Theo thông tin của Trung tâm thông tin Công nghiệp và Thương mại, Bộ Công Thương Việt Nam, kim ngạch thương mại hai chiều giữa Việt Nam với thị trường Hiệp định Đối tác toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) năm 2024 đạt khoảng 102,1 tỷ USD, tăng 6,8% so với năm 2023; xuất siêu của Việt Nam sang thị trường CPTPP đạt 9,4 tỷ USD, tăng gấp đôi so với mức xuất siêu 4,7 tỷ USD trong năm 2023.
Các doanh nghiệp Việt Nam đã tận dụng những lợi thế mà Hiệp định CPTPP mang lại như thế nào? Những rào cản và vướng mắc gì còn tồn tại và những biện pháp vượt chúng là gì?
Tiến sỹ kinh tế Lê Xuân Hòa đã đề cập tới những vấn đề trên trong cuộc trò chuyện với phóng viên Sputnik.
Các doanh nghiệp Việt Nam đã biết tận dụng một cách hiệu quả CPTPP
Sputnik: Như chúng ta đã biết, Hiệp định Đối tác toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) chính thức có hiệu lực với Việt Nam từ ngày 14/1/2019. Sau 5 năm thực thi, theo đánh giá chung, đây là một trong những Hiệp định mang lại hiệu quả cao cho hàng Việt xuất khẩu vào thị trường này.
Theo đánh giá của ông, tính hiệu quả có được dựa vào những yếu tố nào và các doanh nghiệp Việt Nam đã tận dụng những lợi thế CPTPP mang lại như thế nào?
Tiến sỹ kinh tế Lê Xuân Hòa:
Trước hết, tôi muốn nhấn mạnh rằng, rất nhiều ngành hàng, lĩnh vực xuất khẩu vào các thị trường trong thuộc khối CPTPP đã có mức tăng trưởng cao, năm sau cao hơn năm trước và đặc biệt, nhiều nhóm hàng có tỷ lệ sử dụng giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) ưu đãi CPTPP khá cao. Ví dụ, tác động tích cực của Hiệp định CPTPP tới xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp thuộc ngành công nghiệp da giày. Trong những năm trước, các doanh nghiệp da giày xuất khẩu sang các nước CPTPP chỉ chiếm dưới 10% trong tổng kim ngạch xuất khẩu của cả ngành, thì trong năm 2024, con số này đã là 14%.
Các doanh nghiệp Việt Nam đã biết tận dụng một cách hiệu quả những ưu đãi, lợi thế từ CPTPP tại các thị trường khu vực châu Mỹ như Canada, Mexico và Peru là những nước lần đầu tiên có quan hệ hiệp định thương mại (FTA) với Việt Nam. Đối với khối thị trường châu Á, châu Phi, Hiệp định CPTPP đã giúp tăng trưởng xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và các nước khu vực châu Á thuộc CPTPP. CPTPP cũng giúp thúc đẩy việc đưa hàng hóa Việt Nam vào các thị trường khó tính như Nhật Bản, Úc, New Zealand. Điều này cũng làm tăng quy mô thương mại giữa Việt Nam và các nước CPTPP.
Sputnik: Ông có thể cho biết về cơ cấu các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam sang các thị trường CPTPP?
Tiến sỹ kinh tế Lê Xuân Hòa:
Theo Bộ Công Thương Việt Nam, các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu sang các thị trường CPTPP chủ yếu là các nhóm hàng như điện thoại và linh kiện; máy móc, phụ tùng; dệt may; da giày; nông sản… Trong đó, năm 2024, máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng là nhóm mặt hàng xuất khẩu lớn nhất sang thị trường CPTPP với kim ngạch ước đạt 7,12 tỷ USD, tăng 22,4% so với năm trước, chiếm 12,8% tỷ trọng trên tổng xuất khẩu sang thị trường CPTPP.
Đối với nông sản, kim ngạch xuất khẩu gạo sang thị trường CPTPP đạt 555,8 triệu USD, tăng tới 74,9% so với cùng kỳ năm trước. Ngoài ra, kim ngạch xuất khẩu cà phê cũng đạt mức tăng trưởng 26%; rau quả tăng 20,6%; cao su tăng 118%...
Yêu cầu về tăng trưởng xanh đang là một trong những rào cản lớn nhất
Sputnik: Mặc dù xuất khẩu sang thị trường CPTPP đã có những bước tiến tốt, khả quan, song cũng có thể nhận thấy rằng, hoạt động xuất khẩu sang thị trường này cũng đang phải đối diện với không ít rào cản, khó khăn. Trước hết, đó là xu hướng tăng trưởng xanh, phát triển bền vững đang trở thành sự lựa chọn bắt buộc. Ông có bình luận gì về vấn đề này?
Tiến sỹ kinh tế Lê Xuân Hòa:
Đúng vậy. Vấn đề bảo vệ môi trường, yêu cầu về tăng trưởng xanh đang là một trong những rào cản lớn nhất. Hiện nay, Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – Liên minh châu Âu (EVFTA) và Hiệp định Đối tác toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) là 2 hiệp định có những yêu cầu cao nhất về bảo vệ môi trường và các quy định này ngày càng trở thành chuẩn mực chung cho các hiệp định khác, trở thành sân chơi quy mô toàn cầu. Các nước xây dựng những tiêu chí ngày càng cao liên quan tới tăng trưởng xanh, xây dựng chúng thành một dạng công cụ phi thuế quan. Vì vậy, các doanh nghiệp da giày, dệt may, nội thất phải quan tâm tới sản xuất xanh, sản xuất sạch, sử dụng vật liệu tái chế…
Các doanh nghiệp Việt Nam cần hiểu rõ các lợi ích và cách thức tận dụng CPTPP. Khoảng cách địa lý xa xôi giữa Việt Nam và các quốc gia châu Mỹ là một rào cản lớn, dẫn tới chi phí vận chuyển cao, vì vậy, rất cần có cơ chế hợp tác chuyên sâu và kết nối chặt chẽ hơn giữa doanh nghiệp các bên.
Để khai thác hiệu quả hơn, tốt hơn tiềm năng mà Hiệp định CPTPP mang lại, các doanh nghiệp cần chủ động đầu tư vào công nghệ, tối ưu hóa quy trình sản xuất, và tích cực hơn trong việc tìm kiếm cơ hội hợp tác với các đối tác CPTPP.
Sputnik: Chân thành cảm ơn ông đã trả lời phỏng vấn!