Trừng phạt của EU phản tác dụng: Cán cân thương mại nghiêng về phía Nga
15:56 29.10.2025 (Đã cập nhật: 16:39 29.10.2025)
© AP Photo / Jean-Francois Badias
Đăng ký
Dù theo đuổi chính sách thù địch, EU vẫn không thể từ bỏ vai trò là một trong những thị trường tiêu thụ lớn nhất của Nga. Các chuyên gia nhấn mạnh: kim ngạch thương mại trị giá hàng chục tỷ đô la vẫn được duy trì, bất chấp vô số rào cản.
Tuy nhiên, hiệu ứng tích lũy từ các biện pháp trừng phạt đã và đang làm thay đổi sâu sắc cán cân lực lượng. Ai sẽ là người chiến thắng cuối cùng? — trong bài phân tích của Sputnik.
Kỳ vọng và thực tế
Theo tính toán của Viện Kinh tế Đức, năm ngoái EU buôn bán với Moskva đạt 67,5 tỷ euro — đứng thứ 3 trong số các đối tác thương mại của Nga, sau Trung Quốc và Ấn Độ, báo Bild đưa tin. Tổng kim ngạch xuất khẩu của Nga sang 20 quốc gia hàng đầu tăng 18%, lên mức 330 tỷ đô la.
Quan hệ thương mại giữa Moskva và châu Âu được xây dựng qua nhiều thập kỷ, nên không dễ gì đơn giản chỉ xóa bỏ trong một sớm một chiều.
“Với Mỹ, chúng ta chỉ liên hệ trong lĩnh vực vũ trụ và một phần năng lượng, nên việc cắt đứt quan hệ diễn ra nhanh chóng và ít tổn thất. Nhưng với EU thì hoàn toàn khác. Ngay cả trong lĩnh vực năng lượng — sau lệnh cấm, khoảng 15% thâm hụt không thể bù đắp, và vì giá cả leo thang nên ngành công nghiệp lao đao, vỡ vụn. Với phân bón, kim loại, thiết bị cơ khí — tình hình còn phức tạp hơn. Thương mại vẫn diễn ra, nhưng chủ yếu thông qua các bên trung gian”, chuyên gia phân tích tài chính Mikhail Belyaev cho biết.
Nhập khẩu của Nga vào Đức giảm tới 92%, nhưng kim ngạch thương mại song phương vẫn đạt 9,5 tỷ đô la. Với Pháp và Hà Lan, con số này vào khoảng 6 tỷ. Đáng chú ý, kim ngạch với Hungary thậm chí tăng 1/3, lên 6,2 tỷ đô la.
Cách tính toán như thế nào?
Dĩ nhiên, thương mại đã sụt giảm mạnh — xét cho cùng, EU từng là đối tác thương mại số 1 của Nga, Phó giáo sư Sergey Zaynullin, Khoa Kinh tế Đại học RUDN, nhận định.
Theo số liệu của Eurostat, kể từ năm 2022, xuất khẩu của Nga sang châu Âu giảm 89%, trong khi nhập khẩu giảm 61%, Olga Belenkaya, Trưởng phòng Phân tích kinh tế vĩ mô của Công ty tài chính “Finam”, nhắc lại.
Trước đây, châu Âu thường mua nguyên liệu thô từ Nga và bán lại hàng công nghiệp chế tạo.
“Hơn 60% kim ngạch xuất khẩu sang EU đến từ niken, khí đốt tự nhiên, phân bón, dầu mỏ và thép — tất cả đều đã bị đưa vào diện trừng phạt ở các mức độ khác nhau. Dòng hàng ngược lại — ô tô, thiết bị điện, nhựa — cũng sụt giảm mạnh. Một phần thâm hụt đã được bù đắp nhờ chính sách thay thế nhập khẩu”, bà nhấn mạnh.
Tuy nhiên, cấm vận toàn diện vẫn chưa xảy ra: EU tiếp tục nhập năng lượng từ Nga thông qua các nước trung gian.
“Hơn nữa, do phải đóng cửa nhiều nhà máy trong nước, EU ngày càng phụ thuộc vào nhập khẩu kim loại và phân bón khoáng. Chiều ngược lại, Nga vẫn xuất khẩu hóa chất, dược phẩm, thiết bị và dụng cụ”, Zaynullin liệt kê.
Về hình thức, các chỉ số thương mại đã sụt giảm mạnh, nhưng cần lưu ý rằng giới doanh nghiệp không bao giờ muốn mất tiền và đang tích cực tận dụng mọi kẽ hở để né tránh lệnh cấm, Belyaev bổ sung. Các sản phẩm công nghệ cao thành phẩm — như ô tô — không dễ dàng chuyển hướng sang thị trường khác. Nhiều nhà sản xuất Đức đã buộc phải cắt giảm nhân sự và tạm ngừng dây chuyền sản xuất.
“Dù muốn hay không, họ cũng buộc phải xoay xở”, chuyên gia khẳng định.
Triển vọng
Tuy nhiên, Brussels vẫn không có ý định thay đổi đường lối thù địch.Gói trừng phạt thứ 19 mới nhất nhắm vào các ngân hàng Nga, sàn giao dịch tiền mã hóa, một loạt doanh nghiệp liên quan đến tổ hợp công nghiệp quốc phòng, cũng như các công ty Ấn Độ và Trung Quốc, Kaja Kallas, Trưởng cơ quan ngoại giao EU thông báo. EU đồng thời tăng cường trấn áp “hạm đội bóng tối”: ví dụ nhưphong tỏa sổ đăng ký cờ tàu và nhà đóng tàu, cấm tái bảo hiểm cho tàu chở hàng. Công ty con của Lukoil tại UAE — Litasco Middle East DMCC, đơn vị cung cấp nhiên liệu cho đội tàu — cũng đã bị đưa vào danh sách đen.
Tuy nhiên, giới chuyên gia hoài nghi về hiệu quả thực sự của những biện pháp này.
“Theo tôi, gói trừng phạt này chủ yếu mang tính hình thức, giống như việc thực hiện nghĩa vụ hành chính, và khó có thể tạo ra tác động đáng kể nào”, Belyaev nhận định.
Về dài hạn, EU thậm chí có nguy cơ đánh mất vị thế dẫn đầu kinh tế, Zaynullin cảnh báo. Trước hết, nhu cầu trong nước sẽ suy giảm do khủng hoảng kéo dài trong các ngành năng lượng, luyện kim, cơ khí chế tạo, cùng với tình trạng thiếu hụt chip, khiến sản xuất thu hẹp và chi phí gia tăng. Các chuyên gia cho rằng châu Âu sẽ ngày càng khó cạnh tranh với Trung Quốc, các nước Đông Nam Á và Thổ Nhĩ Kỳ. Trong khi đó, nhu cầu về các nguồn tài nguyên chiến lược vẫn không suy giảm. Vì vậy, cán cân thương mại sẽ tiếp tục nghiêng về phía Nga.
