Việt Nam không thể đứng ngoài cuộc chơi và cả nước phải là “một đoàn quân”

Tại phiên họp, Thủ tướng nhấn mạnh mục tiêu chậm nhất đến 2027 thiết kế, chế tạo, kiểm thử được một số chíp bán dẫn.

Tính đến nay, Việt Nam đã có nhiều chủ trương, chính sách chiến lược nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho đầu tư và phát triển ngành bán dẫn như: Nghị quyết số 52; Nghị quyết 57; Nghị quyết 193.Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành các quyết định, chỉ thị về phát triển ngành công nghiệp bán dẫn như: Nghị quyết số 71; Quyết định số 1017; Quyết định số 1018; Chỉ thị số 43…

Các báo cáo, ý kiến tại cuộc họp đánh giá, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đang diễn ra mạnh mẽ, với những đột phá vượt bậc trong các lĩnh vực công nghệ chiến lược, đặc biệt là bán dẫn và trí tuệ nhân tạo.

Ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu đang tăng trưởng mạnh mẽ và tái cấu trúc sâu rộng, bao gồm cả công nghệ lẫn chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, ngành này cũng đang đối diện với rủi ro đứt gãy chuỗi cung ứng do cạnh tranh địa chiến lược giữa các cường quốc.

Trong khi đó, Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển dịch cơ cấu kinh tế mang tính chiến lược, chuyển từ mô hình tăng trưởng dựa chủ yếu vào lao động giá rẻ, gia công, lắp ráp và khai thác tài nguyên sang mô hình tăng trưởng mới, lấy khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm động lực then chốt.

Bộ Tài chính cho biết, ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam đã đạt được những bước tiến vượt bậc, khẳng định tiềm năng và quyết tâm vươn mình mạnh mẽ trong việc phát triển công nghệ chiến lược.

Việt Nam hiện đã có hơn 50 doanh nghiệp thiết kế vi mạch với lực lượng kỹ sư ước tính khoảng 7.000 người, công đoạn đóng gói kiểm thử vi mạch và sản xuất thiết bị, vật liệu bán dẫn có khoảng 15 doanh nghiệp, với khoảng 6.000 kỹ sư, chưa bao gồm hơn 10.000 kỹ thuật viên.

Bên cạnh đó, Việt Nam đã bắt đầu tham gia vào các công đoạn có giá trị gia tăng cao như sản xuất thiết bị, vật liệu và linh kiện bán dẫn, Việt Nam đang hướng tới một số mục tiêu lớn cụ thể như sẽ có nhà máy sản xuất chip đầu tiên do Viettel chủ trì và thu hút đóng gói tiên tiến từ một số doanh nghiệp dẫn đầu như Samsung.

Việt Nam đang được thế giới biết đến như một điểm đến triển vọng của ngành công nghiệp bán dẫn. Một dấu mốc mang tính biểu tượng trong hành trình hội nhập sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu của ngành bán dẫn Việt Nam chính là việc 2 tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới là NVIDIA và Qualcomm đã lựa chọn Việt Nam là cứ điểm chiến lược cho hoạt động sản xuất, nghiên cứu, phát triển Al và chíp.

Việc hai 2 tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới đang dẫn dắt xu hướng công nghệ này đặt niềm tin và đầu tư vào Việt Nam, tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ, kéo theo chuỗi cung ứng với giá trị đầu tư rất lớn vào Việt Nam, đồng thời là bước chuyển mạnh về vị thế của Việt Nam trên bản đồ bán dẫn và công nghệ toàn cầu.

Về đào tạo và phát triển nguồn nhân lực, đã ban hành Chuẩn chương trình đào tạo về vi mạch bán dẫn, 166 cơ sở giáo dục đại học có các chuyên ngành đào tạo bán dẫn; có trên 6.300 sinh viên đại học đang theo học đúng ngành bán dẫn và hơn 12.000 sinh viên đại học theo học ngành gần; gần 20 cơ sở giáo dục có mô hình liên kết 03 Nhà (nhà nước - nhà trường - nhà doanh nghiệp) trong đào tạo bán dẫn.

Về phát triển hạ tầng, Tập đoàn CT Group đã khởi công mở rộng nhà máy chip do người Việt sở hữu và vận hành, đặt mục tiêu sản xuất 100 triệu chip/năm vào năm 2027. Hệ sinh thái R&D và hệ thống phòng sạch chuẩn quốc tế đang được xây dựng và mở rộng tại các thành phố lớn, như SHTP Labs tại Khu Công nghệ cao TPHCM (vốn đầu tư 300 tỷ đồng), phòng thí nghiệm tại Đại học Quốc gia Hà Nội (5 triệu USD).

Về thu hút FDI và phát triển doanh nghiệp trong nước, Việt Nam hiện có khoảng 170 dự án FDI trong lĩnh vực bán dẫn và công nghệ cao, tổng vốn đăng ký gần 11,6 tỷ USD, trong đó có các dự án quy mô lớn như Intel (4,1 tỷ USD), Amkor (1,6 tỷ USD) và Hana Micron (673 triệu USD).

Trong lĩnh vực thiết kế chip, đã có gần 50 tập đoàn nước ngoài (Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc…) và hơn 10 doanh nghiệp trong nước (Viettel, FPT, CMC…). Trong lĩnh vực đóng gói, kiểm thử, đã có 14 doanh nghiệp nước ngoài và 1 doanh nghiệp trong nước. Trong lĩnh vực phụ trợ cho công nghiệp bán dẫn, đã có 15 doanh nghiệp nước ngoài.

Về hợp tác quốc tế, Việt Nam được chọn là 1 trong khoảng 10 quốc gia, nền kinh tế được hợp tác với Hiệp hội bán dẫn toàn cầu để tổ chức chuỗi sự kiện bán dẫn lớn nhất thế giới (SEMICON). Các cơ sở đào tạo trong nước đã chủ động mở rộng hợp tác với các cơ sở đào tạo nước ngoài nhằm đẩy mạnh hiệu quả nghiên cứu, đào tạo, tăng cường trao đổi, học tập.

Bên cạnh đó, việc phát triển lĩnh vực bán dẫn còn những khó khăn, thách thức như nhu cầu về vốn đầu tư cho lĩnh vực bán dẫn là rất lớn (trung bình 10 – 20 tỷ USD/dự án), các cơ chế, chính sách ưu đãi đặc thù để hỗ trợ đầu tư, khuyến khích mọi tổ chức, cá nhân tham gia lĩnh vực này mới được ban hành và cần thời gian để phát huy hiệu quả.

Cơ sở hạ tầng phục vụ nghiên cứu phát triển, đào tạo, ươm tạo cũng như phục vụ sản xuất, kinh doanh còn hạn chế. Nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao phục vụ ngành công nghiệp bán dẫn chưa đáp ứng yêu cầu.

Phát biểu kết luận, Thủ tướng Phạm Minh Chính lưu ý, chíp bán dẫn là mắt xích quan trọng trong phát triển Cách mạng công nghiệp 4.0, đặc biệt phục vụ cho phát triển cơ sở dữ liệu và trí tuệ nhân tạo (AI).

Bên cạnh những kết quả ngành bán dẫn đạt được, Thủ tướng nêu rõ những hạn chế, bất cập cần chung tay khắc phục, như huy động nguồn lực, nhất là vốn còn khó khăn; thể chế còn vướng mắc; tiến độ các công việc còn chậm; đột phá chưa mạnh; hợp tác "3 nhà" còn lỏng lẻo; chuyển giao công nghệ chưa nhiều.

Về nhiệm vụ thời gian tới, Thủ tướng nhấn mạnh mục tiêu chậm nhất tới 2027 phải thiết kế, chế tạo, kiểm thử một số chip bán dẫn cần thiết.

Chỉ rõ các nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm, đồng thời là những quan điểm chỉ đạo quan trọng, Thủ tướng khẳng định phải đi từ thấp đến cao, từ nhỏ đến lớn, từ đơn giản đến phức tạp nhưng phải tăng tốc, bứt phá, đột phá, bắt kịp, tiến cùng và vượt lên.

Cùng với đó là hoàn thiện cơ chế, chính sách, đặc biệt là cơ chế, chính sách ưu đãi, tháo gỡ nút thắt về hạ tầng, thể chế, con người với tinh thần thể chế thông thoáng, hạ tầng thông suốt, con người và tổ chức thực hiện thông minh.

Bên cạnh việc chuyển trạng thái của chính sách ưu đãi từ thu hút đầu tư sang chuyển giao công nghệ, Thủ tướng định hướng phối hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa Nhà nước, doanh nghiệp và nhà trường, giữa kiến tạo phát triển, nghiên cứu và sản xuất...

Ông giao Bộ Tài chính tập trung đẩy mạnh thu hút đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực bán dẫn, ưu tiên các dự án có công nghệ tiên tiến, công nghệ mới, công nghệ cao, công nghệ sạch, quản trị hiện đại, có giá trị gia tăng cao, có tác động lan tỏa, kết nối chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu.

Trong năm 2025, Bộ Tài chính cần trình Thủ tướng ban hành Quyết định về tín dụng đối với học sinh, sinh viên, học viên thạc sĩ, nghiên cứu sinh học các ngành khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán.

Bộ Ngoại giao tăng cường hợp tác song phương, đa phương về bán dẫn; huy động nguồn lực quốc tế để hỗ trợ phát triển và đào tạo nguồn nhân lực cho ngành bán dẫn; tích cực truyền thông, lan tỏa hình ảnh Việt Nam là điểm đến của ngành công nghiệp bán dẫn.

Bộ Công Thương được yêu cầu sửa đổi quy định về mua bán điện trực tiếp theo hướng tạo thuận lợi hơn, thông thoáng, cạnh tranh; chủ trì, phối hợp với Bộ Ngoại giao thúc đẩy phía Mỹ sớm đưa Việt Nam ra khỏi danh sách kiểm soát xuất khẩu chiến lược.

Bộ Xây dựng có giải pháp đảm bảo hạ tầng giao thông, tạo thuận lợi cho việc vận chuyển, giao hàng và dịch vụ logistics của các doanh nghiệp sản xuất trong lĩnh vực bán dẫn; nghiên cứu, ban hành kế hoạch thúc đẩy ứng dụng công nghiệp chip bán dẫn phục vụ cơ sở hạ tầng giao thông, giao thông thông minh, đô thị thông minh.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường nghiên cứu, đề xuất bổ sung khung pháp lý về danh mục khoáng sản chiến lược phục vụ phát triển ngành công nghiệp bán dẫn; tập trung thúc đẩy công tác điều tra, đánh giá khoáng sản chiến lược nhằm đảm bảo chủ động nguồn nguyên liệu đầu vào, giảm phụ thuộc vào bên ngoài và thúc đẩy nội địa hóa chuỗi cung ứng ngành công nghiệp bán dẫn...