Tăng nhanh số vụ án và số bị can liên quan đến tham nhũng
Báo cáo về vấn đề xử lý án tham nhũng tại hội nghị toàn quốc về phòng chống tham nhũng sáng 25/6, Thượng tướng Lê Quý Vương — Thứ trưởng Bộ Công an, cho biết từ năm 2016 đến nay, cơ quan điều tra các cấp trong CAND đã khởi tố điều tra 589 vụ, 1.412 bị can liên quan đến tội phạm kinh tế, tham nhũng. Đáng chú ý, số vụ án khởi tố mới 2017 tăng 49,6% so với 2016. Xu hướng này tiếp tục được duy trì trong quý 1 năm nay, với số vụ tăng 33% và số bị can tăng 18% so với cùng kỳ 2017.
Tiến độ và chất lượng điều tra, nhất là các vụ án thuộc diện Ban chỉ đạo Trung ương theo dõi, chỉ đạo đã được nâng lên, về cơ bản hoàn thành đúng kế hoạch.
Từ cuối năm 2015 đến giữa tháng 3 năm nay, riêng cơ quan điều tra Bộ Công an đã thụ lý 35 vụ án lớn, nghiêm trọng, phức tạp với 359 bị can; kết luận điều tra 21 vụ, 273 bị can; xét xử 13 vụ 192 bị can.
Nhiều vụ án có khó khăn, vướng mắc, tồn đọng, xảy ra từ các năm trước đã được giải quyết, đảm bảo yêu cầu về chính trị, pháp luật, nghiệp vụ, như vụ Trịnh Xuân Thanh và đồng phạm; vụ nguyên lãnh đạo PVN liên quan đến Ngân hàng Đại Dương; vụ tổ chức đánh bạc, lợi dụng quyền hạn trong thi hành công vụ liên quan đến cán bộ có chức, có quyền; vụ án Trần Phương Bình — nguyên Tổng Giám đốc Ngân hàng Đông Á; đang điều tra vụ Phan Văn Anh Vũ liên quan đến nhiều cán bộ cao cấp vi phạm.
Theo Thượng tướng Lê Quý Vương, việc khởi tố, điều tra, xét xử các vụ án này đã tạo niềm tin cho nhân dân với Đảng và Nhà nước.
Năm 2017, các cơ quan điều tra đã thu hồi được 21.500 tỉ đồng, tăng hơn 50% so với 2016. Đơn cử, vụ Ngân hàng Đại Tín đã thu hồi, kê biên hơn 10.000 tỉ đồng; Ngân hàng Đông Á thu hồi 1.000 tỉ đồng; vụ đánh bạc do cơ quan điều tra tỉnh Phú Thọ tiến hành thu hồi hơn 1.000 tỉ; kiến nghị Ngân hàng Hàng hải kịp thời thu hồi 7.300 tỉ đồng cho vay dễ thất thoát.
Theo Thượng tướng Lê Quý Vương, công tác phối hợp liên ngành chặt chẽ hơn giúp đẩy nhanh tiến độ điều tra, đặc biệt là các vụ án điểm. Các cơ quan điều tra của Bộ Công an đã chủ động phối hợp để Viện kiểm sát, Tòa án các cấp sớm tiếp cận hồ sơ, tài liệu liên quan; thống nhất quan điểm về chứng cứ và tội danh; kết luận điều tra, đưa ra xét xử đúng tiến độ.
Việc thu hồi tài sản tham nhũng cũng được Thường trực Ban Bí thư Trần Quốc Vượng đánh giá là một chuyển biến rất quan trọng liên quan đến xử lý án tham nhũng, kinh tế.
"Vụ AVG họ đã trả toàn bộ số thiệt hại cho nhà nước, cả phần lãi. Trước đây chúng ta rất băn khoăn không thu hồi được tài sản trong các vụ án kinh tế và chức vụ, nhưng giờ đã có bước chuyển quan trọng", ông Trần Quốc Vượng nhấn mạnh.
Điều tra án tham nhũng phải dám làm, dám chịu trách nhiệm
Một là việc phát hiện điều tra xử lý các vụ án tham nhũng phải đặt dưới sự lãnh đạo tuyệt đối của Đảng.
"Do tính chất phức tạp, nhạy cảm của các vụ án kinh tế, tham nhũng, việc xin ý kiến chỉ đạo của cấp ủy đảng về biện pháp giải quyết, đường lối xử lý, đảm bảo về chính trị và pháp luật, kịp thời giải quyết các vấn đề phức tạp nảy sinh, huy động sự vào cuộc của các cơ quan có liên quan là yếu tố có tính quyết định trong kết quả phòng ngừa, phát hiện và điều tra các vụ án" — Thượng tướng Lê Quý Vương nhấn mạnh.
Thứ hai, theo tướng Vương, sự quan tâm chỉ đạo quyết liệt của Đảng, Nhà nước mà trực tiếp là Ban chỉ đạo Trung ương về Phòng, chống tham nhũng do Tổng Bí thư làm trưởng ban với quyết tâm chính trị rất cao, tinh thần thượng tôn pháp luật, không có vùng cấm, không có ngoại lệ, là chỗ dựa vững chắc cho các cơ quan tư pháp trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng.
Bài học thứ 3 được rút ra là trong điều tra, xử lý các vụ án này "phải có quyết tâm chính trị cao, dám chịu trách nhiệm, làm đúng phương châm đồng chí Tổng Bí thư chỉ đạo là làm từng bước vững chắc, điều tra từng phần, điều tra rõ đến đâu kết luận điều tra, chuyển hồ sơ đề nghị truy tố, xét xử đến đó, không để vụ án kéo dài gây bức xúc cho nhân dân".
Những vấn đề phức tạp khác cần củng cố chứng cứ, sẽ được tiếp tục điều tra mở rộng và đề nghị xử lý trong giai đoạn tiếp theo. Không vì lý do vướng mắc trong áp dụng pháp luật và phối hợp trong hoạt động tư pháp để vụ án kéo dài, gây dư luận phức tạp…
Các vụ án kinh tế, tham nhũng cần chú ý hoạt động tài chính để phát hiện chứng minh hành vi tham nhũng và kịp thời có biện pháp kê biên, phong tỏa, thu hồi tài sản tham nhũng. Đơn cử vụ án xảy ra tại Vinashin, lần theo dòng tiền đã tìm ra Giang Kim Đạt tham ô 260 tỉ đồng, chuyển vào 22 tài khoản đứng tên bố đẻ là Giang Kim Hiền để mua 40 bất động sản và các tài sản khác.
38 lần họp mới xác định được tội danh của Huỳnh Thị Huyền Như
Tuy nhiên, thực tế công tác đấu tranh với các vụ án tham nhũng, kinh tế đang gặp nhiều khó khăn, vướng mắc.
Theo tướng Vương, khó khăn đầu tiên là tội phạm tham nhũng thường là những "chủ thể đặc biệt", là người có chức vụ, quyền hạn, có trình độ chuyên môn, am hiểu pháp luật; đa số vụ án xảy ra lâu mới bị phát hiện, được che đậy tinh vi… Trong khi đó, đánh giá chứng cứ, xác định tội danh có liên quan đến nhiều quy định mới của nhà nước, nhiều nội dung chưa được hướng dẫn cụ thể, nên việc áp dụng của cơ quan tiến hành tố tụng đôi lúc khác nhau, ảnh hưởng tiến độ điều tra án.
Đơn cử, vụ án Huỳnh Thị Huyền Như phải trả lại hồ sơ, điều tra nhiều lần. Phải qua 38 lần họp mới thống nhất được tội danh của Như là lừa đảo chứ không phải tham ô tài sản.
Việc điều tra án tham nhũng có yếu tố nước ngoài, nhất là các nước Việt Nam chưa ký hiệp định tương trợ tư pháp rất khó khăn. Nhiều vụ không có trả lời từ phía nước ngoài, ảnh hưởng đến tiến độ vụ án.
Cuối cùng là những vướng mắc trong giám định tư pháp.
"Nhiều vụ án kinh tế, tham nhũng có nội dung khối lượng trưng cầu giám định nhiều, kỹ thuật phức tạp, liên quan đến nhiều lĩnh vực, nhưng trình độ chuyên môn của nhiều giám định viên chưa đáp ứng yêu cầu; kết luận giám định còn chung chung, chưa trả lời đúng câu hỏi; nhiều trường hợp né tránh, phải giám định nhiều lần mới cho kết quả", ông Lê Quý Vương cho biết.
Đơn cử, vụ án Phạm Công Danh phải giám định 5 lần, kéo dài gần 2 năm mới kết luận được.
Với những tồn tại này, Bộ Công an đã đề nghị sửa đổi nhiều quy định của pháp luật, như luật Giám định tư pháp; luật Phòng, chống tham nhũng; hướng dẫn thống nhất về xử lý hình sự đối với pháp nhân thương mại và áp dụng các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt; thành lập tổ liên ngành về giám định tư pháp để điều phối đôn đốc công tác giám định, đảm bảo tiến độ điều tra; tăng cường hợp tác quốc tế, đẩy nhanh ký kết các hiệp định tương trợ tư pháp.
Theo: Dân Trí
