Chuyến “đi sứ” sang Mỹ rất quan trọng của Bộ trưởng Công Thương Việt Nam
© Sputnik
Đăng ký
Việt Nam:có cách xử lý cân bằng đối với tam giác Mỹ - Trung - EU (về kinh tế toàn cầu) và Mỹ - Trung - Ấn (về kinh tế khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương); nỗ lực trở thành một “người chơi cờ” bình đẳng trên “bàn cờ kinh tế toàn cầu”; hàng trang mang đến nước Mỹ trong chuyến “đi sứ” sắp tới của ông Nguyễn Hồng Diên có gì?
Theo các phương tiện truyền thông đưa tin, Bộ trưởng Bộ Công Thương Việt Nam Nguyễn Hồng Diên có kế hoạch tới Mỹ vào tuần tới để gặp người đồng cấp Mỹ. Chuyến thăm có thể nhằm mục đích thảo luận về quan hệ thương mại giữa hai nước khi Việt Nam tìm cách ngăn chặn mối đe dọa áp thuế từ phía Hoa Kỳ.
Trong bối cảnh cuộc chiến thuế quan giữa Mỹ và Trung Quốc đang bắt đầu diễn ra mạnh mẽ, liệu Việt Nam có thể duy trì sự cân bằng giữa các đối tác thương mại chính của mình là Trung Quốc và Hoa Kỳ hay không? Thông điệp nào của Việt Nam ông Nguyễn Hồng Diên sẽ mang theo cùng hàng trang sang Mỹ tuần tới?
Bức tranh “Tam quốc hiện đại” trên lĩnh vực kinh tế và xử thế của Việt Nam
Chính phủ Việt Nam và các chuyên gia kinh tế Việt Nam đã đánh giá chính xác mục đích tối cao, mục đích cuối cùng của chính sách áp thuế xuất/nhập khẩu do tân tổng thống Mỹ Donald Trump đã, đang và sẽ thực hiện là lôi kéo nguồn vốn đầu tư trở lại nước Mỹ. Đó là điều kiện tiên quyết để thu hút những nguồn tài lực, vật lực và nhân lực, bao gồm cả công nghệ cao và các nguyên liệu chiến lược trở lại nước Mỹ, thúc đẩy nền sản xuất nội địa phát triển mạnh mẽ. Và từ đó, tạo cơ sở vật chất nền tảng để “nước Mỹ vĩ đại trở lại” như ông Trump đã tuyên bố trong cương lĩnh tranh cử của mình.
“Tục ngữ Việt Nam có câu: “Buôn có bạn, bán có phường”. Vì vậy, tân tổng thống Mỹ không thể áp các mức thuế đồng đều, đồng loạt lên tất tần tật các quốc gia là nguồn hàng nhập khẩu vào Mỹ. Các chuyên gia kinh tế của Nhà Trắng, của Hạ viện, Thượng viện Mỹ và các cơ quan hoạch định chính sách Mỹ sẽ phải nghiên cứu, chọn lọc để đạt được hai mục đích cùng lúc”, - Nhà nghiên cứu Nguyễn Hồng Long phát biểu với Sputnik.
Nhà nghiên cứu Nguyễn Hồng Long lưu ý rằng, mục đích thứ nhất của Hoa Kỳ hiện nay là bảo vệ và thúc đẩy sự phát triển của nền sản xuất nội địa của Mỹ, làm chỗ dựa cho tất cả các chính sách nâng cao và duy trì vị thế hàng đầu về kinh tế, củng cố quốc phòng, an ninh, bảo đảm an sinh xã hội, thực thi chính sách đối ngoại dựa trên sức mạnh, phát triển khoa học và công nghệ.v.v… Mục đích thứ hai là làm suy yếu các đối thủ hiện hữu và đối thủ tiềm tàng, thậm chí là sự cạnh tranh quyết liệt từ chính các đồng minh chính trị của Mỹ.
“Ở mục tiêu thứ hai, người Mỹ gần như đã hoàn thành sứ mệnh khi kéo giảm giá trị của đồng EURO cả về tỷ giá hối đoái, năng lực chuyển đổi và khối lượng tích trữ. Giấc mơ của người Châu Âu về một đồng tiền mạnh có thể cạnh tranh với đồng Dollar Mỹ đã gần như tan biến. Bởi kho vàng dự trữ của nước Mỹ là rất lớn, có khả năng thao túng gần như toàn bộ thị trường tiền tệ thế giới. Tuy nhiên, đó chỉ là vấn đề tài chính-tiền tệ. Mà tiền tệ lại là “cái bóng” của sản xuất”, - Nhà nghiên cứu Nguyễn Hồng Long nhấn mạnh trong cuộc trả lời phỏng vấn cho Sputnik..
Do đó, vấn đề còn lại là mục tiêu thứ nhất, là giải quyết tình trạng nền sản xuất nội địa của Mỹ đang phải chịu sức ép rất lớn về giá thành, chất lượng sản phẩm, về cạnh tranh đồng đẳng với các hàng hóa nhập khẩu giá rẻ từ nước ngoài có cùng tính năng, tác dụng. Hệ quả tiếp theo là biến giá trị của các kết quả nghiên cứu, phát sinh, sáng kiến cải tiến.v.v… thành sản phẩm vật chất có giá trị cao trong khi giá cả các nguyên liệu, nhiên liệu… nhất là nguyên liệu chiến lược là sản phẩm trong nước cũng như giá cả sức lao động nội địa không hề rẻ như ở các nước đang phát triển.
Tổng hợp hai mục tiêu nói trên, chúng ta có mục tiêu thứ ba của người Mỹ là làm suy yếu đối thủ kinh tế hàng đầu là Trung Quốc, sau đó là EU, là Ấn Độ. là hai “láng giềng” Canada và Mexico, khối BRICS, khối SCO (Tổ chức hợp tác Thượng Hải) .v.v... Sau đó, người Mỹ mới có thể tính đến chuyện đàm phán, mặc cả với các đối thủ về phân chia khu vực ảnh hưởng về kinh tế trên thế giới để làm cho hàng hóa nhãn hiệu MADE IN USA trở lại địa vị thống trị thế giới thay vì các loại hàng hóa nhãn hiệu DESIGN BY USA nhưng lại kèm theo nhãn hiệu MADE IN CHINA. Và cũng chỉ sau đó, người Mỹ mới có thể nói chuyện với các cường quốc quân sự, các đối thủ cạnh tranh địa chiến lược, địa chính trị toàn cầu như Trung Quốc, Liên bang Nga.v.v… và yêu cầu các đồng minh NATO hãy “biết cách” mà ngồi cho “đúng vị trí” của họ.
Như vậy, từ thế “Tam quốc hiện đại” về chính trị và quân sự, chính sách mới mà không mới của cựu/tân tổng thống Mỹ đã cho thấy một bức tranh “Tam quốc hiện đại” trên lĩnh vực kinh tế.
“Cũng như cách xử thế của Việt Nam đối với tam giác Mỹ - Nga – Trung về chính trị và quân sự, Việt Nam cũng có cách để xử lý cân bằng đối với tam giác Mỹ - Trung - EU (về kinh tế toàn cầu) cũng như Mỹ - Trung - Ấn (về kinh tế khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương). Trong đó, Nhật Bản và Hàn Quốc là hai nhân tố tiềm tàng rất quan trọng”, - Nhà nghiên cứu Nguyễn Hồng Long bình luận.
“Theo tôi, trong chuyến công du Hoa Kỳ vào tuần sau của Bộ trưởng Công Thương, phía Việt Nam sẽ giải thích cho phía Mỹ rằng Việt Nam và Mỹ là hai nền kinh tế bổ sung cho nhau. Và nguyên nhân gây mất cân bằng trong thương mại giữa hai nước xuất phát từ tính chất bổ trợ giữa hai nền kinh tế, là do cơ cấu xuất khẩu và ngoại thương của hai nước. Hàng hóa Việt Nam xuất sang Hoa Kỳ chủ yếu là cạnh tranh với các nước thứ ba, không cạnh tranh trực tiếp với doanh nghiệp Hoa Kỳ trên thị trường nước này”, - Nhà báo quốc tế Trần Hoàng nói với Sputnik.
“Thông điệp mà Việt Nam sẽ gửi tới nền kinh tế lớn nhất thế giới sẽ là mong muốn duy trì và xây dựng mối quan hệ kinh tế, thương mại hài hòa, bền vững, hai bên cùng có lợi. Phía Việt Nam chắc chắn sẽ khẳng định với phía Mỹ là Việt Nam không có bất cứ chính sách nào có thể gây phương hại đến người lao động hay an ninh quốc gia của Mỹ. Điều này Việt Nam đã tuyên bố trong thời gian gần đây”, - PGS-TS quan hệ quốc tế Hoàng Giang nói với Sputnik.
Việt Nam cố gắng không trở thành “con tốt” trên bàn cờ “địa kinh tế” thế giới thời hiện đại
Theo quan điểm chung của các chuyên gia Sputnik đã phỏng vấn thì điểm mấu chốt nhất trong quan hệ đối ngoại của Việt Nam là “việc nào đi việc ấy”. Trước hết, khi giải quyết các vấn đề song phương phải hết sức tránh những ảnh hưởng tiêu cực đến bên thứ ba. Thậm chí là không được phép đưa “vấn đề bên thứ ba: ra để đàm phán, để mặc cả. Người Mỹ cần và có thể hiểu điều này. Thứ hai là khi giải quyết các vấn đề kinh tế thì cần giữ một khoảng cách phù hợp với các vấn đề chính trị; nếu có thể thì “gác lại” những khúc mắc về quan hệ chính trị để tập trung giải quyết sự hợp tác về kinh tế.
“Đây là phương châm bất di bất dịch của Việt Nam thời nay, là cái gốc để thực thi chính sách đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ đối ngoại, trong đó có quan hệ đối ngoại về lĩnh vực kinh tế giữ vai trò đặc biệt quan trọng”, - Nhà nghiên cứu Nguyễn Hồng Long nhấn mạnh.
Khi thực thi chính sách quân sự quốc phòng 4 không, nền ngoại giao Việt Nam luôn hướng tới mục tiêu xây dựng hình ảnh một nước Việt Nam yêu hòa bình, quý trọng hòa bình, ghét chiến tranh, lên án chiến tranh, thực thi chính sách đối ngoại quốc phòng lấy phòng thủ làm chủ đạo, lấy độc lập, tự chủ làm nguyên tắc căn bản.
Ngược lại, trong chính sách đối ngoại về kinh tế, Việt Nam chọn đường lối “chơi với tất cả các bên, hợp tác với tất cả đối tác có thể hợp tác” trên nguyên tắc hợp tác đi đối với cạnh tranh lành mạnh, lấy cân bằng lợi ích làm trọng, lấy chia sẻ rủi ro để giải quyết các mâu thuẫn, lấy điểm mạnh của nền kinh tế Việt Nam để bổ cập cho điểm yếu của đối tác và ngược lại. Tất cả đều dựa trên nguyên tắc cùng thắng, cùng có lợi.
Xét về nguyên tắc thì xây dựng một nền kinh tế toàn cầu hoàn hảo giống như một trò chơi xếp hình để từ hàng nghìn mảnh ghép nhỏ sẽ tạo nên một bức tranh hoàn chỉnh. Trong bức tranh đó, mọi mảnh ghép đều có giá trị như nhau. Nếu chỉ thiếu đi một vài đến vài chục mảnh ghép thôi thì bức tranh kinh tế thế giới toàn cầu hóa sẽ không thể hoàn chỉnh. Còn nếu có những mảnh ghép không được đặt đúng chỗ thì sẽ làm bức tranh bị sai lệch, thậm chí là hư hỏng.
Nói một cách hình ảnh là như vậy. Tuy nhiên, Việt Nam không đợi người ta xếp mình và chỗ nào trên bức tranh đó mà luôn chủ động tìm và chọn chỗ đứng phù hợp với năng lực của mình cũng như luôn tự lực, tự cường nâng cao năng lực của mình để không trở thành “con tốt” trên bàn cờ “địa kinh tế” thế giới thời hiện đại.
“50 năm qua, với Chiến thắng toàn vẹn trong cuộc Kháng chiến chống Mỹ, thống nhất đất nước, vượt qua 15 năm bị cấm vận gian khó, tiến hành cải cách, đổi mới, Việt Nam đã từ vị trí một “quân cờ” trên “bàn cờ địa chính trị toàn cầu” đang nỗ lực trở thành một “người chơi cờ” bình đẳng trên “bàn cờ kinh tế toàn cầu” với những người chơi khác”, - Nhà nghiên cứu Nguyễn Hồng Long nhận định khi trả lời phỏng vấn của Sputnik.
Hàng trang của Bộ trưởng Công Thương Việt Nam trong chuyến công du Mỹ sắp tới
Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Hồng Long, để trở thành “người chơi cờ bình đẳng” trên “bàn cờ địa kinh tế” thế giới, Việt Nam đang có những động thái chủ động, tích cực, ứng phó có hiệu quả với những “sóng gió”, biến động của nền kinh tế thế giới; đã vượt qua những “cơn gió ngược”, thậm chí là những “cơn gió giật” đổi chiều nhanh chóng để đứng vững trong hơn 5 năm đầy biến động vừa qua. Đó là hành trang đầu tiên để người đứng đầu ngành Công thương Việt Nam mang đến nước Mỹ trong chuyến “đi sứ” rất quan trọng này.
Hàng trang thứ hai mà Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên mang theo là việc hai nước đạt được Thỏa thuận song phương để chấm dứt các vấn đề tranh chấp trong vụ việc về thuế chống bán phá giá cá tra, basa tại WTO cũng như việc Việt Nam và Mỹ đã đạt được giải pháp song phương để giải quyết vụ việc. Đó là kết quả của thiện chí và nỗ lực đàm phán từ cả hai phía.
Hành trang thứ ba là tính chất bổ trợ lẫn nhau của hai nền kinh tế Việt Nam và Mỹ chính là đặc điểm quan trọng giúp cho hợp tác kinh tế, thương mại giữa hai nước phát triển ngày càng mạnh mẽ, theo hướng hài hòa và bền vững, đảm bảo các nền tảng quan trọng và duy trì lợi ích quốc gia trong hợp tác song phương. Phía Việt Nam luôn coi Mỹ là một trong những đối tác quan trọng hàng đầu; đồng thời mong muốn thúc đẩy quan hệ kinh tế, thương mại, đầu tư với Mỹ một cách toàn diện và bền vững, góp phần tăng cường sự hiểu biết và lòng tin chiến lược giữa hai nước.
Hành trang thứ tư là Việt Nam đang chuẩn bị và chắc chắn sẽ triển khai nhiều dự án đầu tư mang tầm chiến lược quốc gia, đặc biệt là các dự án kiến thiết hạ tầng giao thông, hạ tầng năng lượng, hạ tầng công nghệ cao, môi trường.v.v… vốn là những lĩnh vực mà Mỹ có thế mạnh. Vì vậy, đây là những dư địa quan trọng và rộng lớn mà Mỹ có thể tham gia sâu hơn vào các dự án lớn, quan trọng này của Việt Nam.
“Dĩ nhiên, để hiện thực hóa điều này, Việt Nam cũng cần đẩy nhanh quá trình hoàn thiện các khung khổ pháp lý, tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa để khơi thông dòng vốn đầu tư của Mỹ vào Việt Nam trong các lĩnh vực mới như năng lượng, bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, hàng không…”, - Nhà nghiên cứu Nguyễn Hồng Long lưu ý.
Thời gian gần đây, phía Việt Nam có nhiều tuyên bố về việc Việt Nam sẵn sàng đón tiếp các nhà đầu tư của Mỹ tham gia vào các dự án năng lượng mới, phát triển nguồn điện, thăm dò, khai thác chế biến dầu khí, phát triển công nghiệp khí cũng như khai thác khoáng sản... nhằm đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững chuỗi cung ứng giữa hai quốc gia. Trên cơ sở đó, hai nước sẽ hiện thực hóa những điểm mấu chốt của Bản ghi nhớ hợp tác toàn diện về năng lượng giữa Việt Nam và Mỹ đã được ký kết vào tháng 10 năm 2019.
Cuối cùng, vấn đề còn lại là chính sách áp thuế mới của chính quyền Mỹ. Về điểm này, trong cuộc gặp sơ bộ giữa Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên và đại sứ Mỹ Mảc E. Knapper tại Hà Nội ngày 12/2/2025 vừa qua, hai bên đã trao đổi nhiều vấn đề then chốt. Trong đó, Việt Nam khẳng định không có ý định áp dụng bất kỳ biện pháp nào gây phân biệt đối xử, tạo gánh nặng hoặc hạn chế thương mại, hay gây phương hại tới nền sản xuất và người lao động Mỹ; phía Việt Nam cũng tiếp tục tăng cường phối hợp trong vấn đề chống gian lận xuất xứ, chống chuyển tải bất hợp pháp và lẩn tránh các biện pháp phòng vệ thương mại, để đảm bảo quyền lợi cho doanh nghiệp của cả hai nước. Ngược lại, phía Mỹ cho biết chính sách thương mại mới của họ được thiết lập nhằm mục tiêu thúc đẩy hơn nữa thương mại công bằng, bảo vệ an ninh kinh tế, an ninh quốc gia, người lao động, và doanh nghiệp Mỹ… (điều này đã được phía Việt Nam dự liệu từ trước). Việc áp thuế trong thời gian qua không nhắm tới Việt Nam. Mỹ muốn duy trì mối quan hệ song phương, quan hệ hợp tác kinh tế thương mại với Việt Nam tiếp tục phát triển theo hướng tích cực.
“Trong các quan hệ kinh tế “tay ba, tay tư”, thậm chí là “nhiều bên”, tính trung lập của Việt Nam là “chìa khóa” để hướng đến những “hợp đồng có giá trị” với tất cả các bên. Việt Nam “né tránh” tất cả các động thái sử dụng “nắm đấm” để “nói chuyện” với nhau về kinh tế như “cấm vận”, “trừng phạt”, “phòng vệ thương mại”.v.v… bởi những động thái đó là nguy cơ dẫn đến xung đột, mâu thuẫn, đến sự đứt gãy, thậm chí là đổ vỡ chuỗi logistic khu vực và toàn cầu, dẫn đến kết quả là “tất cả cùng thua”, - Chuyên gia quan hệ quốc tế Nguyễn Minh Hoàng bình luận với Sputnik.
Tóm lại, phương châm “ngoại giao cây tre” của Việt Nam chắc chắn sẽ còn phát huy tác dụng tốt trên nhiều lĩnh vực hợp tác quốc tế, trong đó ngoại giao kinh tế là trọng yếu theo xu hướng “Hãy là bạn hàng tốt của nhau”.
