Trong nhiều thập kỷ qua, súng cối là một trong những loại vũ khí đơn giản nhất và rẻ tiền nhất của RVIA. Sau đây là bài của Sputnik về những đặc điểm của loại vũ khí này.
Từ súng moóc-chê đến súng cối
Súng cối là vũ khí hạng nhẹ với quỹ đạo bắn cầu vồng để tiêu diệt mục tiêu phía sau vật cản. Thông thường, loại pháo này không có giá chân súng, mà có tấm đế phân bố lực giật trên một khu vực rộng lớn giúp giảm áp lực mặt đất.
Nguyên mẫu của súng cối - súng moóc-chê - đã được trang bị cho quân đội Nga vào cuối thế kỷ XIX. Trong năm 1884, đại úy pháo binh Romanov đã tạo ra đạn nổ mạnh cỡ 245,1 mm cho súng moóc-chê sản xuất trong năm 1838.
Trong Thế chiến I, quân đội Nga đã sử dụng súng cối với cỡ nòng 36 inch (91,4 mm) - phiên bản sửa đổi của súng cối Minenwerfer M14. Súng cối này đã được gọi "G. R." - "Đức-Nga". Chỉ trong những năm 1915-1917 Nga đã sản xuất 12.519 súng cối "G. R.".
Ngoài ra, súng cối thủ công làm từ những đạn pháo của kẻ địch đã được sử dụng rộng rãi - ở giai đoạn cuối của cuộc Thế chiến I đã có hơn mười nghìn súng cối như vậy. Nga cũng đã sử dụng một số khẩu súng cối 240 mm của Anh.
Pháo cỡ nhỏ
Súng cối đã mang lại hiệu quả cao trong điều kiện chiến tranh chiến hào. Quỹ đạo bắn cầu vồng cho phép tiêu diệt mục tiêu phía sau vật cản mà pháo nòng ngắn không thể làm được. Tốc độ bắn bảo đảm sức công phá mạnh mẽ và cỡ nòng nhỏ bảo đảm tính cơ động cao, khả năng thay đổi nhanh chóng vị trí khai hỏa. Cuối cùng, đặc điểm quan trọng của súng cối là độ chính xác tương đối.
Trong cuộc Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại và cuộc chiến tranh với nước Nhật quân phiệt, súng cối cũng được sử dụng rộng rãi và đã đóng vai trò quyết định trong nhiều trận chiến. Từ tháng 7 năm 1941 đến tháng 4 năm 1945, ngành công nghiệp quốc phòng Liên Xô đã sản xuất khoảng 151 nghìn khẩu súng cối khác nhau. Theo dữ liệu của Bảo tàng lịch sử quân sự pháo binh và công binh, chính hỏa lực của súng cối Liên Xô đã gây ra tổn thất nặng nề nhất cho quân đội Đức Quốc xã trên Mặt trận phía Đông.
Ở giai đoạn đầu của cuộc Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại, loại vũ khí đơn giản nhất của Hồng quân là súng cối 37mm giống như một cái xẻng thông thường. Nòng súng là cái xẻng (và cũng là tấm đế), cái bipod có nút chai. Bất kỳ người lính bộ binh nào cũng có thể sử dụng vũ khí này. Chiếc súng cối nặng khoảng 1,5 kg, một người có thể mang theo - thân súng có dây đai đeo. Đến ngày 21 tháng 6 năm 1941, Liên Xộ đã sản xuất 15,5 nghìn khẩu súng cối như vậy.
Các loại súng cối với cỡ nòng khác nhau
Sau chiến tranh và hiện nay, các loại súng cối là rất đa dạng. Ngay trong thập kỷ đầu tiên sau Chiến thắng, Hồng quân đã nhận được pháo tự hành hạng nặng 107mm (M-107) và 160 mm, cũng như súng cối cỡ nòng 82mm mới và súng cối M-240 cỡ nòng 240 mm. Năm 1957, các chuyên gia đã phát triển súng cối tự hành cỡ nòng 420mm mang tên 2B1 Oka mạnh nhất thế giới để bắn đạn hạt nhân chiến thuật.
Người kế vị là súng cối 2S4 Tyulpan được trang bị cho quân đội vào năm 1972 và vẫn là loại súng cối nặng nhất và mạnh nhất trên thế giới trong số các loại súng như vậy. Những công sự kiên cố có thể bị đánh sập khi trúng phát đạn từ súng cối Tyulpan, những kinh nghiệm sử dụng vũ khí này ở Chechnya cho thấy rõ điều đó. Tầm bắn xa lên tới 9 km.
Ngoài ra, lực lượng RVIA còn sở hữu số lượng lớn súng cối 82B với cỡ nòng 82 mm. Năm 1954, súng cối với xe kéo đã vượt qua thành công các cuộc thử nghiệm. Tuy nhiên, phiên bản sửa đổi chỉ được cung cấp cho quân đội vào năm 1971.
Phiên bản hiện đại hóa (với nòng làm mát bằng nước) 2B9M vẫn đang phục vụ trong quân đội Nga. Đơn giản, đáng tin cậy và linh hoạt - đây là ba ưu điểm của súng cối Vasilek với ba chế độ bắn gồm tự động, bán tự động và chế bộ bắn thủ công như các loại cối thông thường.
Nhưng, loại súng cối chủ lực của Lực lượng Tên lửa và Pháo binh là tổ hợp súng cối Sani cỡ 120 mm, đã được phát triển vào năm 1979 tại Viện nghiên cứu Trung ương Burevestnik. Đây là loại súng cối thông thường nạp đạn từ đầu nòng. Tổ hợp bao gồm súng cối cỡ 120 mm, khung gầm và xe kéo. Phiên bản tự hành của súng cối này Tundzha trên khung gầm xe thiết giáp MTLB.
