Trước đó, cỗ chiến xa biết bay đã thu hút mối quan tâm của các nhà lãnh đạo Ả Rập, những người suy tính đến phát triển mẫu máy bay thương mại siêu thanh. Và mặc dù với cái nhìn đầu tiên thì ý tưởng này có vẻ kỳ bí, nhưng trong lịch sử ngành hàng không thế giới đã có không ít ví dụ về việc chuyển đổi thành công các phi cơ quân sự thành máy bay dân dụng, nhiều mẫu trong số đó đã trở thành huyền thoại thực thụ. Sputnik giới thiệu tư liệu tổng hợp về những "cựu phi cơ ném bom" nổi tiếng như vậy.
Từ "Ilya Muromets" đến Tu-104
Việc chuyển đổi Tu-160 thành máy bay dân dụng (dĩ nhiên nếu chu trình đó diễn ra), đã sẵn có những tiền lệ. Trên thực tế, chiếc máy bay chở khách đầu tiên "Ilya Muromets" là anh em song sinh của máy bay ném bom cùng tên. Trong số những công trình chuyển đổi nổi tiếng nhất của thời kỳ tiền chiến có máy bay tuyên truyền cổ động ANT-20 "Maxim Gorky" mà truy nguyên phổ hệ dẫn đến g máy bay ném bom TB-4. Chiếc máy bay có kích cỡ khổng lồ vào thời đó chở trên khoang 72 hành khách và vượt khoảng 1.000 km. "Maxim Gorky" bị tan nát trong chuyến bay trình diễn hồi tháng Năm 1935. Phiên bản thứ hai và cuối cùng của ANT-20 nhận tên gọi là ANT-20bis, được xây dựng vào năm 1938. Chiếc máy bay này cần cù vận chuyển hàng hóa và hành khách cho đến năm 1942.
Máy bay dân dụng Xô-viết đầu tiên của loạt lớn có nguồn gốc quân sự là chiếc Tu-70, được thiết kế dành cho 72 hành khách. Cất cánh bay lên không trung vào năm 1946, nó được tạo ra trên cơ sở máy bay ném bom B-4 — mẫu Xô-viết phản biện của "siêu pháo đài bay" Mỹ B-29. Và mặc dù có kế hoạch xây dựng 70 chiếc nhưng chỉ có 1 chiếc làm bằng kim loại.
Máy bay ném bom chiến lược Tu-95 lừng danh đã giành được chỗ đứng vững chắc trong hàng các máy bay chở khách thường xuyên mà phiên bản dân dụng là Tu-114. Tổng cộng, ngành công nghiệp máy bay Xô-viết đã xuất xưởng 31 máy bay như vậy. Từ người tiền nhiệm quân đội của nó, Tu-114 bảo lưu đôi cánh, động cơ và hình đuôi. Đồng thời cũng thừa hưởng cả một số nhược điểm: trước hết là tiếng ồn quá mức của động cơ, đạt tới 108-112 đề-xi-ben. Chiếc máy bay này hoạt động trên các tuyến dân dụng từ năm 1961 cho đến năm 1976, trong thời gian đó chỉ một chiếc Tu-114 rơi trong vụ tai nạn. Nguyên nhân sự cố đã xác nhận là do yếu tố con người.
Máy bay phản lực đầu tiên của Liên Xô Tu-104 xuất phát từ phi cơ ném bom Tu-16. Quả thực, khó nhận ra các tính năng của Tu-16 trong mẫu hóa thân mới. Khác với Tu-16, Tu-104 có dáng thấp, chiều dài máy bay tăng đến 4 mét trong khi đường kính thân máy bay mở rộng tới 3,5 mét. Số phận của Tu-104 chẳng phải là không có mây che phủ — nó đã đi vào lịch sử như là chiếc máy bay hay gặp hạn nhất, 18% tổng số phi cơ sản xuất ra đã bị mất đã bị mất trong các vụ tai nạn.
Kinh nghiệm thành công nhất của nước ngoài về việc chuyển đổi máy bay ném bom là Boeing 307 Stratoliner, thiết kế dựa trên cơ sở "pháo đài bay B-17". Chiếc máy bay cất cánh lên bầu trời vào năm 1938 là chiếc đầu tiên có cabin đóng kín và về bản chất đã thực sự mở ra một kỷ nguyên mới trong ngành hàng không dân dụng.
Quả bóng thử nghiệm
Như chúng ta thấy, máy bay ném bom đóng vai trò đáng kể trong việc phát triển hàng không dân dụng trong nước và thế giới. Thật thú vị là chiếc Tu-160 đã được sử dụng một phần trong môi trường hoà bình. Động cơ NK-32 thiết kế dành cho "Thiên nga trắng" trong những năm 90 được lắp đặt trên "phòng thí nghiệm bay" Tu-144LL. Trong khuôn khổ chương trình nghiên cứu chuyến bay chung Nga-Mỹ, phòng thí nghiệm này đã hoàn thành hơn 20 chuyến bay. Nhưng nếu về thực tế kỹ thuật dự án Tu-160 dân dụng tỏ ra khả thi, các chuyên gia vẫn đánh giá triển vọng thị trường của máy bay mới là có tính giả định.
"Đại diện của "Tupolev" nói rằng các ông hoàng Ả Rập muốn mua Tu-160. Nhưng bởi là những người giàu có, các vị khách hàng này cũng có những sở thích kỳ quặc và đỏng đảnh của riêng mình. Trong giải pháp như vậy không hề tính đến nguyên tắc hiệu quả kinh tế. Sử dụng kết cấu với trọng lượng cất cánh lớn như vậy dành để chuyên chở số ít người không khác gì dùng đại bác để bắn chim sẻ. Thêm nữa tốc độ phi cơ phải không quá cao để tiết kiệm thời gian trong chuyến bay. Mà trong chế độ siêu thanh, Tu-160 đòi hỏi phải vượt qua được hệ thống phòng không của đối phương và không đảm bảo cung cấp chuyến bay dài", — ông Oleg Panteleev lãnh đạo "AviaPort" nói với Sputnik.
Theo quan điểm của đa số các chuyên gia trong cuộc khảo sát, xây dựng mẫu máy bay dân dụng Tu-160 độc bản có khả năng giới hạn, vì chuyến bay trên chiếc phi cơ này chỉ cho phép tiếp nhận những vị khách là doanh nhân có bảo đảm về tài chính. Như Tổng thống Nga Vladimir Putin đã nói trong cuộc gặp các nhà xây dựng máy bay, trong số đó có thể gồm cả các công ty lớn của Nga.
"Hôm nay, trên các tuyến xuyên Đại Tây Dương có nhu cầu cao với chỗ ngồi hạng nhất và hạng thương gia trên máy bay siêu thanh thương mại, — ông Oleg Panteleev nói tiếp. Không nên quên rằng các phi cơ "Concord" đã bay một cách thuận lợi đến New York, bất kể là giá vé rất "chát". Vì vậy trên thế giới đang xúc tiến công việc với một số dự án máy bay siêu thanh".
