"Điều đó cho thấy sự "tế nhị" của Việt Nam trong việc cân bằng mới quan hệ với hai cường quốc Mỹ và Trung Quốc trong thời điểm quan hệ giữa hai cường quốc này đang trở nên căng thẳng suốt mấy năm qua", — Đại tá Nguyễn Minh Tâm, chuyên gia về các vấn đề chính trị và quân sự đưa ra bình luận của mình với Sputnik về chuyến thăm Việt Nam của Bộ trưởng quốc phòng Mỹ James Mattis.
Sputnik:Bộ trưởng quốc phòng Mỹ vừa có chuyến thăm Việt Nam 2 ngày. Đây là chuyến thăm thứ hai của ông ta tới Việt Nam trong năm nay. Ông có bình luận gì về vấn đề này?
Đúng là Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ đến thăm Việt Nam tới 2 lần trong vòng 1 năm là điều hiếm khi xảy ra. Tuy nhiên, trong quan hệ quốc phòng Việt — Mỹ thì hai bên đã có nhiều lần trao đổi các đoàn cấp thấp hơn trong năm nay như trường hợp Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Randall G. Schriver đã thăm Việt Nam tới 3 lần chỉ trong 9 tháng qua. Trong các năm trước đó, hai bên cũng đã trao đổi các đoàn từ cấp Thứ trưởng đến cấp Bộ trưởng Quốc phòng. Hai nước cũng đã có tới 9 cuộc "Đối thoại chính sách quốc phòng thường niên" kể từ năm 2009 đến nay.
Sputnik: Ý kiến của ông về chương trình làm việc lần này của James Mattis tại Việt Nam?
Chuyến đi thăm này ngoài những vấn đề cụ thể như giải quyết vấn đề chất độc Dioxin ở khu vực sân bay Biên Hòa và một số vấn đề cụ thể khác mà hai bên đã thỏa thuận tại "Đối thoại chính sách quốc phòng thường niên" lần thứ 9 còn có một số ý nghĩa quan trọng khác đối với hai bên. Đó là việc Mỹ muốn thăm dò thái độ của Việt Nam đối với các vấn đề toàn cầu khi được bầu làm thành viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc nhiệm kỳ 2020-2021. Đó là việc Việt Nam có thái độ ra sao khi cuộc chiến tranh thương mại Mỹ — Trung đang gia tăng cường độ. Đó là thái độ của Việt Nam trước sự gia tăng căng thẳng Mỹ — Trung về quân sự tại Biển Đông.
Sputnik: Có ý kiến cho rằng Mỹ đang muốn kéo Việt Nam về phía mình để đối trọng với Trung Quốc. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?
Ý đồ lôi kéo Việt Nam vào quỹ đạo của Mỹ không phải bây giờ mới có. Sau khi Liên Xô và khối XHCN Đông Âu sụp đổ và sau khi các thủ đoạn nuôi dưỡng, tiếp tay, o bế cho lực lượng phản động người Việt lưu vong chống lại Việt Nam như gây bạo loạn, lật đổ trong chiến lược "diễn biến hòa bình" bị thất bại, Mỹ đã chuyển sang chiến lược lôi kéo Việt Nam vào quỹ đạo của Mỹ từ cuối những năm 1990 của thế kỷ trước và vẫn không hề từ bỏ chiến lược "diễn biến hòa bình" đối với Việt Nam.
Tuy nhiên, ý đồ này cho đến nay vẫn chưa thể thực hiện bởi trong suốt hơn 20 năm qua, Việt Nam vẫn kiên trì chính sách đối ngoại can bằng với các cường quốc, kể cả trong vấn đề Biển Đông. Quan điểm của Việt Nam là bảo vệ quyền lợi của mình trong sự tôn trọng quyền lợi của các bên trên cơ sở Công ước quốc tế về Luật Biển UNCLOS-1982. Mặc dù những va chạm phi vũ trang giữa lực lượng quân sự Mỹ và trung Quốc trên Biển Đông vẫn diễn ra, nhưng Việt Nam vẫn kiên trì đường lối đối ngoại hòa bình, hữu nghị, đa phương hóa vấn đề Biển Đông nhằm kiến tạo Đông Nam Á thành một khu vực hòa bình, ổn định và phát triển. Điều này đã được Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Randall G. Schriver đánh giá cao trong cuộc hội đàm với Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh tại chuyến thăm Việt Nam lần thứ ba trong năm nay.
Sputnik: Hợp tác quốc phòng Việt — Mỹ hiện nay thể hiện cụ thể ở những điểm nào và triển vọng của nó?
Hợp tác quốc phòng Mỹ-Việt hiện nay đã khá sâu rộng bao gồm cả việc trao đổi thông tin tình báo mà hai bên cùng quan tâm, hợp tác trong các sứ mệnh ngăn chặn chiến tranh dưới lá cờ của lực lượng giữ gìn hòa bình Liên Hợp Quốc và các sứ mệnh nhân đạo, sứ mệnh phòng chống thảm họa thiên tai do biến đổi khí hậu, hợp tác về tìm kiếm quân nhân Mỹ mất tích trong chiến tranh, hợp tác về tháo gỡ bom mìn, về giải quyết hậu quả chất độc dioxin.v.v… Ngoài ra, còn có các hoạt động giao lưu giữa cựu chiến binh trong chiến tranh Việt Nam của hai nước. Tất nhiên là các hoạt động đó vẫn không thể vượt ra ngoài khuôn khổ của các văn kiện về quan hệ "Đối tác toàn diện" mà hai nước đã ký kết và thiết lập.
Trước hết, phía Mỹ phải dứt khoát và triệt để từ bỏ chiến lược "diễn biến hòa bình" đối với Việt Nam, chấm dứt sự ủng hộ đối với những phần tử vi phạm pháp luật của Việt Nam nhằm chống lại nhà nước Việt Nam. Tôi chỉ đơn cử việc Việt Nam vừa đưa ra xét xử nhiều phần tử phản động gây bạo loạn, tuyên truyền chống Nhà nước Việt Nam thì các vị đại sứ Mỹ lại cho rằng đó là những "tù nhân lương tâm", những "nhà hoạt động dân chủ". Đó là điều Việt Nam không thể chấp nhận được.
Thứ hai, Việt Nam chia sẻ lập trường của Mỹ về việc bảo đàm an toàn và tự do hàng hải, hàng không ở Biển Đông nhưng phải trên cơ sở Công pháp quốc tế đã được ghi nhận tại Công ước quốc tế về Luật Biển UNCLOS-1982. Mỹ cần có thái độ tôn trọng đối với việc giải quyết các mâu thuẫn ở Biển Đông bằng biện pháp hòa bình, không để xảy ra xung đột vũ trang hoặc các hành động khiêu khích có nguy cơ làm phát sinh xung đột vũ trang. Nếu Mỹ ủng hộ việc thiết lập một bộ quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC) một cách công bằng, có lợi cho các bên để biến Biển Đông thành một vùng biển hòa bình thì Việt Nam sẽ hoan nghênh thái độ đó của Mỹ.
Cuối cùng, Việt Nam sẽ giữ vững lập trường đối ngoại độc lập, tự chủ, không liên minh quân sự, hết sức tránh những hành động khiêu khích và không để bị rơi vào "quỹ đạo" của bất cứ một cường quốc nào.
Sputnik: Xin chân thành cảm ơn ông.