Vì sao Mỹ cần Việt Nam?
22:17 09.04.2025 (Đã cập nhật: 22:20 09.04.2025)
© Sputnik
Đăng ký
Ngay thời điểm này, đoàn đại biểu Việt Nam đang có mặt tại Mỹ và chuẩn bị hội đàm với Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent vào 16h ngày 9/4 (giờ Mỹ), tức 3h sáng ngày 10/4 theo giờ Việt Nam, theo Reuters.
Trước thông tin Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố áp thuế 46% lên hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam, TS. Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, đánh giá đây là một quyết định “rất đáng tiếc”.
Không chỉ ảnh hưởng đến quan hệ kinh tế song phương, quyết định này còn gây lo ngại về sự ổn định của chuỗi cung ứng toàn cầu, trong đó Việt Nam đóng vai trò là một mắt xích quan trọng.
“Việt Nam sẵn sàng đối thoại có lý, có tình”
Phân tích rất đa chiều và sâu sắc trên báo Chính phủ, TS. Nguyễn Sĩ Dũng cho biết, mức thuế 46% được đưa ra dựa trên thông tin cho rằng Việt Nam đang áp thuế 90% lên hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ – một con số ông cho rằng cần được kiểm chứng khách quan và trao đổi minh bạch, thẳng thắn, trên tinh thần tôn trọng lẫn nhau.
Ông nhấn mạnh: “Trên thực tế, Việt Nam luôn nghiêm túc thực thi các cam kết thương mại quốc tế, kể cả trong khuôn khổ WTO lẫn các hiệp định thương mại song phương và đa phương”.
Ông cũng khẳng định: “Việt Nam sẵn sàng đối thoại có lý, có tình, trên tinh thần xây dựng, và kiên quyết không chọn đối đầu như một phương thức ứng xử quốc tế”.
Theo ông, chính sách thương mại luôn có tính linh hoạt, đặc biệt tại Mỹ – nơi các quyết định hành pháp vẫn có thể chịu sự điều chỉnh từ Quốc hội, doanh nghiệp và công luận. Việc công bố mức thuế cao chưa đồng nghĩa với việc cánh cửa đã khép lại, vì sẽ có nhiều tiếng nói phản biện từ các hiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp Mỹ vốn đang có lợi ích sâu rộng trong hợp tác với Việt Nam.
“Với tư cách là một nền kinh tế tuân thủ luật chơi toàn cầu, Việt Nam có quyền sử dụng các kênh đàm phán song phương và đa phương, từ WTO cho tới các cơ chế giải quyết tranh chấp”, ông nói. “Chúng ta có kinh nghiệm, có đội ngũ pháp lý và có niềm tin quốc tế – điều này rất khác với hình ảnh một nền kinh tế nhỏ và dễ tổn thương như trước đây”.
“Chúng ta bổ sung, không cạnh tranh”
TS. Nguyễn Sĩ Dũng nhấn mạnh rằng trong khuôn khổ quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện giữa Việt Nam và Hoa Kỳ, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã nhiều lần phát biểu rất chân thành và sâu sắc rằng: “Nền kinh tế Việt Nam và Mỹ là hai nền kinh tế bổ sung cho nhau, chứ không cạnh tranh với nhau”.
Ông cho rằng đây không chỉ là một tuyên bố mang tính ngoại giao, mà là “một nhận định chính xác, xuất phát từ thực tế và sự hiểu biết thực chất về mối quan hệ kinh tế giữa hai nước”.
Cụ thể, Việt Nam là quốc gia đang phát triển với lợi thế về lao động giá rẻ, khả năng tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu hiệu quả, còn Mỹ là nền kinh tế hàng đầu thế giới, dẫn đầu về công nghệ, thương hiệu toàn cầu và sản phẩm trí tuệ.
“Đây là hai nền kinh tế có cơ cấu khác biệt, trình độ phát triển khác nhau, và vì thế – không đối đầu, không giẫm chân lên nhau, mà bổ sung cho nhau một cách tự nhiên và chiến lược”, ông phân tích.
Về vấn đề “xuất siêu” của Việt Nam vào Mỹ, ông cho rằng cần nhìn sâu hơn vào cấu phần giá trị.
“Một đôi giày được bán ở thị trường Mỹ với giá 150 USD, nhưng phần mà Việt Nam được hưởng – chi phí gia công – chỉ khoảng 10 USD. Phần còn lại thuộc về thiết kế, thương hiệu, hệ thống phân phối – những yếu tố nằm hoàn toàn bên ngoài lãnh thổ Việt Nam, thường là trong tay các công ty Mỹ”, ông dẫn chứng.
Ngược lại, các sản phẩm trí tuệ như phần mềm, ứng dụng công nghệ – ví dụ như Windows hay iOS – có thể bán hàng triệu lần mà không thay đổi chi phí sản xuất ban đầu, tạo lợi nhuận khổng lồ cho doanh nghiệp Mỹ.
“Mỹ không bị thiệt, mà đang được hưởng lợi nhiều hơn trong mối quan hệ này”, ông khẳng định.
Không dễ để người dân Mỹ quay lại với công việc tay chân
TS. Dũng cũng cho rằng khát vọng của Việt Nam không phải là cạnh tranh với Mỹ mà là được tham gia vào những phân khúc cao hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu.
“Việt Nam không muốn mãi mãi đứng ở vị trí thấp nhất trong chuỗi giá trị. Khát vọng của Việt Nam là được tham gia ở những phân khúc cao hơn – trong thiết kế, trong công nghệ, trong đổi mới sáng tạo”, ông nói.
Theo ông, việc Mỹ áp thuế cao dựa trên số liệu “xuất siêu” chưa phải là cách nhìn toàn diện. Ông lưu ý rằng cách tính xuất siêu hiện nay chủ yếu dựa vào hàng hóa hữu hình, chưa tính đến dòng chảy giá trị từ các sản phẩm trí tuệ và dịch vụ số mà Mỹ xuất khẩu vào Việt Nam.
Ông nêu rõ: “Hầu hết người Việt sử dụng máy tính đều phải trả tiền cho phần mềm Microsoft, phần mềm Adobe. Người dùng iPhone ở Việt Nam đều kết nối với các dịch vụ đám mây của Apple. Hàng chục nghìn gia đình Việt đang gửi con du học tại Mỹ, mỗi năm mang theo hàng tỷ đô la Mỹ – một dòng chảy tài chính rất lớn, nhưng không được phản ánh trong cán cân thương mại hàng hóa”.
Một số ý kiến ở Mỹ cho rằng việc áp thuế sẽ buộc các công ty Mỹ đưa nhà máy về nước, từ đó tạo thêm việc làm.
Tuy nhiên, ông Dũng phân tích: “Trong điều kiện giá nhân công tại Mỹ cao hơn rất nhiều, nếu buộc phải đưa nhà máy về nước, các doanh nghiệp Mỹ có khả năng cao sẽ lựa chọn tự động hóa bằng robot và trí tuệ nhân tạo thay vì tuyển dụng số lượng lớn lao động thủ công”.
Ông nhận định, hiện nay doanh nghiệp Mỹ vẫn đang khai thác hiệu quả chi phí thấp từ lao động các nước như Việt Nam. Việc quay lại sản xuất tại Mỹ không chỉ tốn kém mà còn không phù hợp với xu thế hiện đại hóa.
Ông nhấn mạnh: “Không dễ để người dân Mỹ quay lại với công việc tay chân”.
Thực tế, tình trạng thiếu lao động nhập cư đang khiến nhiều ngành sản xuất và dịch vụ tại Mỹ rơi vào khủng hoảng. Vì vậy, chính sách “đánh thuế để tạo việc làm trong nước” không chắc đã mang lại hiệu quả thực chất, mà ngược lại, có thể làm đứt gãy chuỗi cung ứng – nơi cả Mỹ và Việt Nam đều là mắt xích quan trọng.
Cần phân biệt sai phạm cá biệt và chính sách của cả một quốc gia
Liên quan đến những hiện tượng như gian lận xuất xứ hay vi phạm bản quyền, TS. Dũng khẳng định: “Đó không phải là chính sách của Nhà nước Việt Nam, mà là hành vi sai trái của một số ít cá nhân. Ở Việt Nam, những hành vi như vậy không chỉ bị pháp luật xử lý nghiêm khắc, mà còn bị xã hội lên án mạnh mẽ”.
Ông ví dụ thêm: “Cũng như việc bạo lực súng đạn xảy ra tại Mỹ – không ai quy kết đó là chính sách của Chính phủ Mỹ – thì những sai phạm thương mại ở Việt Nam cũng không thể được dùng làm căn cứ để làm khó cả một quốc gia”.
Cuối cùng, TS. Dũng nhấn mạnh, Việt Nam không yêu cầu đặc quyền hay ưu đãi riêng, mà chỉ mong muốn được đối xử một cách công bằng, dựa trên sự hiểu biết thực chất và tinh thần đối tác chiến lược.
“Việt Nam không đòi hỏi đặc quyền, mà chỉ mong muốn một cách tiếp cận công bằng, dựa trên hiểu biết thực chất và tinh thần đối tác chiến lược. Chúng ta bổ sung cho nhau, không cạnh tranh với nhau”, ông phát biểu.
Theo ông, chỉ khi hai bên hiểu đúng vai trò và mong muốn của nhau, mới có thể đạt được mục tiêu cùng thắng trong thời đại kinh tế toàn cầu đang vận động mạnh mẽ bởi cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.
“Chân thành là khởi đầu của tin cậy. Hiểu đúng là nền tảng của hợp tác. Cùng thắng là mục tiêu duy nhất xứng đáng cho tương lai”, TS. Nguyễn Sĩ Dũng kết luận.
