, đặc biệt là khi người tiêu dùng Mỹ ngày càng quan tâm đến các yếu tố bền vững, bảo vệ môi trường và trách nhiệm xã hội.
Cần lưu ý đến thặng dư thương mại với Mỹ
Tuy nhiên, nhìn từ góc độ khác, VASEP cho rằng việc Tổng thống đắc cử Donald Trump có xu hướng áp thuế cao đối với hàng hóa Trung Quốc sẽ tạo cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu tôm, cá tra sang Mỹ và chiếm lĩnh thị phần.
Theo một lãnh đạo doanh nghiệp gỗ lớn, chính sách tăng thuế nhập khẩu lên với tất cả các nước của ông Trump trong nhiệm kỳ mới sẽ có tác động 2 mặt đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam.
Việc chịu thuế cao hơn sẽ làm giảm khả năng cạnh tranh của hàng Việt so với hàng nội địa Mỹ. Các cuộc điều tra nguồn gốc để chống lẩn tránh thuế sẽ diễn ra nhiều hơn, làm tăng chi phí và ảnh hưởng đến hoạt động doanh nghiệp.
Tuy nhiên, trong trường hợp ông Trump tăng thuế nhập khẩu cao với hàng Trung Quốc như đã từng làm trong nhiệm kỳ 2017-2021, các doanh nghiệp Mỹ sẽ tìm những nguồn cung có tính cạnh tranh hơn về giá. Đây sẽ là cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam.
"Nếu đúng như vậy, tỷ lệ hàng xuất khẩu của công ty vào Mỹ có thể tăng từ 50% lên 70% trong thời gian tới", vị lãnh đạo này dự báo.
Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) Vũ Đức Giang cho biết, doanh thu xuất khẩu dệt may của Việt Nam năm 2024 được dự báo có thể đạt 44 tỷ USD, trong đó thị trường Mỹ chiếm gần 40%. Có thể thấy, mỗi chính sách mới từ thị trường này đều có tác động rất lớn đến ngành dệt may của Việt Nam.
Theo lãnh đạo VITAS, việc ông Donald Trump đắc cử Tổng thống Mỹ có lợi hơn cho ngành này. Trong nhiều năm qua, quan hệ Việt - Mỹ ổn định, đã giúp các doanh nghiệp Mỹ chuyển dịch từ các nước khác sang thị trường Việt Nam.
Nhiều nhà nhập khẩu Mỹ đã chọn Việt Nam làm nhà cung ứng trong thời gian qua, vì họ tin vào chất lượng, giá cả và khả năng giao hàng của doanh nghiệp Việt. Một số doanh nghiệp ngành dệt may hiện có đơn hàng xuất khẩu vào Mỹ đến hết năm nay 2024 và sang cả quý I/2025.
Một số doanh nghiệp dự báo, nếu ông Donald Trump áp thuế cao lên hàng hóa Trung Quốc nhiều khả năng sẽ khiến chủ các nhãn hàng chuyển sang đặt hàng gia công cho doanh nghiệp Việt Nam.
Mặc dù vậy, một số chuyên gia cảnh báo, Việt Nam cần lưu ý đến thặng dư thương mại với Hoa Kỳ, vì con số này của Việt Nam hiện rất lớn, chỉ xếp sau Trung Quốc và Mexico.
Trong 10 tháng năm nay, Việt Nam đã xuất siêu sang Mỹ tới 86,2 tỷ USD. Chính vì vậy, cần tăng cường nhập khẩu từ Mỹ để tránh rủi ro có thể xảy ra khi Tổng thống Donald Trump chính thức trở lại Nhà Trắng.