Trong đó, ông Phạm Văn Tam, cựu Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Tập đoàn Asanzo, bị truy tố về tội buôn lậu và trốn thuế. Em trai ông Tam - Phạm Xuân Tình - cũng bị truy tố tội trốn thuế.
Truy tố cựu Chủ tịch Công ty Asanzo Phạm Văn Tam và em trai
Ngày 3/9, VKSND TPHCM ban hành cáo trạng đối với hai bị can. Ông Phạm Văn Tam (45 tuổi, nguyên Chủ tịch HĐQT Công ty Asanzo) bị truy tố về hai tội “Buôn lậu” và “Trốn thuế”. Em trai ông là Phạm Xuân Tình (40 tuổi, nguyên Tổng giám đốc, em ruột của ông Tam) bị truy tố về tội “Trốn thuế”.
Theo hồ sơ, Công ty Asanzo được thành lập lần đầu ngày 20/10/2016 tại Sở Kế hoạch và Đầu tư TPHCM, với người đại diện theo pháp luật kiêm Giám đốc là ông Phạm Văn Tam. Đến năm 2017, ông Phạm Xuân Tình giữ chức Tổng giám đốc, còn ông Tam đảm nhận vai trò Chủ tịch HĐQT, trực tiếp điều hành toàn bộ hoạt động công ty.
Từ ngày 13/8/2019 đến 7/10/2019, Cục Thuế TPHCM (nay là Chi cục Thuế khu vực II) tiến hành thanh tra việc chấp hành pháp luật về thuế của Công ty Asanzo trong giai đoạn từ năm 2016 đến tháng 7/2019.
Kết quả thanh tra xác định, Asanzo đã mua linh kiện từ Công ty Trần Thoàn (do ông Trần Quốc Thoàn làm giám đốc, đại diện theo pháp luật) và ký hợp đồng với Công ty VTB (giám đốc là ông Nguyễn Văn Hoàng) để gia công, lắp ráp thành sản phẩm điều hòa nhiệt độ công suất dưới 90.000 BTU.
Các sản phẩm này dán tem, bao bì mang thương hiệu Asanzo rồi được bán cho Công ty Điện lạnh Asanzo nhưng không xuất hóa đơn, không kê khai thuế, tức để ngoài sổ sách kế toán doanh thu.
Ngoài ra, Công ty Asanzo còn sử dụng hóa đơn giá trị gia tăng không hợp pháp, trong đó ghi là “điều hòa nhiệt độ” thay vì “linh kiện điều hòa nhiệt độ”. Nhờ vậy, công ty hạch toán đầu vào và kê khai thuế dưới dạng hoạt động thương mại. Cùng lúc, Công ty Trần Thoàn cũng xuất hóa đơn GTGT (hàng thành phẩm) trực tiếp cho Công ty Điện lạnh Asanzo.
Ngày 30/10/2019, Cục Thuế TPHCM chuyển hồ sơ vụ việc có dấu hiệu tội phạm sang Cơ quan Cảnh sát điều tra (CSĐT) Công an TPHCM để xử lý.
Kết quả giám định cho thấy, trong giai đoạn thanh tra thuế từ năm 2017 đến quý II/2019, Asanzo đã trốn thuế với tổng số tiền hơn 15,7 tỷ đồng, gồm hơn 4,1 tỷ đồng thuế giá trị gia tăng và hơn 11,5 tỷ đồng thuế tiêu thụ đặc biệt.
Tại cơ quan điều tra, ông Phạm Xuân Tình thừa nhận đã ký nhiều chứng từ, tài liệu liên quan đến sản xuất kinh doanh của Asanzo theo chỉ đạo của ông Tam.
Ngày 24/3/2020, Cục Thuế TPHCM xác nhận Công ty Asanzo đã nộp đủ số tiền khắc phục thuế là 15,8 tỷ đồng.
Ngoài hành vi trốn thuế, ông Tam còn bị cáo buộc sử dụng Công ty Sa Huỳnh để nhập lậu 1.300 chiếc lò nướng cho Asanzo.
Công ty Sa Huỳnh được đăng ký kinh doanh lần đầu ngày 11/7/2018, giám đốc khi đó là bà Huỳnh Thị Sà Quôl. Cùng năm, công ty thay đổi người đại diện pháp luật sang ông Trương Ngọc Liêm.
Ngày 5/9/2018, Sa Huỳnh mở tờ khai nhập khẩu tại Cảng ICD Phước Long 3, TPHCM.
Hồ sơ khai báo lô hàng gồm 970 nắp nhựa lò nướng thủy tinh, 940 chậu thủy tinh, 118 thiết bị hẹn giờ, 1.060 tay cầm nhựa, 1.120 vỉ nướng. Tất cả hàng hóa đều mới 100%, xuất xứ Trung Quốc, trị giá 212 triệu đồng. Chữ ký, con dấu trong hồ sơ mang tên Huỳnh Thị Sà Quôl. Lô hàng được phân luồng vàng rồi chuyển sang kiểm tra thực tế 100%.
Kết quả kiểm tra xác định đây là 1.300 bộ lò nướng thủy tinh nguyên chiếc hiệu Asanzo, đồng bộ tháo rời, hàng mới 100%. Do đây là mặt hàng nhập khẩu có điều kiện, phải đăng ký kiểm tra chất lượng Nhà nước trước khi thông quan, nên cơ quan hải quan không cho thông quan và yêu cầu đại diện công ty làm việc.
Ngày 9/10/2018, ông Trương Ngọc Liêm (đại diện Sa Huỳnh) cùng ông Nguyễn Thế Tài (người làm dịch vụ hải quan) đến làm việc để xin thông quan nhưng bị từ chối.
Ngày 3/12/2018, Cục Hải quan TPHCM (nay là Chi cục Hải quan Khu vực II) chuyển hồ sơ vụ việc có dấu hiệu tội phạm sang Cơ quan CSĐT Công an TPHCM.
Trung tâm Kỹ thuật Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng 3 giám định và kết luận số hàng hóa trên là hàng mới, chưa qua sử dụng. Các linh kiện có thể lắp ráp thành lò nướng hoàn chỉnh, có chức năng nướng thực phẩm gia đình. Hội đồng định giá tài sản trong tố tụng hình sự cấp TP kết luận lô hàng có giá bán buôn hơn 414 triệu đồng (đã bao gồm VAT) tại thời điểm tháng 9/2018.
Ngày 3/3/2020, Công an TPHCM khởi tố bị can đối với ông Trương Ngọc Liêm về tội “Buôn lậu”.
Tại cơ quan điều tra, ông Liêm khai rằng Công ty Sa Huỳnh thực chất thuộc sở hữu của ông Phạm Văn Tam. Khi lô hàng bị phát hiện sai phạm, ông Tam đề nghị Liêm đứng tên giám đốc công ty để đối phó. Ông Liêm đồng ý và thay mặt Sa Huỳnh làm việc với hải quan.
Tuy nhiên, ông Tam không thừa nhận. Ông cho rằng bản thân không phải chủ sở hữu Công ty Sa Huỳnh, không yêu cầu Liêm thay đổi đăng ký kinh doanh, cũng không chỉ đạo Liêm liên hệ hải quan để xin thông quan. Ông giải thích chỉ biết về lô hàng qua báo chí, và có liên lạc với Liêm (nhân viên cũ) để hỏi thêm thông tin vì lo ảnh hưởng đến hoạt động của Asanzo.
Dù vậy, cơ quan chức năng cho rằng các tài liệu thu thập được đủ căn cứ để truy tố ông Phạm Văn Tam về tội buôn lậu.