Bộ trưởng Thắng: Không thể không đánh thuế xăng, thuế nước ngọt lẽ ra phải đánh từ sớm
© Ảnh : TTXVN - Phạm Trung KiênQuốc hội thảo luận về dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi)

© Ảnh : TTXVN - Phạm Trung Kiên
Đăng ký
Sáng ngày 9/5, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã có phát biểu giải trình tại Quốc hội về dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi).
Một trong những nội dung thu hút sự quan tâm lớn của các đại biểu là việc mở rộng đối tượng chịu thuế, trong đó có nước giải khát có đường và máy điều hòa nhiệt độ.
Đề xuất đánh thuế nước ngọt
Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, quá trình xây dựng dự thảo đã ghi nhận nhiều ý kiến trái chiều xung quanh việc có nên đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với nước ngọt có đường hay không.
Trong khi một phía cho rằng có cần thiết đánh thuế không thì có những ý kiến đề nghị đánh thuế càng nhanh, càng nhiều thì càng tốt.
Bộ trưởng cho biết, cơ sở khoa học cho việc áp thuế nước ngọt đã ngày càng rõ ràng. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã có các báo cáo chi tiết, trong đó khuyến cáo Việt Nam là một trong những quốc gia có mức tiêu thụ nước đường gia tăng, kéo theo nguy cơ béo phì. WHO khuyến nghị các nước, trong đó có Việt Nam, nên áp dụng mức thuế tiêu thụ đặc biệt tối thiểu là 20%.
Hiện đã có 107 quốc gia áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với nước ngọt. Trong khu vực ASEAN, 7/11 quốc gia, bao gồm cả Đông Timor, đã áp dụng loại thuế này.
Từ thực tiễn trên, Bộ trưởng nêu quan điểm cá nhân: “Đáng nhẽ phải đánh thuế sớm hơn. Đến giờ phút này chúng ta cũng đã muộn rồi, không thể để thế hệ con em của chúng ta béo phì rồi, bệnh rồi chúng ta mới bàn”.
Tiếp thu ý kiến đại biểu, dự thảo luật đề xuất lộ trình áp thuế nước ngọt có đường theo hướng giãn dần: từ năm 2027 áp mức 8% và từ năm 2028 nâng lên 10%.
Đồng thời, cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra sẽ rà soát cụ thể các mặt hàng áp thuế từ 1/1/2026 và những mặt hàng được lùi thời gian áp dụng sang 1/1/2027, nhằm bảo đảm mục tiêu điều tiết nhưng tránh gây sốc đối với doanh nghiệp.
Về một số ý kiến lo ngại việc đánh thuế với nước dừa, nước ép hoa quả..., Bộ trưởng dẫn định nghĩa về “nước giải khát” theo tiêu chuẩn quốc gia do Bộ Khoa học và Công nghệ công bố: là sản phẩm pha sẵn để uống với mục đích giải khát, chế biến từ nước và có thể chứa đường, phụ gia, hương liệu, vitamin, khoáng chất, có ga hoặc không có ga.
Theo tiêu chuẩn quốc gia về nước giải khát do Bộ Khoa học và Công nghệ công bố, các loại nước không bị đánh thuế tiêu thụ đặc biệt gồm: sữa và các sản phẩm từ sữa, thực phẩm dạng lỏng dùng với mục đích dinh dưỡng, nước khoáng thiên nhiên và nước uống đóng chai, nước rau quả nguyên chất và sản phẩm từ ca cao.
Căn cứ định nghĩa này, các loại nước không thuộc đối tượng chịu thuế gồm: sữa và sản phẩm từ sữa, thực phẩm dạng lỏng dùng cho mục đích dinh dưỡng, nước khoáng thiên nhiên, nước uống đóng chai, nước rau quả nguyên chất và sản phẩm từ ca cao. Do đó, những sản phẩm như đại biểu nêu sẽ không bị đánh thuế tiêu thụ đặc biệt.
Đánh thuế điều hoà để khuyến khích tiết kiệm điện, thân thiện với môi trường
Liên quan đến việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với điều hòa nhiệt độ, Bộ trưởng cho biết sau khi tiếp thu ý kiến đại biểu, dự thảo luật đã điều chỉnh đối tượng chịu thuế là máy điều hòa từ trên 18.000 BTU đến 90.000 BTU.
Tại phiên họp, một số đại biểu đề xuất nâng ngưỡng công suất máy điều hòa chịu thuế. Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết sẽ tiếp tục nghiên cứu phương án điều chỉnh theo hướng chỉ đánh thuế với máy từ trên 24.000 BTU đến dưới 90.000 BTU.
Ông nhấn mạnh, việc đánh thuế không chỉ nhằm mục tiêu tiết kiệm điện mà còn liên quan đến lộ trình chuyển đổi công nghệ thân thiện môi trường.
Theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ, đến năm 2045 Việt Nam sẽ hạn chế, không sản xuất và không nhập khẩu điều hòa không khí gia dụng sử dụng chất HCFC và HFC – những chất có hại cho tầng ozon.
Do đó, việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với điều hòa nhiệt độ cần tiếp tục được quan tâm, nhất là trong bối cảnh không khuyến khích tiêu thụ nhiều điện năng.
Không thể không đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với xăng
Trả lời ý kiến liên quan đến việc duy trì thuế tiêu thụ đặc biệt với xăng dầu, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết loại thuế này đã được áp dụng tại Việt Nam từ năm 1998.
Gần đây, Thủ tướng Chính phủ đã ký cam kết tại Hội nghị COP26 về đưa phát thải ròng khí nhà kính về mức 0 vào năm 2050 – một mục tiêu khó khăn đối với Việt Nam.
Hiện nay, nhiều quốc gia châu Âu đang triển khai quyết liệt các biện pháp để đạt mục tiêu này. Trong khi đó, Việt Nam dù còn khó khăn về kinh tế nhưng cũng phải nỗ lực thực hiện các chương trình hành động cụ thể.
“Việt Nam không thể không đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với xăng. Nếu không đánh thuế thì rất khó để thay đổi hành vi tiêu dùng. Chúng ta mong muốn sử dụng xe điện, dùng hệ thống metro… thì cần nhiều giải pháp và trong đó có vấn đề liên quan đến xăng”, Bộ trưởng nói.
Về cấu trúc thuế và phí với xăng, ông cho biết nhiều nước trên thế giới cũng đang áp dụng đồng thời các khoản thu như thuế CO₂, phí CO₂…, với mục tiêu điều tiết hành vi và tạo nguồn lực cho các hoạt động bảo vệ môi trường.
Trong đó, thuế tiêu thụ đặc biệt tập trung vào điều tiết tiêu dùng và tăng thu ngân sách, còn phí môi trường nhằm hình thành quỹ cho các dự án môi trường.
"Việc áp cả hai loại thuế, phí là phù hợp với cam kết của Việt Nam tại COP26 và mục tiêu giảm phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050”, theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định.
Ông cũng cho biết, mức thuế và phí hiện hành của Việt Nam vẫn thấp hơn nhiều quốc gia.
Có thể siết thuế với túi nilon, đồ nhựa dùng một lần
Nhiều đại biểu cũng kiến nghị mở rộng đối tượng chịu thuế đối với các sản phẩm gây ô nhiễm môi trường như túi nilon, đồ nhựa dùng một lần. Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, hiện mức thuế bảo vệ môi trường với các sản phẩm này đang ở ngưỡng cao nhất là 40.000 đồng/kg.
Tuy nhiên, cơ quan chức năng sẽ tiếp tục rà soát và nghiên cứu để đánh giá khả năng sử dụng thêm công cụ thuế nhằm kiểm soát các mặt hàng gây hại môi trường.
“Chúng tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu để tiếp thu một cách đầy đủ nhất, trọn vẹn nhất tất cả ý kiến của các đại biểu Quốc hội, để có được Luật với chất lượng tốt nhất, phục vụ cho mục tiêu điều hành đất nước của Quốc hội cũng như của Chính phủ”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định.