Ngày 17/1, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) công bố quyết định chuyển giao bắt buộc Ngân hàng TNHH Dầu khí Toàn cầu (GPBank) cho Ngân hàng Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank) và Ngân hàng Đông Á (DongA Bank) cho Ngân hàng Phát triển TP HCM (HDBank). Trước đó, giữa tháng 10/2024, hai nhà băng 0 đồng cùng thời kỳ là CBBank và OceanBank cũng đã được chuyển giao bắt buộc về Ngân hàng Ngoại Thương Việt Nam (Vietcombank) và Ngân hàng Quân Đội (MB).
Việc NHNN mua các ngân hàng trên với giá 0 đồng có đủ cơ sở pháp lý hay không?Chuyện gì đang diễn ra trên thị thường tài chính – ngân hàng Việt Nam? Phóng viên Sputnik đã có cuộc trao đổi với chuyên gia kinh tế - tài chính và ngân hàng Lý Hoài Linh về chủ đề đang nóng lại này.
Mua bán phải dựa trên Cung -Cầu
Sputnik: Thưa chuyên gia Lý Hoài Linh, hôm 17/1 vừa qua hai ngân hàng DongA Bank và GPBank sáng nay được chuyển giao bắt buộc về HDBank và VPBank, theo phương án được Chính phủ phê duyệt.
Ông Nguyễn Hữu Nghĩa, Chánh Thanh tra Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng, từ năm 2015 đã nói, việc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) mua ngân hàng trong diện kiểm soát đặc biệt với giá 0 đồng là đủ cơ sở pháp lý (nguồn: Mua các ngân hàng với giá 0 đồng là đúng luật). ông Nguyễn Hữu Nghĩa cho biết, cơ sở pháp lý để NHNN mua ngân hàng trong diện kiểm soát đặc biệt với giá 0 đồng được quy định tại Điều 149 Luật Các tổ chức tín dụng (TCTD), còn được dựa trên cơ sở Quyết định 254 của Thủ tướng Chính phủ về Cơ cấu lại hệ thống các TCTD giai đoạn 2011-2015 và một số văn bản khác.
Ông có bình luận gì về cơ sở pháp lý của việc xử lý “Ngân hàng 0 đồng”?
Ông Lý Hoài Linh, chuyên gia tài chính - ngân hàng:
Cách xử lý ngân hàng 0 đồng không có quy định trong luật. Luật lúc ấy không có quy định “Mua 0 đồng” mà chỉ có quy định “Mua”. Theo cách giải thích của ông Nghĩa (trong bài) là khiên cưỡng vì theo tôi,
Thứ nhất, việc mua bán phải dựa trên Cung -Cầu. Cung cầu xác định qua đấu giá hay rao bán công khai. Không thể bên mua tự quyết định giá = 0 như vậy được.
Thứ hai, việc định giá để xác định “khoảng giá” để tham khảo của bên thứ 3 chứ không hẳn là bên mua và nhưng không có nghĩa là giá để mua. Định giá theo yêu cầu bên mua, bên bán, bên trung gian… sẽ có giá khác nhau bởi mỗi phương pháp định giá sẽ cho mức giá khác nhau căn cứ vào mức độ chấp nhận rủi ro, lợi nhuận/thu nhập kỳ vọng, nhu cầu và cung của thị trường… Định giá “âm” cần hiểu theo phương pháp nào? Có hàng chục phương pháp định giá khác nhau. Chưa kể tài sản tài chính lên xuống theo các biến số kinh tế vĩ mô. Khi hoàn cảnh thay đổi giá tài sản tài chính thay đổi theo.
Thứ ba, ngân hàng là ngành nghề kinh doanh đặc biệt, bị hạn chế và giấy phép ngân hàng có giá của nó. Khi Ocean Bank khó khăn, đã có người sẵn sàng mua lại và chịu rủi ro vì giấy phép ngân hàng họ định giá không dưới 3.000 tỷ, tài sản Ocean Bank biết khai thác sẽ lên giá.
Thứ tư,“Mua” ít nhất phải công khai, bảo vệ quyền lợi cổ đông và khách hàng qua đấu giá và phải có giá của nó chứ không thể 0 đồng. Một số đại biểu quốc hội, giới chuyên gia ngân hàng –tài chính cũng đã cho rằng, cần công khai, minh bạch, làm rõ hơn việc mua ngân hàng thua lỗ với giá 0 đồng.
Thứ năm, quyết định mua 0 đồng vì vậy không đáp ứng được tiêu chí khách quan. Các cổ đông cá nhân sai phạm, dù là cổ đông lớn, thì xử lý, nhưng không thể bỏ qua lợi ích các cổ đông nhỏ.
Nhiều câu hỏi, nhiều vấn đề chưa có câu trả lời
Sputnik: Theo quy định tại Luật các tổ chức tín dụng, chuyển giao bắt buộc là một trong các phương án để cơ cấu lại các tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt, nhằm khôi phục hoạt động bình thường, khắc phục các yếu kém, đưa các ngân hàng 0 đồng trở thành các ngân hàng có tình hình tài chính lành mạnh, đảm bảo khả năng hoạt động liên tục.
Ông có bình luận gì về vấn đề này? Theo ông những điều chưa rõ ràng và những phức tạp, khó khăn là gì?
Ông Lý Hoài Linh, chuyên gia kinh tế - tài chính và ngân hàng:
Sau khi các ngân hàng 0 đồng được giao cho các ngân hàng khác quản lý các ngân hàng ấy lỗ ngày càng nặng hơn. Theo như tôi được biết, số lỗ trên sổ sách có thể gấp nhiều lần. Lý do có thể có nhiều và bao gồm cả việc những người quản lý mới sợ trách nhiệm không dám làm gì.
Hệ quả là những người gửi tiền nếu rút ra thì nguồn ở đâu? Có trả không? Các ngân hàng này khó huy động thêm nên cần làm rõ ai cấp vốn cho các ngân hàng này trả khách hàng nếu có trả?
Số lỗ mới ai chịu trách nhiệm?
Tình hình tài chính hiện nay các ngân hàng 0 đồng như thế nào?
Rất nhiều câu hỏi, nhiều vấn đề và nhiều phức tạp.
Trong tình hình như vậy, khi mọi thứ nói trên chưa có giải pháp và chỉ là những câu hỏi thì nay các ngân hàng 0 đồng ấy lại bàn giao cho các ngân hàngkhác. Như vậy cũng là hình thức bán 0 đồng. Cách đây 10 năm, cứ cho là âm vốn X đồng. Nay âm vốn nhiều lần X đồng (n.X) mà vẫn bán 0 đồng tức cách đây 10 năm phải bán (n-1)X đồng mới đúng chứ! Vậy cách đây 10 năm đã mua quá rẻ???
Số lỗ phát sinh là bao nhiêu? Ngân hàng mua có chịu trách nhiệm bù lỗ ấy? Nếu vậy dù mua lại 0 đồng, hợp nhất số lỗ vào thì các ngân hàng mới mua có bị mất an toàn tài chính khi phải ôm cục lỗ to đùng không? Nếu vậy có được tiếp tục hoạt động?
Nếu ngân hàng tiếp nhận là ngân hàng nhà nước thì việc ôm số lỗ này có phạm vào quy định của đầu tư công không? Ai cho phép?
Nói tóm lại, nhà nước đang phải giải quyết cái sai trước đó… mà hệ quả có thể là cái sai lớn hơn.
Sputnik: Như vậy, ông có đánh giá như thế nào về chủ trương của chính phủ.
Chủ trương là đúng, cần thiết, nhưng tôi không đồng tình với cách làm. Vì, như tôi đã nói ở trên, nhà nước đang phải giải quyết cái sai trước đó… mà hệ quả có thể là cái sai lớn hơn. Cần sự công khai và minh bạch.
Sputnik: Chân thành cảm ơn ông vì những thông tin rất thú vị và bổ ích.