Đoàn tàu bọc thép của Nga trong Thế chiến thứ nhất
Đoàn tàu bọc thép như một loại vũ khí đã được phát minh ra ở Nga. Có bằng chứng cho thấy rằng, người Áo đã sử dụng nguyên mẫu của tàu bọc thép vào năm 1848. Những đoàn tàu bọc thép đã được người Anh sử dụng lần đầu tiên ở châu Phi, trong cuộc Chiến tranh Boer (1899-1902). Sau đó, những đoàn tàu bọc thép đã xuất hiện trong quân đội của nhiều nước có mạng lưới đường sắt phát triển. Nga cũng không phải là ngoại lệ.
Trong thời gian Chiến tranh thế giới thứ nhất, Nga đã có bốn đoàn tàu cùng loại với đầu máy hơi nước thuộc dòng "O" (phổ biến nhất trên các tuyến đường sắt của Nga vào thời điểm đó) và hai bệ hai trục. Trên mỗi bệ bố trí 12 súng máy 8mm và một tháp pháo 76mm. Lớp bảo vệ bằng các tấm thép dày 12-16 mm là quá đủ để bảo vệ 94 bộ đội khỏi hỏa lực bằng vũ khí cỡ nhỏ.
Sáng sớm ngày 24 tháng 9 năm 1915, một đoàn tàu bọc thép kiểu này đã áp sát được chiến tuyến địch và tung hỏa lực như vũ bão, đảm bảo cho bộ binh Nga tiến công và phá vỡ tuyến phòng thủ của đối phương. Sau đó quân đội Nga đã tích cực sử dụng các đoàn tàu bọc thép trong các chiến dịch lớn. Ví dụ, trong cuộc tấn công của Phương diện quân Tây Nam dưới sự chỉ huy của vị tướng tài ba Alexei Brusilov vào tháng 6/1916.
Trên các mặt trận của cuộc Nội chiến và Thế chiến II
Tất cả các bên tham gia cuộc Nội chiến Nga (1918-1922) cũng đã tích cực sử dụng các đoàn tàu bọc thép. Phương tiện chiến đấu chạy trên đường sắt đã chứng minh rằng, đoàn tàu bọp thép có hỏa lực mạnh, nhưng, ... phụ thuộc quá nhiều vào chất lượng đường ray. Các đoàn tàu bọc thép thường "mang theo" nguồn dự trữ để thay thế các thanh ray, tà vẹt trong tình huống khẩn cấp, và các binh sĩ đã học cách khôi phục đường ray bị phá hủy khá nhanh chóng.
Bất chấp những thiếu sót này, hơn 200 đoàn tàu bọc thép của Liên Xô, từ hạng nhẹ đến hạng siêu nặng, đã tham gia chiến đấu trên các mặt trận Xô-Đức trong Thế chiến II. Có lẽ đoàn tàu nổi tiếng nhất trong số đó là Zheleznyakov, đoàn tàu này đã tham gia bảo vệ Sevastopol năm 1942. Đó là một "tuần dương hạm" trên bộ: trên 4 bệ thiết giáp với lớp giáp 30mm bố trí 5 pháo chống xe tăng 76mm, 2 súng cối 82mm, 14 súng máy hạng nặng 7,62mm và 2 súng máy DShK 12,7mm. Đầu máy hơi nước mạnh mẽ cho phép đạt tốc độ tới 50 km/giờ và nhanh chóng thay đổi vị trí. Nước Đức Quốc xã đã gọi đoàn tàu bọc thép của Liên Xô là "tàu bóng ma", hầu như không thể truy tìm nó, nhưng cuối cùng đã vô hiệu hóa nó khi đoàn tàu bị mắc kẹt trong đường hầm.
Tháng 5 năm 1942, Liên Xô đã thành lập sư đoàn xe lửa bọc thép. Chủ lực của sư đoàn là hai đoàn tàu bọc thép cùng loại. Mỗi đoàn tàu đều mang 4 pháo chống xe tăng 76mm, 2 bệ phóng của hệ thống tên lửa phóng loạt BM-8, 12 súng máy 7,62 mm và 4 súng phòng không tự động 25mm. Lớp giáp có độ dày 45 mm. Sư đoàn đã hỗ trợ hỏa lực cho cuộc tấn công của Hồng quân trong trận Vòng cung Kursk (mùa hè năm 1943), tham gia giải phóng Đông Âu. Các đoàn tàu bọc thép của Liên Xô đã phá hủy một đoàn tàu bọc thép của Đức, chế áp 42 khẩu đội pháo, 24 khẩu pháo, tiêu diệt 108 hỏa điểm súng máy và bắn hạ 15 máy bay và hàng trăm tên lửa của phát xít Đức.
Bảo vệ biên giới phía đông của Liên Xô
Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, các đoàn tàu bọc thép không đáp ứng cho nhu cầu cấp bách trong nhiều thập kỷ. Tuy nhiên, vào những năm 1970, trong bối cảnh quan hệ với Trung Quốc ngày càng trở nên trầm trọng hơn, Liên Xô đã đưa ra quyết định tạo ra các đoàn tàu bọc thép để tuần tra và bảo vệ Đường sắt xuyên Siberia sát gần biên giới Trung Quốc. Đầu máy diesel bọc thép đã kéo 8 bệ với các xe tăng PT-76 và xe thiết giáp BTR-40 cũng như các súng máy phòng không ZU-23-2 23mm lắp trên một giá. Ngoài ra còn có các "mô-đun chiến đấu" tuần tra dọc theo tuyến đường sắt xuyên Siberia. Thái độ này là rất nghiêm trọng: một đầu máy diesel bọc thép và bốn bệ với xe tăng T-55/62 cùng với một đội bộ binh với vũ khí tiêu chuẩn. Nếu cần thiết, các xe tăng và đơn vị bộ binh có thể "xuống ngựa" và tham gia chiến đấu trên mặt đất. Tuy nhiên, kể từ khi Matxcơva bình thường hóa quan hệ với Bắc Kinh, các đoàn tàu bọc thép thuộc lực lượng dự bị.
Các đoàn tàu chiến đấu của quân đội Nga ở Bắc Kavkaz
Trong những năm 1990, Nga phải nhớ lại các đoàn tàu bọc thép. Các đoàn tàu này đã là rất cần thiết ở Bắc Kavkaz để thực hiện các công việc khôi phục các tuyến đường sắt ở Chechnya, để chống lại các nhóm chiến binh phá hoại và những tên cướp vũ trang trên các tuyến đường sắt. Hai đoàn tàu bọc thép với xe chiến đấu bộ binh BMP-2 và các điểm bắn súng máy và súng phóng lựu tự động đã hoạt động ở vùng này trong những năm 1994-1996. Ở giai đoạn thứ hai của chiến dịch chống khủng bố ở Chechnya, vào đầu những năm 2000, tại đó đã có năm đoàn tàu bọc thép tiến hành trinh sát kỹ thuật trên các tuyến đường sắt, rà phá bom mìn, hộ tống các chuyến tàu chở vũ khí.
Ngày nay các đoàn tàu bọc thép "Baikal", "Terek", "Amur" và "Don" đều thuộc lực lượng dự bị và luôn sẵn sàng lên đường để thực hiện các nhiệm vụ chiến đấu. Ví dụ, vào năm 2015, hai đoàn tàu đã tham gia cuộc tập trận quân sự.
