Bảo hiểm bị tố lừa đảo gây ra cuộc khủng hoảng lớn nhất ở Việt Nam
20:29 24.04.2023 (Đã cập nhật: 14:41 25.04.2023)
© Ảnh : L.A.
Đăng ký
Bây giờ đang là giai đoạn khủng hoảng lớn nhất của ngành bảo hiểm nhân thọ về mặt niềm tin, kể từ khi thị trường được hình thành năm 1996.
Đến nay thị trường bảo hiểm Việt Nam đã phát triển với 34 doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ, 19 doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ, 2 doanh nghiệp tái bảo hiểm cùng nhiều công ty môi giới, giám định bảo hiểm.
Cuộc khủng hoảng bảo hiểm lớn nhất ở Việt Nam
Tại cuộc họp báo, gặp gỡ truyền thông chiều 24/4, lãnh đạo Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam cho biết 2023 được xem là giai đoạn khó khăn, thử thách đối với thị trường bảo hiểm nhân thọ nói riêng cũng như toàn ngành kinh tế nói chung trước những biến động của thị trường tài chính trong và ngoài nước.
"Giai đoạn vừa qua có thể được xem là cuộc khủng hoảng lớn nhất với ngành bảo hiểm trong lịch sử phát triển", - ông Ngô Trung Dũng, Phó tổng thư ký Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam nhiều lần nhấn mạnh.
Theo báo cáo của Hiệp hội Bảo hiểm, năm 2022, ngành bảo hiểm nhân thọ ghi nhận tổng số tiền chi trả đạt 44.186 tỷ đồng, tăng 34% so với cùng kỳ năm 2021. Trong đó, đầu tư trở lại nền kinh tế của các doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ đạt 592.811 tỷ đồng, tăng 13,9% so với cùng kỳ năm trước.
Tổng số lượng hợp đồng cuối năm 2022 đạt 13.921.675 hợp đồng, tăng 5% so với cùng kỳ năm trước. Tổng doanh thu cả năm đạt 178.327 tỷ đồng, tăng 12% so với cùng kỳ năm trước. Luỹ kế đến 3 tháng đầu năm 2023, đầu tư trở lại nền kinh tế của các doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ ước đạt 636.585 tỷ đồng - tăng 17% so với cùng kỳ năm trước.
Tổng nguồn vốn chủ sở hữu của các doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ ước đạt 141.235 tỷ đồng, tăng 21%. Tổng số lượng hợp đồng cuối kỳ ước đạt 13.686.362 hợp đồng, tăng 3,5%. Trong 3 tháng đầu năm, lũy kế cho thấy tổng doanh thu ước đạt 37.849 tỷ đồng, giảm 1,4% so với cùng kỳ năm trước.
Theo chia sẻ của Ngô Trung Dũng, Phó Tổng thư ký Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam, nguyên nhân giảm là các hợp đồng đáo hạn, chấm dứt rồi thì sẽ không được thống kê.
"Nguyên nhân khác có thể là những lùm xùm thời gian qua làm suy giảm niềm tin", - ông Dũng thẳng thắn.
Đồng thời, số liệu từ kênh bancassurance (ngân hàng bán chéo bảo hiểm) cũng giảm. Liên quan đến tỷ lệ duy trì (K2) qua năm thứ hai, nhiều hợp đồng không còn duy trì khiến doanh số chung của giảm đi.
Đối với tỷ lệ K2, ông Dũng nhấn mạnh bản thân ông và Hiệp hội rất muốn được công khai sớm trong thời gian tới, để khách hàng có thể nắm được thông tin rõ hơn và an tâm hơn khi mua bảo hiểm qua kênh liên kết này.
Gần một triệu hợp đồng bảo hiểm bán qua ngân hàng năm 2022
Số liệu từ Hiệp hội cũng cho thấy, năm 2022, gần 1 triệu hợp đồng bảo hiểm bán qua ngân hàng.
Cụ thể, kênh Bancassurance đạt 995.414 hợp đồng, tương đương doanh số 23.776 tỷ đồng – chiếm 46% tổng doanh số thị trường bảo hiểm nhân thọ.
Luỹ kế đến hết quý 1/2023, số hợp đồng qua kênh Bancassurance đạt 2.920.710 hợp đồng, đóng góp doanh số gần 45.000 tỷ đồng – chiếm 25,2% tổng doanh số thị trường.
Trong khi đó, nếu tính toàn thị trường đến cuối tháng 3/2023, có khoảng 13,68 triệu hợp đồng bảo hiểm nhân thọ, giảm gần 250.000 hợp đồng so với cuối 2022.
"Một lý do lúc này có thể là sự suy giảm niềm tin của thị trường, khiến ít người mua bảo hiểm hơn, bên cạnh những khách mua qua kênh ngân hàng (bancassurance) dừng đóng tiếp", - ông Dũng trăn trở.
Đáng chú ý, ông Ngô Trung Dũng không phủ nhận về việc hoa hồng cho nhân viên ngân hàng khi bán bảo hiểm có thể lên đến 40-50%.
Theo ông, quy định cụ thể hiện nay (do Bộ Tài chính kiểm soát), hoa hồng năm đầu vào mức 20-40%, năm thứ hai là 7-15% và năm thứ ba khoảng 2-3%.
"Cộng thêm thưởng mấy chục % nữa thì con số 40-50% là có thật, nhưng thường chỉ rơi vào năm thứ nhất. Nếu nói cao, thì cũng phải nghĩ cao thấp chỉ là tương đối. Còn về chỉ tiêu (KPI) ngân hàng áp cho nhân viên của họ là chuyện nội bộ ngân hàng, công ty bảo hiểm không can thiệp được", - ông Dũng thừa nhận và nói thêm rằng, thực ra khái niệm cao hay thấp là khá tương đối.
Lỗi của ai?
Báo cáo cho thấy, hiện cả thị trường có 730.000 đại lý bảo hiểm chính thức, gồm cá nhân lẫn tổ chức.
Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam cũng cho biết, khoảng 36,3% tổng số hợp đồng khai thác mới trong năm 2022 là hợp đồng bảo hiểm liên kết chung, 21,9% là liên kết đơn vị. Xét về phí, sản phẩm liên kết chung và liên kết đơn vị lần lượt chiếm 51,4% và 20,3%.
“Tốc độ tăng trưởng của bảo hiểm liên kết những năm gần đây khá cao, ví dụ năm 2021 tăng tới xấp xỉ 40%”, theo ông Dũng.
Ông cũng nhìn nhận sự tăng trưởng nóng của những sản phẩm phức tạp này là một phần nguyên nhân dẫn đến khủng hoảng bảo hiểm hiện nay.
Ông Ngô Trung Dũng cũng cho biết, hiệp hội thường xuyên yêu cầu các doanh nghiệp hội viên báo cáo danh sách đại lý vi phạm, những đại lý này sẽ không được hành nghề trong vòng ít nhất 3 năm.
Riêng năm 2022 đã có hơn 3.100 đại lý vào danh sách vi phạm 14 hành vi. Ngoài các vi phạm như cùng lúc làm đại lý cho nhiều hãng hay liên quan đến tài chính, có trường hợp đại lý tuyên truyền, quảng cáo sai về sản phẩm, dịch vụ.
"Sản phẩm bảo hiểm không sai, lỗi ở nhân viên tư vấn", - ông Dũng nói thẳng.
Hiệp Hội Bảo hiểm cũng ghi nhận những phản ánh về chất lượng tư vấn, chất lượng dịch vụ khách hàng của các doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ cũng như những hạn chế liên quan đến kênh phân phối bảo hiểm thông qua ngân hàng.
Ông Dũng nói thêm, theo cá nhân ông, trên tổng số lượng đại lý 730.000, thì con số vi phạm vừa thống kê lên đến 3.000 đại lý. Tuy nhiên, điểm sáng hiện nay là đại lý bảo hiểm chất lượng đang được chú trọng.
"Đây là xu hướng chung của khu vực cũng như thế giới, ví dụ tại Indonesia dân số gấp đôi Việt Nam thì hiện cũng chỉ có 500.000 đại lý", - đại diện Hiệp hội Bảo hiểm cho biết.
Thay đổi để tồn tại
Trước những lùm xùm bảo hiểm bị tố lừa đảo, thiếu minh bạch và khủng hoảng vừa qua, ông Ngô Trung Dũng cho biết các doanh nghiệp bảo hiểm chịu ảnh hưởng rất nặng nề, "chịu thiệt đơn thiệt kép".
Ông Dũng lưu ý, bản thân doanh nghiệp nếu không có sự điều chỉnh thì sẽ rất khó tồn tại và phát triển. Trong đó, doanh nghiệp cần đảm bảo quy trình, nghiệp vụ và tăng cường đào tạo đại lý.
"Xưa các công ty khi tuyển đại lý thì chỉ cần bán là được, nên ai làm đại lý cũng được. Thời gian đầu có quan hệ tốt thì bán tốt, sau một thời gian bá n hết người thân thì giảm đi. Tuy nhiên, nay các bên đã và đang chú trọng đào tạo đại lý chất lượng cao. Đại lý có bằng đại học ngày càng nhiều", - theo Phó Tổng thư ký Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam.
Đối với cơ quan quản lý, ông cho biết Luật Kinh doanh bảo hiểm có hiệu lực trong năm nay, đang chờ nghị định hướng dẫn. Một số điểm mới bảo vệ quyền lợi khách hàng như quy định điều khoản loại trừ phải giải thích rõ ràng cho khách hàng, có bằng chứng ghi lại, đặc biệt quá trình tư vấn về sản phẩm bảo hiểm liên kết phải được ghi âm lại và lưu trữ trong vòng 5 năm.
Đối với đại lý, Luật đã quy định rõ ràng về tiêu chuẩn, trong đó các tổ chức tín dụng muốn bán bảo hiểm cần đáp ứng số lượng nhân viên được cấp chứng chỉ, đồng thời có quầy riêng, tránh gây nhầm lẫn với các sản phẩm khác của ngân hàng.
Dù vậy, theo ông Dũng, để bảo vệ quyền lợi của chính mình, khách hàng vẫn nên nghiên cứu kỹ trước khi ký hợp đồng, đồng thời ghi âm lại quá trình được đại lý tư vấn.
Liên quan đến các khiếu nại của khách hàng thời gian gần đây, ông Dũng cho biết các trường hợp doanh nghiệp xác định rõ do nhân viên tư vấn sai, có bằng chứng rõ ràng, thì phía bảo hiểm sẽ hủy hợp đồng và hoàn lại phí. Tuy nhiên, nhiều trường hợp không có bằng chứng chứng minh điều này, bởi phía doanh nghiệp bảo hiểm thường lưu trữ ghi âm cuộc gọi sau khi hợp đồng được ký kết, xác nhận khách hàng không có khiếu nại, thắc mắc.
"Trên thực tế có câu chuyện chính nhân viên ngân hàng xúi khách hàng trả lời như vậy", - ông Dũng nhấn mạnh.
Đến nay, thực hiện chỉ đạo của Cục Quản lý, Giám sát bảo hiểm, Hiệp hội đã có những buổi làm việc với từng bộ phận và kênh phân phối của các công ty bảo hiểm nhân thọ.
Ở đây có một số thông tin đáng chú ý như cam kết tiến hành rà soát hoạt động đào tạo, đảm bảo tuân thủ đúng chương trình đào tạo đại lý bảo hiểm đã đăng ký với Bộ Tài chính.
Cải tiến quy trình tư vấn, bán hàng, thẩm định, dịch vụ khách hàng và giải quyết quyền lợi bảo hiểm nhằm nâng cao trải nghiệm khách hàng. Tăng cường quy trình kiểm soát nội bộ, công tác quản trị rủi ro để hạn chế tốt nhất những tranh chấp, khiếu nại của khách hàng.
Cam kết hỗ trợ và xử lý khiếu nại của khách hàng một cách nhanh chóng, minh bạch. Tăng cường công tác tuyên truyền giáo dục nhằm giúp khách hàng hiểu rõ hơn về sản phẩm bảo hiểm, đồng thời cải tiến chất lượng, hình thức tiếp cận để giúp bảo hiểm trở nên đơn giản, dễ hiểu hơn với người dân.
