Trong nghị trường, có đại biểu Quốc hội cho rằng Bộ trưởng Nhạ nhận trách nhiệm chung chung; ngoài xã hội, không ít người nói xa nói gần về văn hóa từ chức…
"Về phía trách nhiệm của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT), với tư cách là người đứng đầu ngành tôi xin nhận trách nhiệm về những thiếu sót", báo Người lao động trích lời Bộ Trưởng.
Trong phiên giải trình của Quốc hội ngày 31-5, người đứng đầu ngành giáo dục đã chính thức lên tiếng về trách nhiệm của bản thân về vụ gian lận thi cử THPT quốc gia 2018 tại nhiều địa phương.
Thật ra không phải đợi đến vụ gian lận thi cử thì dư luận mới đề cập đến vấn đề từ chức. Trước đó, khi xảy ra một số sự vụ ở các bộ, ngành khác, người ta cũng thường nói xa nói gần về điều này. Và thông thường báo chí và người dân hay viện dẫn những ví dụ về từchức xảy ra tận đẩu tận đâu với ngầm ý so sánh. Gần đây nhất, người ta đọc thấy thông tin nữ bộ trưởng Môi trường và Tài nguyên thiên nhiên Mexico từ chức sau khi bà bị chỉtrích đã làm hoãn chuyến bay hơn 30 phút để nhiều hành khách phải chờ.
Xảy ra vụ gian lận thi cử, ngoài những người “nhúng chàm” đang bị điều tra, truy tố hình sự, có thể có quan chức còn phải nhận lãnh tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng (nếu quá trình điều tra cơ quan tố tụng chứng minh được). Ngoài ra, người đứng đầu ngành giáo dục tỉnh Sơn La - ông Hoàng Tiến Đức cũng khó tránh khỏi trách nhiệm liên quan.
Cụ thể, theo thông tin từ báo Thanh Niên, Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy Sơn La cũng đã vào cuộc để làm rõ trách nhiệm của ông này. Chỉ có điều đến đầu tháng 7 này, ông Đức đã nghỉ hưu theo chế độ. Nếu từ đây đến đó, cơ quan chức năng chưa kịp làm rõ, kết luận vụviệc, chưa có hình thức xử lý tương xứng (nếu quả thật ông Đức có vi phạm) thì dư luận không tránh khỏi thất vọng. Bởi lẽ khi ông Đức đã nghỉ hưu, ngoại trừ việc xử lý hình sự, việc xử lý kỷ luật ông - kể cả việc xóa tư cách lãnh đạo nguyên giám đốc Sở GD&ĐT đối với ông - gần như không còn nhiều ý nghĩa lắm…
Đối với các cán bộ, quan chức tỉnh Sơn La là vậy. Còn với các quan chức cấp bộ, cụ thể là Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ thì mọi chuyện lại khác. Có thể nói ngay rằng trách nhiệm của bộ trưởng trong vụ này không phải và không thể là trách nhiệm pháp lý. Cái trách nhiệm mà Bộ trưởng Nhạ xin nhận trước Quốc hội có lẽ là trách nhiệm chính trị, tức trách nhiệm của một quan chức trước cử tri, dân chúng và Quốc hội. Trách nhiệm này liên quan đến sựtín nhiệm của cử tri, của Quốc hội đối với cá nhân bộ trưởng.
Ngoài ra, hiện ở nước ta việc từ chức chưa được luật hóa. Trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội trong kỳ họp trước, cụ thể là ngày 1-11-2018, Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình từng nói từ chức là vấn đề mới, mang tính tự nguyện nếu người được bổnhiệm thấy mình không còn đủ sức khỏe, uy tín và có vi phạm.
“Trong Luật Cán bộ, công chức đã quy định các hình thức kỷ luật, với cán bộ thì có bãi nhiệm và miễn nhiệm nhưng pháp luật chưa quy định rõ việc từ chức…” - Phó Thủ tướng nói.
Và như ta đã biết, bà bộ trưởng Mexico không hề chờ có kết quả từ việc bỏ phiếu tín nhiệm mà đã lập tức từ chức khi có chỉ trích của dân chúng.
So sánh chuyện ở ta với chuyện xứ người không phải lúc nào cũng tương đồng, nhất là khi điều kiện kinh tế-xã hội, tập quán, văn hóa… giữa các quốc gia rất khác nhau. Tuy nhiên, dù ở nền văn hóa nào, ở điều kiện kinh tế-xã hội nào thì quan niệm về đạo đức công vụ, về lòng tự trọng, về tính liêm sỉ… cũng không quá khác biệt.
