Hình phạt tù chung thân và tử hình: Việt Nam có nên học Trung Quốc?

© Depositphotos.com / AlbundNhà tù
Nhà tù  - Sputnik Việt Nam, 1920, 20.10.2024
Đăng ký
PGS.TS Nguyễn Thị Phương Hoa (Trưởng khoa Luật Hình sự, Trường Đại học Luật TP.HCM) cho biết, hình phạt tù chung thân không ân giảm có nhiều hạn chế, thiếu tính nhân đạo, Việt Nam không nên áp dụng.
Dẫn chứng đối chiếu với các quy định trong luật hình sự ở Trung Quốc và bang New South Wales (Úc), chuyên gia kiến nghị Việt Nam nên tham khảo Trung Quốc về hình phạt tử hình được hoãn thi hành án.

Không nên áp dụng tù chung thân không ân giảm

Ngày 19/10, Trường Đại học Luật TP.HCM đã tổ chức hội thảo khoa học cấp quốc gia "Trách nhiệm hình sự, miễn và giảm trách nhiệm hình sự: lý luận và thực tiễn".
Tại hội thảo, PGS.TS Trần Việt Dũng (Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Luật TP.HCM) cho rằng, tội phạm là những hành vi nguy hiểm cho xã hội. Khi quy định những hành vi bị coi là tội phạm, BLHS cũng đồng thời quy định về trách nhiệm hình sự.
Hội thảo là diễn đàn để trao đổi, thảo luận một cách hệ thống các quy định về trách nhiệm hình sự, trong đó có quy định về miễn và giảm trách nhiệm hình sự, từ đó góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật về tư pháp hình sự và áp dụng hiệu quả trong việc giải quyết các vụ án hình sự.
 Phòng giam tử tù - Sputnik Việt Nam, 1920, 27.09.2024
Ở Mỹ thực hiện vụ tử hình thứ hai trong lịch sử bằng khí nitơ
Phát biểu tại hội thảo, PGS.TS Nguyễn Thị Phương Hoa (Trưởng khoa Luật Hình sự, Trường Đại học Luật TP.HCM) cho rằng, tương tự Trung Quốc, hình phạt tù chung thân là hình phạt nghiêm khắc thứ hai trong hệ thống hình phạt của Việt Nam.
Theo pháp luật của Trung Quốc và bang New South Wales (Úc), khi áp dụng hình phạt tù chung thân, tòa án phải xem xét tính nguy hiểm của tội phạm đã thực hiện và tính nguy hiểm của người phạm tội.
Tuy nhiên, phạm vi và điều kiện cụ thể để áp dụng hình phạt này giữa các nước là không giống nhau. BLHS Trung Quốc và luật hình sự New South Wales không giới hạn hình phạt tù chung thân đối với người dưới 18 tuổi.
Trong khi đó, BLHS Việt Nam quy định không áp dụng hình phạt này đối với người dưới 18 tuổi (khoản 5 Điều 91 BLHS). Theo chuẩn mực quốc tế về bảo vệ trẻ em, quy định này của BLHS Việt Nam có ưu điểm hơn so với 2 nước còn lại.
Bên cạnh đó, BLHS Việt Nam còn phân loại tội phạm theo tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội của tội phạm và giới hạn phạm vi áp dụng của hình phạt tù chung thân với tội phạm đặc biệt nghiêm trọng (Điều 39 BLHS). Đây là một quy định tốt đẹp của Việt Nam trong việc phân hóa trách nhiệm hình sự.
PGS.TS Nguyễn Thị Phương Hoa cho biết, cả luật hình sự của Trung Quốc và New South Wales đều có quy định về tù chung thân không ân giảm. Nhiều ý kiến đặt vấn đề, liệu Việt Nam có nên học hỏi và áp dụng quy định này?
Về điều này, bà Hoa cho rằng, trong luật hình sự của Trung Quốc và New South Wales (Úc), tù chung thân không ân giảm không phải là một loại hình phạt, mà chỉ là dạng đặc biệt của hình phạt tù chung thân, và chỉ được áp dụng với những trường hợp “cá biệt”.
Tòa án - Sputnik Việt Nam, 1920, 29.08.2024
Đề nghị tử hình 'Quân Idol'
Trong BLHS Trung Quốc, hình phạt này chỉ được áp dụng duy nhất đối với người phạm tội tham ô tài sản thuộc trường hợp đặc biệt nghiêm trọng, cũng như dùng để xử lý cho trường hợp nếu áp dụng hình phạt tử hình thì quá nặng nhưng hình phạt tù có thời hạn thì quá nhẹ.
Hình phạt tù chung thân không ân giảm trong luật hình sự Trung Quốc được các nhà lập pháp nước này đặt ra nhằm cụ thể hóa chính sách xử lý nghiêm khắc đối với tội phạm tham nhũng, để tránh việc các công chức trong bộ máy có hành vi tham nhũng nhưng lại chịu hình phạt với thời gian quá ngắn.
Trong khi đó, theo luật hình sự của bang New South Wales, Tòa án Tối cao là bên chịu trách nhiệm quyết định việc không ân giảm cho người bị kết án tù chung thân tùy theo từng trường hợp cụ thể.
Về hình phạt đặc biệt này, các chuyên gia nghiên cứu của cả hai nước đều chỉ ra nhiều hạn chế mà vấn đề lớn nhất là quyền con người. Ngoài ra, hình phạt còn ảnh hưởng sâu sắc đến sức khỏe thể chất và tinh thần của người phải chấp hành án trong thời gian dài.
Nhiều bình luận khoa học ở Trung Quốc cho rằng, hình phạt tù chung thân không ân giảm là xa rời mục đích của hình phạt, trong khi các bình luận ở New South Wales cho rằng hình phạt này không đạt được ý nghĩa giáo dục, vì người chấp hành án không có cơ hội thực hành những nội dung được giáo dục trong trại giam.
Theo bà Hoa, Việt Nam giống với Trung Quốc ở chỗ vẫn duy trì hình phạt tử hình nhưng điểm khác là hạn chế hình phạt tù chung thân không ân giảm. Hình phạt này có nhiều hạn chế như đã nêu trên, đặc biệt là thiếu tính nhân đạo. Do đó, nữ chuyên gia cho rằng Việt Nam không nên quy định hình phạt này.
“Mặt khác, để tiếp tục hạn chế hình phạt tử hình, Việt Nam nên tham khảo Trung Quốc về hình phạt tử hình được hoãn thi hành. Trong thời gian hoãn thi hành, nếu người bị kết án không phạm thêm tội mới với lỗi cố ý thì được giảm xuống thành hình phạt tù chung thân có khả năng ân giảm”, báo PLO dẫn lời PGS.TS Nguyễn Thị Phương Hoa kiến nghị.
Hội đồng xét xử vụ án. - Sputnik Việt Nam, 1920, 30.08.2024
Trần Trọng Gia Bảo lĩnh án tử hình vì đâm chết Thượng úy Công an
Về hoãn thi hành án tử hình, TS. Phùng Văn Hải (Phó Chánh án TAND TP.HCM) cho biết thêm, ghi nhận thực tiễn ở Việt Nam, việc thi hành bản án tử hình hiện nay kéo dài không dưới 5 năm.
Lý do, theo quy định, việc thi hành án này phải trải qua các thủ tục như không có kháng nghị, Chủ tịch nước bác đơn ân xá, trong khi thủ tục này lại không quy định về thời hạn. Đó là chưa kể có trường hợp nếu có sai sót phải đính chính bản án thì thậm chí không dưới 10 năm bản án tử hình mới được thi hành.

Quy định rõ ràng về điều kiện để tha tù trước thời hạn

Về hình phạt tù chung thân có ân giảm, PGS.TS Nguyễn Thị Phương Hoa cho rằng, BLHS Trung Quốc và luật hình sự New South Wales đều khai thác rất mạnh biện pháp tha trước hạn kèm theo điều kiện. Đây là biện pháp phổ biến trong luật hình sự ở 2 nước này, không giới hạn ở người phạm tội lần đầu.
Cần hiểu rằng đây là trường hợp chấp hành hình phạt trong cộng đồng, chứ không phải người phạm tội đã được tha bổng và trả tự do hoàn toàn. Việc ân giảm người bị kết án tù chung thân phải đảm bảo cân bằng giữa việc trả tự do cho người bị kết án với sự an toàn của cộng đồng.
Được biết, hình phạt tù chung thân là hình phạt nghiêm khắc nhất trong luật hình sự của New South Wales và là hình phạt nghiêm khắc thứ hai trong BLHS của Trung Quốc.
Do đó, việc miễn chấp hành hình phạt tù chung thân với phần còn lại hay tha tù chung thân trước thời hạn có điều kiện cần phải được cân nhắc thận trọng. Để đưa ra quyết định, cơ quan có thẩm quyền phải đánh giá toàn diện về ảnh hưởng của việc tha người phạm tội trước hạn đối với cộng đồng. Đây là yêu cầu bắt buộc trong luật hình sự của cả hai nước. Hai bên đều quy định thời gian tối thiểu mà người bị kết án phải chấp hành hình phạt trong trại giam để được ân giảm.
Phủ Chủ tịch nước - Sputnik Việt Nam, 1920, 16.07.2024
Cử tri kiến nghị xem xét xin ân giảm án tử hình: Văn phòng Chủ tịch nước nói gì?
PGS.TS Nguyễn Thị Phương Hoa kiến nghị Việt Nam cần sửa đổi, bổ sung Điều 66 về tha tù trước thời hạn kèm theo điều kiện mở rộng phạm vi áp dụng đối với hình phạt tù chung thân. Cùng với đó, xem xét điều chỉnh quy định về “Giảm mức hình phạt đã tuyên” tại Điều 63 BLHS.
Cũng theo bà, Việt Nam nên tham khảo BLHS Trung Quốc về quy định công khai các điều kiện để được giảm hình phạt đã tuyên, bao gồm hình phạt tù chung thân, đặc biệt là với các trường hợp đương nhiên được giảm. Việc công bố rõ ràng các điều kiện sẽ tạo động lực cho người chấp hành án phấn đấu, nỗ lực để sớm trở về với cộng đồng.
Tin thời sự
0
Để tham gia thảo luận
hãy kích hoạt hoặc đăng ký
loader
Phòng chat
Заголовок открываемого материала