Nghịch lý ở nhà máy lọc dầu lớn nhất Việt Nam

© Ảnh : NSRP LLCNhà máy lọc dầu Nghi Sơn
Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn - Sputnik Việt Nam, 1920, 19.03.2022
Đăng ký
Trong bối cảnh thuế suất thuế nhập khẩu áp dụng cho các nhà máy lọc dầu trong nước cao hơn mức thuế suất thuế ưu đãi theo các Hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam đã ký, giá bán sản phẩm của Nhà máy Nghi Sơn sẽ luôn cao hơn so với xăng dầu nhập khẩu.
Trên thực tế, sản phẩm của lọc dầu Nghi Sơn sẽ rất khó khăn để có thể cạnh tranh được với các loại xăng dầu nhập khẩu vào Việt Nam. Cho đến nay, Bộ Công Thương vẫn luôn phải tính toán kỹ lưỡng việc nhập khẩu xăng dầu để đảm bảo bao tiêu cho Nhà máy Nghi Sơn.

Khi xăng dầu nhập rẻ hơn xăng dầu nội địa

Công ty TNHH Lọc Hóa dầu Nghi Sơn (NSRP) là công ty liên doanh được thành lập vào tháng 4/2008, đi vào vận hành thương mại tháng 12/2018.
Dự án có 4 thành viên góp vốn, bao gồm công ty Dầu khí quốc tế Cô-oét (KPE), công ty Idemisui Kosan Nhật Bản (IKC) và công ty Hóa chất Mitsui Nhật Bản (MCI) và Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN). Trong số 4 nhà đầu tư kể trên, PVN chỉ góp 25,1%.
Dầu mỏ - Sputnik Việt Nam, 1920, 29.01.2022
Việt Nam bơm tiền cho nhà máy Lọc dầu Nghi Sơn
Ngày 5/11/2012, tại Thông báo số 367/TB-VPCP ngày 5/11/2012 của Văn phòng Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã có chỉ đạo về kết quả đàm phán Thoả thuận về Cam kết bảo lãnh của Chính phủ cho Dự án (GGU) đối với Dự án.
Theo đó, đồng ý nguyên tắc dự thảo FPOA thông qua việc PVN bao tiêu sản phẩm lọc dầu cho dự án. PVN là đơn vị thay mặt Chính phủ thực hiện cam kết ưu đãi thuế nhập khẩu sản phẩm lọc dầu.
Với cam kết bảo lãnh này, PVN phải bao tiêu toàn bộ sản phẩm của lọc dầu Nghi Sơn sản xuất.
Theo nguyên tắc trong Thỏa thuận cam kết bảo lãnh của Chính phủ và Hợp đồng bao tiêu sản phẩm nhiên liệu (FPOA), giá bán sản phẩm của lọc dầu Nghi Sơn tương đương với xăng dầu nhập khẩu.
Cũng trong thời gian này, Việt Nam đã ký nhiều Hiệp định thương mại tự do đa phương và song phương. Mức thuế suất thuế nhập khẩu áp dụng cho các nhà máy lọc dầu trong nước lại cao hơn mức thuế suất thuế ưu đãi theo các Hiệp định thương mại tự do. Như vậy, giá bán sản phẩm của Nhà máy Nghi Sơn sẽ luôn cao hơn so với xăng dầu nhập khẩu.
Tuy nhiên, việc mua sản phẩm trong nước sẽ được thanh toán bằng đồng nội tệ, tiết kiệm chi phí vận chuyển... nên các doanh nghiệp đầu mối xăng dầu có thể xem xét khi mua hàng của Nghi Sơn.
Trong văn bản báo cáo Thủ tướng ngày 3/2/2016, Bộ Công Thương từng cảnh báo việc tiêu thụ sản phẩm của lọc dầu Nghi Sơn sẽ rất khó khăn do khó có thể cạnh tranh được với xăng dầu nhập khẩu ngay tại Việt Nam.
Trong khi đó, các doanh nghiệp đầu mối có xu hướng tăng sản lượng nhập khẩu sản phẩm có xuất xứ từ những nước được hưởng thuế ưu đãi đặc biệt như Hàn Quốc vì giá thành rẻ hơn.
Việc bao tiêu sản phẩm lọc dầu Nghi Sơn trong khi các quy định về kinh doanh xăng dầu hiện hành không bắt buộc các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối phải mua từ các nhà máy lọc dầu trong nước là một vấn đề khó khăn cho cơ quan quản lý.
PV DRILLING V - Sputnik Việt Nam, 1920, 16.03.2022
PV Drilling khoan dầu ở Indonesia. Vì sao Việt Nam vừa xuất, vừa phải nhập khẩu dầu thô?
Bộ Công Thương từng cảnh báo, nếu Chính phủ không kiểm soát chặt chẽ lượng xăng dầu nhập khẩu, không điều chỉnh cơ chế, chính sách trong kinh doanh xăng dầu thì việc tiêu thụ sản phẩm bao tiêu sẽ gặp khó khăn và rủi ro rất lớn.
Cũng từng có ý kiến đề nghị Bộ Công Thương chỉ cấp hạn ngạch (quota) nhập khẩu sau khi cân đối đảm bảo tiêu thụ toàn bộ sản phẩm của các nhà máy lọc dầu trong nước. Tuy nhiên, điều này bị các bộ ngành đồng loạt phản đối dữ dội do vi phạm cam kết WTO và các hiệp định thương mại đã ký kết.
Cho đến nay, Bộ Công Thương vẫn luôn phải tính toán kỹ lưỡng việc nhập khẩu xăng dầu để đảm bảo bao tiêu cho lọc dầu Nghi Sơn.
Trong bối cảnh nhiều biến động xảy ra trên thị trường như thời gian vừa qua, việc tiêu thụ sản phẩm của lọc dầu Nghi Sơn và Dung Quất gặp khó khăn, Bộ Công Thương đã ban hành nhiều văn bản đề nghị các doanh nghiệp đầu mối xăng dầu ưu tiên mua hàng của nhà máy lọc dầu trong nước.

Mất hàng tỷ USD để bù thuế

Theo Thỏa thuận và Cam kết bảo lãnh của Chính phủ, Nhà máy Nghi Sơn có thể áp dụng mức giá bán buôn tại cổng nhà máy là giá nhập khẩu cộng thuế nhập khẩu 7% đối với các sản phẩm lọc dầu (ngoại trừ 5% cho LPG) và 3% cho các sản phẩm hóa dầu. Ưu đãi này được áp dụng trong 10 năm kể từ khi Nghi Sơn đi vào vận hành thương mại (tức là đến năm 2027).
Trong thời gian đó, nếu Việt Nam quy định thuế suất Thuế nhập khẩu thấp hơn thì PVN sẽ phải thanh toán cho Lọc dầu Nghi Sơn số chênh lệch giữa thuế suất nhập khẩu thực tế và thuế suất 7% đối với các sản phẩm lọc dầu (ngoại trừ 5% cho LPG) và 3% cho các sản phẩm hóa dầu.
Theo chỉ đạo của Chính phủ, ngày 15/1/2013, PVN và Lọc dầu Nghi Sơn đã ký kết Hợp đồng bao tiêu sản phẩm (FPOA), trong đó, các mức ưu đãi thuế nhập khẩu tương ứng với từng sản phẩm đã được đưa vào công thức giá của Hợp đồng này.
Đáng nói, dù cam kết như vậy, nhưng Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Hàn Quốc ký ngày 5/5/2015 và có hiệu lực từ ngày 20/12/2015 lại cam kết thuế nhập khẩu dầu diesel còn 5%, các sản phẩm hóa dầu khác còn 0-5%. Trong khi đó, FTA ASEAN - Hàn Quốc có hiệu lực từ ngày 1/9/2009 lại cam kết thuế nhập khẩu các mặt hàng dầu còn 0%.
Nhà máy Lọc dầu Dung Quất - Sputnik Việt Nam, 1920, 16.03.2022
Ngoài Nghi Sơn, Dung Quất, Việt Nam sẽ có nhà máy lọc dầu mới ở Vũng Tàu
Như vậy, dầu nhập từ Hàn Quốc sẽ rẻ hơn của các nhà máy trong nước như Nghi Sơn và Dung Quất. Mức thuế ưu đãi đặc biệt lại thấp hơn mức thuế nhập khẩu cam kết với lọc dầu Nghi Sơn, nên PVN phải bù thuế các mặt hàng dầu cho lọc dầu Nghi Sơn.
Vậy là, trong vòng 10 năm, PVN sẽ mất hàng tỷ USD để bù thuế cho Lọc dầu Nghi Sơn để giá bán của các nhà máy này cạnh tranh được với giá xăng dầu nhập khẩu.
Theo kịch bản của PVN năm 2016, giả định giá dầu thô WTI là 75 USD/thùng, số tiền PVN phải thanh toán cho Lọc dầu Nghi Sơn sẽ là khoảng 65 nghìn tỷ đồng cho chênh lệch thuế nhập khẩu đối với các sản phẩm xăng dầu (thanh toán thông qua FPOA, trong đó 7 nghìn tỷ thanh toán cho nghĩa vụ thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế VAT phát sinh trên số tiền chênh lệch thuế).
Tiếp đó là khoảng 10 nghìn tỷ đồng chênh lệch thuế nhập khẩu đối với các sản phẩm xăng dầu (do Lọc dầu Nghi Sơn bán cho bên thứ ba).
Như vậy, theo tính toán, tổng số tiền PVN phải bù thuế cho Nghi Sơn là khoảng 75 nghìn tỷ đồng.
Có thể thấy, lợi nhuận từ phần vốn góp 25% mà PVN tham gia vào dự án này có thể thấp hơn nhiều so với số tiền bỏ ra để bù thuế. Trong bối cảnh Nhà máy Nghi Sơn đang báo lỗ như hiện tại, Việt Nam đang chịu thiệt hại lớn với những cam kết đã ký.

Càng làm càng lỗ

Trước việc lọc dầu Nghi Sơn "càng làm, càng lỗ", ngay từ Kỳ họp thứ 10, Quốc hội Khóa 14, các đại biểu Quốc hội đã đề cập và chỉ ra nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng trên.
Là một doanh nghiệp lớn, Lọc dầu Nghi Sơn sẽ do Tổng cục Thuế trực tiếp quản lý về việc thực hiện nghĩa vụ thuế với ngân sách nhà nước.
Trước câu hỏi của báo chí về việc nắm bắt tình hình hoạt động kinh doanh, dòng tiền và quản lý việc thực hiện nghĩa vụ thuế của Lọc dầu Nghi Sơn, đại diện Tổng cục Thuế cho biết, những vấn đề này là bí mật kinh doanh của doanh nghiệp và không được phép công khai theo quy định của Luật Quản lý thuế.
Xăng - Sputnik Việt Nam, 1920, 11.03.2022
Giá xăng Việt Nam hôm nay tăng theo cơn sốt “vàng đen” thế giới
Theo đó, chỉ trong trường hợp doanh nghiệp vi phạm về việc thực hiện nghĩa vụ thuế như trốn thuế, trây ỳ không nộp thuế quá thời hạn quy định… thì mới bị công khai hoặc bị xử lý theo mức độ vi phạm.
Trước đây từng có nhiều doanh nghiệp có vốn nước ngoài cũng gặp cảnh càng làm càng lỗ, thậm chí nhiều doanh nghiệp nước ngoài dù lỗ vẫn phải mở rộng hoạt động kinh doanh.
Theo Tổng cục Thuế, các doanh nghiệp kê khai lỗ nhiều năm nhưng vẫn mở rộng kinh doanh là một trong các dấu hiệu của doanh nghiệp liên kết có thể sử dụng hành vi chuyển giá để tránh thuế.
Theo cơ quan này, có 5 biện pháp được triển khai trong trường hợp này, bao gồm: Hoàn thiện hệ thống pháp luật; Đẩy mạnh tuyên truyền; Rà soát và quản lý kê khai thuế; Đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra giá chuyển nhượng và Tăng cường hợp tác quốc tế, nâng cao năng lực công chức thuế và phối hợp với các Bộ ngành, địa phương để nâng cao hiệu quả quản lý thuế.
Tin thời sự
0
Để tham gia thảo luận
hãy kích hoạt hoặc đăng ký
loader
Phòng chat
Заголовок открываемого материала