Nhà chính trị nhấn mạnh, những lời viện dẫn về "an ninh quốc gia" của Washington chỉ là vỏ bọc cho nỗ lực cắt đứt mối liên kết công nghiệp Trung Quốc - Đông Nam Á. Những hành động này trực tiếp đe dọa sự gắn kết kinh tế ASEAN.
"Những mức thuế này vượt xa chủ nghĩa bảo hộ kinh tế truyền thống, trở thành công cụ trong kiến trúc địa chiến lược rộng lớn hơn nhằm kìm hãm tăng trưởng Đông Nam Á và quá trình hội nhập với Trung Quốc", Suffian tuyên bố.
Cựu Thượng nghị sĩ Quốc hội Malaysia Jaziri Alkaf Abdillah Suffian
© Ảnh : Jaziri Alkaf Abdillah Suffian
Chuyên gia lưu ý: 80% thuế quan Mỹ nhắm vào lĩnh vực chế biến, xe điện và thiết bị năng lượng mặt trời - những ngành có vai trò then chốt của đầu tư Trung Quốc trong chuỗi cung ứng khu vực. Nhập khẩu Mỹ từ Malaysia tăng 24% từ năm 2018, đạt 46,6 tỷ USD năm 2023 sau khi nhiều công ty chuyển sản xuất từ Trung Quốc sang Đông Nam Á. Giờ đây, chính những chuỗi này đang bị đe dọa, ông bổ sung.
Chuyên gia cho rằng: hành động Mỹ làm suy yếu vị thế trung tâm sản xuất đáng tin cậy của khu vực. Dù FDI vào Đông Nam Á đạt 222,5 tỷ USD năm 2023 (tăng 42% so 2020), 68% công ty đa quốc gia (theo dữ liệu của UBS) coi bất ổn thương mại là rủi ro chính khi đầu tư.
Khó khăn trong phản ứng tập thể
Đồng thời chuyên gia nhấn manh: khả năng ASEAN đưa ra phản ứng chung rất hạn chế do khác biệt về mức độ phụ thuộc vào xuất khẩu sang Mỹ. Suffian nhắc lại: Xuất khẩu Việt Nam sang Mỹ đạt 109 tỷ USD, Malaysia 46 tỷ, Thái Lan 43 tỷ.
"Dù Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) chiếm 30% GDP toàn cầu nhưng không bao gồm cơ chế phối hợp thuế quan bắt buộc. Do đó, các hiệp định song phương và sáng kiến đa dạng hóa quốc gia sẽ chiếm ưu thế khi các nước ưu tiên sinh tồn kinh tế ngắn hạn hơn đoàn kết khu vực", ông phân tích.
Rủi ro kinh tế đối với Malaysia
Giữa những rủi ro khu vực, Jaziri Suffian đã lưu ý đến tình hình trong nước. Theo ông, các doanh nghiệp vừa và nhỏ - những doanh nghiệp tạo nên xương sống của nền kinh tế quốc gia - sẽ là đối tượng đầu tiên bị ảnh hưởng. Ông nhắc lại rằng các SME chiếm 48% GDP, chiếm 97,4% số công ty đã đăng ký và sử dụng 7,3 triệu lao động.
Theo ước tính của MIT TradeMap, mức thuế quan 5–10% có thể khiến doanh thu của các SME thiệt hại từ 700 triệu đến 1,4 tỷ USD mỗi năm. Suffian cảnh báo rằng điều này sẽ dẫn đến giá sản phẩm cao hơn hoặc lợi nhuận thấp hơn, trong mọi trường hợp sẽ ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của hàng xuất khẩu Malaysia.
“Đây không chỉ là thiệt hại. Đây là đòn giáng trực tiếp vào lợi nhuận, đầu tư và việc làm của chúng tôi”, ông nói.
Theo ý kiến của cựu thượng nghị sĩ, trong triển vọng dài hạn: chính sách Mỹ có thể làm chậm tăng trưởng xuất khẩu Malaysia 1-2 điểm %, như ông lưu ý, chính Ngân hàng Thế giới đã nêu ra điều đó.
Trung Quốc, BRICS và Nam Bán cầu: vector tái định hướng
Trong bối cảnh này, ông nhấn mạnh, việc đa dạng hóa các điểm đến xuất khẩu không chỉ là một lựa chọn chiến lược mà còn là một bước đi cần thiết. Theo ông Suffian, sự bất ổn trong chính sách kinh tế đối ngoại của Hoa Kỳ đang làm suy yếu niềm tin của giới doanh nghiệp, và do đó các công ty Malaysia sẽ tập trung vào các thị trường ổn định hơn và cùng có lợi.
Ông nhắc lại rằng Trung Quốc hiện là đối tác thương mại lớn nhất của Malaysia, chiếm 39 tỷ USD xuất khẩu song phương (chiếm 15,3% tổng kim ngạch). Ông Suffian cũng lưu ý đến tiềm năng của các nước BRICS. Năm 2023, xuất khẩu sang Ấn Độ đạt 18 tỷ USD, sang Brazil - 3,5 tỷ USD, sang UAE - 8,4 tỷ USD. Tốc độ tăng trưởng ở các khu vực này là 12% mỗi năm.
Nhìn rộng hơn, ông chỉ ra tầm quan trọng của toàn bộ Nam Bán cầu: các nước ASEAN cung cấp 69 tỷ USD xuất khẩu, và các nước thuộc Tổ chức Hợp tác Hồi giáo (OIC) - thêm 63 tỷ USD. Theo dự báo của IMF, tổng GDP của các nước Nam Bán cầu sẽ tăng 1,7 nghìn tỷ USD vào năm 2028.
"Việc giảm sự phụ thuộc về mặt cơ cấu vào thị trường Mỹ không chỉ là một khuyến nghị mà còn là một mệnh lệnh cho sự thịnh vượng bền vững", ông Suffian nói.
Nga là một đối tác công nghiệp
Ông cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường quan hệ với Nga. Mặc dù kim ngạch thương mại còn khiêm tốn (2,4 tỷ USD vào năm 2023), nhưng từng lĩnh vực riêng lẻ đang cho thấy sự tăng trưởng mạnh mẽ. Cụ thể, xuất khẩu phân bón Nga sang Malaysia đã tăng 83% kể từ năm 2022.
Ngoài ra, tập đoàn nhà nước Rosatom của Nga đang thể hiện sự quan tâm đến việc tham gia vào thị trường năng lượng tái tạo tại Malaysia, đặc biệt là trong các lĩnh vực năng lượng hạt nhân và xử lý chất thải. Tiềm năng của thị trường này ước tính khoảng 1,2 tỷ USD.
Ông Suffian lưu ý rằng ba điều kiện cần thiết để thực hiện sự hợp tác này: đơn giản hóa môi trường pháp lý, phát triển hậu cần vật lý và kỹ thuật số, cũng như tạo ra một kiến trúc tài chính thay thế, bao gồm thanh toán trực tiếp bằng rúp và ringgit bên ngoài SWIFT.
"Tái định hướng là một quá trình tự nhiên"
Cựu Thượng nghị sĩ Quốc hội Malaysia Jaziri Suffian nhấn mạnh rằng các quá trình đang diễn ra không phải là sự bất ổn thương mại tạm thời, mà là một sự thay đổi cơ bản trong nền kinh tế toàn cầu.
"Tái định hướng là một quá trình tự nhiên. Ngày càng nhiều quốc gia nhận ra rằng hợp tác và thịnh vượng chung quan trọng hơn chủ nghĩa bảo hộ. Chúng ta phải thích nghi - chứ không phải phục tùng", ông kết luận.