Dự án này, cùng với nghiên cứu khả thi của nó, đã được phát triển vào đầu thế kỷ này, khi Việt Nam lần đầu tiên thông qua quyết định phát triển điện hạt nhân. Khi đó ban lãnh đạo Việt Nam đã đưa ra quyết định chính trị chọn Nga để xây dựng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên tại nước này. Năm 2016, chương trình điện hạt nhân của Việt Nam bị tạm đình chỉ. Và giờ đây, có vẻ như sự tạm dừng này kéo dài gần một thập kỷ đã kết thúc. Dự án Ninh Thuận-1 dự kiến hoàn thành vào năm 2020 đang được khôi phục và điều chỉnh.
Nhà máy điện hạt nhân mà Nga sẽ xây dựng tại Việt Nam sẽ là một trong những nhà máy điện hạt nhân an toàn nhất thế giới. Cả chuyên gia, nhà khoa học và chuyên gia Nga lẫn Việt Nam đều tin chắc vào điều đó. Niềm tin này dựa trên cơ sở nào?
Kinh nghiệm vận hành các nhà máy điện hạt nhân Nga trong thế kỷ 21
Trước hết, niềm tin này dựa trên kinh nghiệm vận hành các nhà máy điện hạt nhân của Nga trong thế kỷ 21. Trong 25 năm qua, số lần ngừng hoạt động ngoài kế hoạch tại các nhà mạy này thấp hơn đáng kể so với mức trung bình toàn cầu. Hơn nữa, việc ngừng hoạt động ngoài kế hoạch không được coi là tai nạn. Sau đây là một ví dụ mà tác giả được nghe từ Rosatom: Giả sử bạn đang lái xe và một lốp xe đột ngột mất áp suất. Bạn dừng lại để bơm hơi. Đây chính là việc ngừng hoạt động ngoài kế hoạch, nhưng chắc chắn không phải là tai nạn. Các nhà máy điện hạt nhân lưu giữ hồ sơ về tất cả các sự cố vận hành mà không có ngoại lệ. Mỗi sự cố đều được điều tra, sau đó được phân loại theo Thang phân loại sự kiện hạt nhân quốc tế (INES - International Nuclear Event Scale). Hệ thống này có các cấp độ từ mức độ nhỏ đến mức độ nghiêm trọng. Ba cấp độ đầu tiên không phải là tai nạn, mà là các sự cố nhỏ dẫn đến việc ngừng hoạt động ngoài kế hoạch nhưng không có tác động đáng kể đến an toàn. Cấp độ 4 bao gồm các sự cố về mặt lý thuyết có thể gây ra mối đe dọa an toàn. Cấp độ 5 và cấp độ 6 là các tai nạn thực sự. Vụ tai nạn tại nhà máy Fukushima được phân loại là cấp độ 7, cấp độ cao nhất. Và những sự cố đôi khi xảy ra tại các nhà máy của Nga thậm chí không được phân loại là cấp độ 1, mà là cấp độ 0. Chúng chỉ đơn giản không được phân loại theo Thang INES.
Đặc điểm công trường xây dựng
Đảm bảo an toàn thứ hai là việc xem xét kỹ lưỡng các đặc điểm của công trường xây dựng, bao gồm cả khả năng chịu động đất và sóng thần. Cách tiếp cận của Nga trong việc lựa chọn địa điểm là nghiêm ngặt nhất thế giới. Ví dụ, theo quy định của Nga, việc xây dựng nhà máy điện hạt nhân Fukushima tại địa điểm này ở Nhật Bản là hoàn toàn không thể chấp nhận được. Do đó, nhà máy tại Việt Nam sẽ được xây dựng có tính đến tất cả các mối nguy hiểm tiềm ẩn và tại địa điểm, nơi những rủi ro này là tối thiểu.
Các công việc khoan thăm dò tại tỉnh Ninh Thuận đã bắt đầu vào tháng 12 năm 2011 với hàng trăm lỗ khoan. Một trong những mục tiêu của việc khoan thăm dò là nghiên cứu tất cả các đứt gãy trong vỏ Trái Đất, tất cả các điểm động đất tiềm ẩn, nhằm dự đoán sức mạnh tiềm tàng và tác động của thiên tai đến nhà máy điện hạt nhân. Khu vực khoan được phủ cát, với lớp cát dày từ 10 đến 60 mét. Do đó, một mục tiêu khác của việc khoan thăm dò: xác định độ sâu của nền đá gốc mà nhà máy sẽ được xây dựng. Các công việc này đã được thực hiện bởi cả chuyên gia Nga và Việt Nam. Cả thiết bị khoan của Nga và Việt Nam đều được sử dụng. Thiết bị phân tích là của Nga. Dựa trên kết quả khoan thăm dò, các chuyên gia đã lựa chọn hai địa điểm tiềm năng cho nhà máy điện hạt nhân. Khách hàng Việt Nam được trình bày cả hai phương án, cùng với giải thích về ưu và nhược điểm của từng phương án. Phía Việt Nam phải đưa ra lựa chọn cuối cùng.
Những ưu và nhược điểm của cả hai phương án không liên quan gì đến sự an toàn của nhà máy. Cả hai địa điểm được chọn đều tuyệt đối an toàn và hoàn toàn phù hợp để xây dựng nhà máy điện hạt nhân. Vấn đề duy nhất là kinh tế. Tình huống khó khăn khi phải quyết định giữa hai lựa chọn là như sau: nếu chọn địa điểm ngay trên bờ biển, nơi đó sẽ phải chịu nguy cơ sóng thần. Do đó, một con đập dài và cao phải được xây dựng. Tuy nhiên, nếu xa bờ hơn, các công trình thủy lực lớn phải được xây dựng để cung cấp nước biển cho địa điểm và thoát nước nóng từ nhà máy. Theo các chuyên gia từ cả hai nước, cần có một sự thỏa hiệp hợp lý giữa hai lựa chọn này. Cần phải cân nhắc khoảng cách từ bờ biển để đảm bảo nhà máy được bảo vệ khỏi sóng thần mà không làm tăng đáng kể chi phí xây dựng. Khoảng cách này có thể từ 500 đến 1.000 mét. Sự an toàn của nhà máy là ưu tiên tuyệt đối.