Mặc dù thời gian gần đây thông tin về các phần tử IS chủ yếu gắn liền với các vụ tấn công khủng bố tại các thành phố lớn, kể cả ở châu Âu, nhưng, chính ở Đông Nam Á đã bắt đầu cuộc chiến quy mô lớn chống khủng bố. Philippines đã ban bố thiết quân luật tại Mindanao trong thời gian Tổng thống Duterte ở thăm Matxcơva, và ông phải rút ngắn thời gian ở thăm Nga vì phiến quân đã chiếm thành phố Marawi.
Nếu nói về sự tham gia của lính đặc nhiệm Mỹ, thì họ đã đến miền Nam Philippines để hỗ trợ nỗ lực của chính quyền chống khủng bố. Phía Philippines vội vàng giải thích thêm rằng, lực lượng Mỹ chỉ hỗ trợ về mặt kỹ thuật, chứ không trực tiếp chiến đấu chống phiến quân. Trong khi đó máy bay trinh sát P3 Orion của quân đội Mỹ đã được nhìn thấy trên bầu trời Marawi.
Trên thực tế, các đơn vị quân đội Mỹ ở Philippines không có quyền và không có khả năng thực hiện những hành động quy mô lớn hơn. Hiện qua, trên đảo Mindanao chỉ có một nhóm binh sĩ đặc nhiệm Mỹ. Tuy nhiên, cuộc tấn công của phiến quân Maute và Abu Sayyaf ở miền Nam Philippines không chỉ là vấn đề nội bộ của nước này. Tham gia nhóm khủng bố có công dân của Indonesia và Malaysia. Nếu chiến dịch chống IS ở Mindanao không mang lại kết quả, thì hòn đảo này sẽ trở thành nơi trú ẩn của khủng bố IS ở Đông Nam Á. Và nếu chiến dịch đạt thành công thì các phần tử cực đoan sẽ chạy trốn qua biên giới Philippines sang các nước láng giềng.
Nói cách khác, có nguy cơ tình hình bất ổn ở Mindanao sẽ lan sang phần còn lại của khu vực. Chính bởi vậy các nước láng giềng đang chú ý theo dõi những nỗ lực của ban lãnh đạo Philippines đối phó với vấn đề này và kêu gọi họ không từ chối viện trợ nước ngoài. Có vẻ là trong trường hợp này có lý do để kêu gọi Philippines chấp nhận hỗ trợ, bởi vì Tổng thống Duterte đã tuyên bố không tìm kiếm sự hỗ trợ từ Mỹ, hứa sẽ chuyển hướng sang Trung Quốc và Nga. Vì thế các cầu thủ trong khu vực tỏ ra sự lo ngại khi thấy rằng, bây giờ Philippines cần đến sự hỗ trợ đó.
Các quan chức Philippines đang cố gắng hạn chế thông tin về hỗ trợ của Mỹ trong nỗ lực chấm dứt bất ổn ở Marawi. Điều đó cho thấy rõ rằng, sau sự chuyển hướng trong chính sách đối ngoại, Duterte rơi vào tình cảnh "tiến thoái lưỡng nan". Các nhà hoạt động nhân quyền Mỹ và các nghị sĩ Mỹ (chứ không phải Trung Quốc hoặc Nga) đang chỉ trích gay gắt chiến dịch chống ma túy ở Philippines, nhưng, hiện nay chỉ có quân đội Mỹ mới có thể cung cấp sự hỗ trợ cần thiết cho Duterte trong cuộc đấu tranh chống khủng bố ở Mindanao. Mà ông Duterte đã thắng cử chủ yếu dựa vào lời hứa sẽ xóa sổ nhóm tội phạm Abu Sayyaf.
Khi ông Donald Trump lên nắm quyền tại Hoa Kỳ đã có vẻ là ông Duterte có thể dễ dàng tìm một giải pháp cho vấn đề này. Xét theo cuộc điện đàm tháng Tư, hai vị tổng thống có thể tìm kiếm một ngôn ngữ chung. Tuy nhiên, ông Duterte phát biểu không phải thay mặt cho toàn thể người dân Philippines, và ông Trump phát biểu không phải thay mặt cho toàn thể người dân Hoa Kỳ, đặc biệt là Quốc hội Mỹ vẫn kiểm soát các kênh cung cấp viện trợ cho Philippines.
Vấn đề này là đặc biệt quan trọng đối với chính sách đối ngoại của Mỹ tại Đông Nam Á. Các nhà quan sát, trong đó có tác giả của bài bình luận này, nhiều lần lưu ý rằng, hoạt động của Washington theo hướng Đông Nam Á tạm thời gián đoạn. Sự chậm trễ này đã khiến các nước trong khu vực thực hiện những bước đi hòa giải với Trung Quốc, và Trung Quốc bắt đầu rất tích cực thúc đẩy lợi ích của mình trong khu vực, trong đó có tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông.
Nhưng, cuộc đụng độ ở Marawi lại nhắc nhở cho mọi người về vai trò của Hoa Kỳ trong khu vực, mà Trung Quốc chưa thể hoặc chưa muốn đóng vai trò như vậy. Một hôm, khi các máy bay Trung Quốc chứ không phải máy bay Mỹ xuất hiện trên bầu trời các thành phố bị bọn khủng bố xâm chiếm, chúng ta sẽ thấy một thực tế địa chính trị mới.
