Công nghiệp hóa quy mô lừa đảo
“Chúng hoạt động tại các đặc khu, casino và khu phức hợp ở Sihanoukville, Phnom Penh, Bavet, Bokor… như những “nhà máy lừa đảo” với tổ chức bài bản, KPI, kịch bản sẵn, đội ngũ vận hành chuyên nghiệp”, chuyên gia Ngô Minh Hiếu cho biết.
“Điểm nguy hiểm nhất là tính công nghiệp hóa của các hình thức lừa đảo này. Khi một kịch bản giảm hiệu quả, chúng lập tức chuyển sang kịch bản mới: từ đầu tư, vay vốn, tuyển dụng, deepfake thiên tai, từ thiện giả… Người dùng chỉ nhìn thấy một tài khoản hay một cuộc gọi, nhưng phía sau là cả dây chuyền tội phạm cực kỳ tối ưu hóa”, chuyên gia Ngô Minh Hiếu nhấn mạnh.
Ba thách thức lớn với Việt Nam
“Đầu não và nhân sự vận hành nằm ngoài lãnh thổ Việt Nam, trong khi nạn nhân và dòng tiền lại ở nhiều nước khác nhau. Quy trình tương trợ tư pháp, dẫn độ và chia sẻ dữ liệu thường mất nhiều thời gian, khiến nhiều vụ việc “nguội” trước khi đủ căn cứ điều tra”.
“Dòng tiền đi qua tài khoản cá nhân thuê/mượn, ví điện tử, tiền ảo, ngân hàng ngầm. Hạ tầng viễn thông dùng SIM nhiều quốc gia, IP ẩn danh, VPN, thậm chí cả internet vệ tinh như Starlink trong các khu phức hợp. Điều này gây khó khăn lớn trong việc xác định đối tượng cốt lõi”, chuyên gia trên chỉ ra.
“Nhiều người mất tiền nhưng ngại trình báo vì xấu hổ, vì liên quan tới các nội dung nhạy cảm, hoặc sợ rắc rối pháp lý. Thiếu dữ liệu từ nạn nhân khiến công tác điều tra gặp nhiều hạn chế, trong khi các đường dây hoạt động với quy mô rất lớn trong khu vực”, ông Hiếu cho biết thêm.
Tận dụng khung hợp tác mới để nâng cao năng lực ứng phó
“Việt Nam cần phối hợp với Campuchia, Lào, Thái Lan, Myanmar lập các đội điều tra chung để xử lý compound scam và mua bán người. Khi có vụ việc lớn, các nước có thể đồng thời phong tỏa tài khoản, bắt giữ đối tượng, yêu cầu bảo toàn dữ liệu”, ông Hiếu nhấn mạnh.
“Thiết lập đầu mối 24/7 tiếp nhận yêu cầu khẩn cấp từ lực lượng điều tra và các nền tảng số. Triển khai cơ chế “cảnh báo – trì hoãn – điều tra” trong các giao dịch đáng ngờ liên quan lừa đảo đầu tư và chiếm đoạt tài sản”.
“Siết chặt thuê/mượn tài khoản ngân hàng, hạn chế các “tài khoản vận chuyển tiền”. Hợp tác với nhà mạng, nền tảng OTT để gắn cảnh báo, chặn các đầu số, domain, ứng dụng có dấu hiệu lừa đảo nhắm tới người Việt và chia sẻ dữ liệu cảnh báo nội khối ASEAN”.
“Cần cơ chế tiếp nhận thông tin của gia đình, phối hợp điều tra và hỗ trợ hồi hương, trị liệu tâm lý, việc làm. Điều này giúp cắt giảm nguồn nhân lực cưỡng bức cho các “nhà máy lừa đảo”.
“Xây dựng chiến dịch truyền thông dài hạn về nhận diện lừa đảo, đưa kỹ năng số và kỹ năng kiểm chứng thông tin vào trường học, cộng đồng và nhóm lao động dễ bị tổn thương, đặc biệt là nhóm trung niên có tiền nhàn rỗi và người chơi crypto”.