Theo Bộ Ngoại giao, 20 năm qua, hai nước Việt Nam-Campuchia đã hoàn thành phân giới khoảng 1.045 km đường biên giới, xây dựng được 2.047 cột mốc tại 1.553 vị trí (chưa kể cột mốc không số cắm tại ngã ba biên giới Việt Nam-Campuchia-Lào).
Đây chính là sự quyết tâm, thiện chí và nỗ lực của cả Việt Nam và Campuchia trong việc cùng nhau giải quyết vấn đề biên giới chung. Trong suốt tiến trình đàm phán, quan hệ Việt Nam – Campuchia ngày càng được củng cố.
Có lúc còn khó khăn trong phân định biên giới Việt Nam - Campuchia
Biên giới Việt Nam-Campuchia là biên giới phân định chủ quyền quốc gia, trên đất liền và trên biển, giữa hai quốc gia láng giềng trên bán đảo Đông Dương thuộc khu vực Đông Nam Á là Việt Nam và Campuchia.
Trong đó, biên giới trên đất liền Việt Nam và Campuchia có chiều dài khoảng 1.137km, khởi đầu tại cột mốc số 0 ở vị trí là giao điểm đường biên giới ba nước Việt Nam - Campuchia - Lào. Điểm kết thúc ở bờ vịnh Thái Lan tiếp giáp giữa tỉnh Kiên Giang (Việt Nam) và tỉnh Kampot (Campuchia) - cột mốc mang số hiệu 314.
Những năm qua, lãnh đạo hai nước đã cố gắng, nỗ lực rất nhiều nhằm đảm bảo đẩy mạnh công tác cắm mốc, phân định biên giới đất liền giữa Việt Nam và Campuchia.
Tuy nhiên, đây là công tác hết sức khó khăn bởi vấn đề biên giới, lãnh thổ bị chi phối nhiều do các yếu tố lịch sử, tình cảm, những tồn động về pháp lý, phức tạp nên mục tiêu hoàn thành toàn bộ công tác phân giới, cắm mốc sẽ phải tiến hành từng bước, chặt chẽ, đồng thuận, hòa hợp lợi ích song phương.
Dù trong giai đoạn từ 1954-1979 xảy ra nhiều xung đột, tranh chấp biên giới giữa chính quyền Việt Nam Cộng hòa và Campuchia, nhưng xuyên suốt trong giai đoạn từ năm 1964-1976, hai bên đã tiến hành nhiều lần đàm phán, thương lượng về vấn đề biên giới. Tuy vậy, vẫn chưa đạt được kết quả như mong muốn.
Ngày 18/2/1979, Chính phủ Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Chính phủ Cộng hòa nhân dân Campuchia đã ký Hiệp ước hòa bình, hữu nghị và hợp tác giữa hai nước.
Tại Điều 4 của Hiệp ước, hai bên sẽ đàm phán để ký một hiệp ước hoạch định biên giới quốc gia trên cơ sở đường biên giới hiện tại, quyết tâm xây dựng đường biên giới này thành biên giới hòa bình, hữu nghị lâu dài giữa hai nước.
Ngày 20/7/1983, tại Phnom Penh, hai bên đã ký chính thức “Hiệp ước về nguyên tắc giải quyết vấn đề biên giới giữa nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và nước Cộng hòa Nhân dân Campuchia” và “Hiệp ước về quy chế biên giới quốc gia giữa nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và nước Cộng hòa Nhân dân Campuchia”.
Đến ngày 27/12/1985, hai bên đã ký chính thức “Hiệp ước hoạch định biên giới quốc gia giữa nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và nước Cộng hòa Nhân dân Campuchia”.
Ngày 10/10/2005, hai bên ký chính thức “Hiệp ước giữa nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Vương quốc Campuchia bổ sung Hiệp ước hoạch định biên giới quốc gia năm 1985”.
Những cột mốc lịch sử
Hôm nay, ngày 4/3, tại tỉnh Kiên Giang, Bộ Ngoại giao (Cơ quan Thường trực Ban chỉ đạo nhà nước về phân giới cắm mốc biên giới trên đất liền) đã tổ chức Hội nghị tổng kết 20 năm công tác phân giới cắm mốc biên giới đất liền Việt Nam-Campuchia (1999-2019).
Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Phạm Bình Minh, Trưởng Ban chỉ đạo Nhà nước về công tác phân giới cắm mốc trên đất liền tham dự và phát biểu chỉ đạo hội nghị. Ngoài ra, còn có Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn, Trưởng Ban Đối ngoại Trung ương Lê Hoài Trung, đại diện lãnh đạo của 10 tỉnh biên giới giáp Campuchia và các ban, bộ, ngành Trung ương.
Phát biểu khai mạc, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn cho biết, Hội nghị có ý nghĩa hết sức quan trọng để khẳng định những kết quả đã đạt được trong suốt 20 năm đàm phán phân giới cắm mốc biên giới đất liền Việt Nam-Campuchia (từ năm 1999-2019), đúc rút kinh nghiệm và đề ra phương hướng công tác trong thời gian tới.
Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn phát biểu
© Ảnh : Hồng Đạt - TTXVN
Báo cáo tại hội nghị, ông Nguyễn Minh Vũ, Thứ trưởng Thường trực, Chủ nhiệm Ủy ban Biên giới quốc gia (Bộ Ngoại giao) cũng điểm lại những dấu mốc quan trọng trong suốt 20 năm đàm phán PGCM biên giới đất liền Việt Nam-Campuchia.
Theo đó, từ năm 1999, Việt Nam và Campuchia đã chính thức nối lại tiến trình đàm phán phân giới cắm mốc đường biên giới chung theo quy định của "Hiệp ước hoạch định biên giới quốc gia giữa nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và nước Cộng hòa nhân dân Campuchia" ký ngày 27/12/1985 (gọi tắt là Hiệp ước hoạch định 1985).
Đến 10/10/2005, hai bên đã ký "Hiệp ước giữa nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Vương quốc Campuchia bổ sung Hiệp ước hoạch định biên giới quốc gia năm 1985" (gọi tắt là Hiệp ước bổ sung 2005).
Hiệp ước bổ sung 2005 đã được cơ quan có thẩm quyền của hai nước phê chuẩn và có hiệu lực từ ngày 6/12/2005.
Cũng trong năm 2005, Hà Nội và Phnom Penh đã thông qua Kế hoạch tổng thể về phân giới cắm mốc biên giới trên đất liền, theo đó đã thỏa thuận thành lập Ủy ban liên hợp phân giới cắm mốc biên giới trên đất liền Việt Nam-Campuchia để từ đầu năm 2006 Ủy ban liên hợp này có trách nhiệm thực hiện việc chỉ đạo và tổ chức triển khai công tác phân giới cắm mốc trên toàn tuyến biên giới đất liền giữa hai nước theo quy định của Hiệp ước hoạch định 1985 và Hiệp ước bổ sung 2005.
Đến năm 2011, hai nước đã thống nhất việc thành lập bộ Bản đồ địa hình biên giới Việt Nam-Campuchia tỉ lệ 1/25.000 và ký Bản ghi nhớ về việc điều chỉnh đường biên giới trên bộ đối với một số khu vực, nhằm giải quyết khó khăn, vướng mắc trong công tác phân giới cắm mốc trên thực địa.
Từ cuối năm 2016, hai bên triển khai việc cắm mốc phụ, cọc dấu bổ sung trên thực địa để làm rõ thêm đường biên giới đã phân giới và triển khai việc xây dựng các văn kiện pháp lý để ghi nhận kết quả PGCM đã đạt được.
Đến cuối năm 2018, hai nước đã hoàn thành phân giới được khoảng 1.045 km đường biên giới (đạt khoảng 84%), xây dựng được 2.047 cột mốc tại 1.553 vị trí (chưa kể cột mốc không số cắm tại vị trí ngã ba biên giới Việt Nam-Campuchia-Lào) và thống nhất khung các văn kiện pháp lý ghi nhận thành quả phân giới cắm mốc đã đạt được.
Ngày 5/10/2019, tại Hà Nội, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc và Thủ tướng Chính phủ Campuchia Hun Sen đã ký "Hiệp ước bổ sung Hiệp ước hoạch định biên giới quốc gia năm 1985 và Hiệp ước bổ sung năm 2005 giữa nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Vương quốc Campuchia" và chứng kiến hai Chủ tịch Ủy ban liên hợp phân giới cắm mốc biên giới đất liền hai nước ký "Nghị định thư phân giới cắm mốc biên giới trên đất liền giữa nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Vương quốc Campuchia".
Ngày 22/12/2020, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam Phạm Bình Minh và Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Campuchia Prak Sokhonn đã đồng chủ trì lễ trao đổi văn kiện phê chuẩn hai văn kiện pháp lý (bằng hình thức trực tuyến).
Với việc hoàn tất trao đổi văn kiện phê chuẩn, hai văn kiện pháp lý ghi nhận thành quả phân giới cắm mốc khoảng 84% đường biên giới trên đất liền Việt Nam-Campuchia đã chính thức có hiệu lực từ ngày 22/12/2020 và đi vào đời sống chính trị của hai nước.
Nỗ lực cho 16% đường biên giới chưa hoàn thành phân giới cắm mốc
Liên quan đến việc tổ chức triển khai thực hiện hai văn kiện pháp lý ghi nhận thành quả phân giới cắm đạt được, ông Nguyễn Minh Vũ nhấn mạnh, trong thời gian tới, hai nước cần tiếp tục phối hợp thực hiện có hiệu quả hai văn kiện pháp lý ký năm 2019, tiếp tục trao đổi nhằm từng bước giải quyết 16% đường biên giới chưa hoàn thành phân giới cắm mốc.
Hai bên cũng xây dựng các điều ước quốc tế về quản lý biên giới và cửa khẩu; thực hiện tốt công tác quản lý biên giới ở cả các khu vực đã hoàn thành phân giới cắm mốc và các khu vực chưa hoàn thành.
Đồng thời, hai bên cũng cần đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, phổ biến rộng rãi nội dung các văn kiện pháp lý biên giới giữa hai nước tới mọi tầng lớp nhân dân, đặc biệt là cư dân khu vực biên giới và những người trực tiếp tham gia công tác biên giới đất liền Việt Nam-Campuchia.
Theo thông tin từ Bộ Ngoại giao, tham luận của đại diện các bộ, ngành và địa phương tại hội nghị đều thống nhất cao ý nghĩa và tầm quan trọng của thành quả phân giới cắm mốc khoảng 84% đường biên giới đất liền Việt Nam-Campuchia.
Hai bên cũng khẳng định thành quả này góp phần tăng cường mối quan hệ láng giềng tốt đẹp, đoàn kết truyền thống giữa hai nước và là cơ sở vững chắc để triển khai công tác quản lý biên giới, cũng như tiếp tục giải quyết các vấn đề còn tồn đọng, góp phần nâng cao và hoàn thiện chất lượng đường biên giới trên đất liền Việt Nam-Campuchia cả về hồ sơ pháp lý và trên thực địa.
Bộ Ngoại giao nhấn mạnh, kết quả này cũng giúp các lực lượng chức năng của hai nước và nhân dân hai bên biên giới dễ dàng nhận biết đường biên giới, tạo cơ sở pháp lý cho việc hợp tác quản lý, bảo vệ đường biên giới, hệ thống mốc quốc giới và xử lý thỏa đáng những vấn đề nảy sinh trong công tác quản lý biên giới.
Qua đó, bảo đảm quốc phòng-an ninh khu vực biên giới và tạo điều kiện phát triển cơ sở hạ tầng, hệ thống cửa khẩu, phát triển kinh tế-xã hội và giao lưu hợp tác mọi mặt giữa hai bên; đảm bảo đời sống ổn định cho cư dân tại các khu vực đã hoàn thành phân giới cắm mốc nói riêng và trên toàn tuyến biên giới đất liền Việt Nam-Campuchia nói chung, góp phần duy trì và củng cố đường biên giới đất liền Việt Nam-Campuchia luôn hòa bình, ổn định, hữu nghị và hợp tác phát triển bền vững.
“Chúng ta luôn coi trọng và ưu tiên quan hệ với Campuchia”
Có phát biểu quan trọng tại hội nghị, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Phạm Bình Minh ghi nhận và đánh giá cao những thành quả đạt được trong công tác đàm phán phân giới cắm mốc cũng như công tác quản lý, bảo vệ biên giới trên đất liền Việt Nam-Campuchia từ năm 1999 đến nay.
Theo ông Phạm Bình Minh, những thành quả này có ý nghĩa to lớn, thể hiện sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của lãnh đạo cấp cao hai nước, cùng sự quyết tâm, thiện chí và nỗ lực của cả Việt Nam và Campuchia trong việc cùng nhau giải quyết vấn đề biên giới chung.
“Đó cũng là kết quả của sự kiên trì, linh hoạt và cả những nỗ lực không biết mệt mỏi của tất cả các lực lượng trực tiếp hoặc gián tiếp tham gia vào quá trình này”, đồng chí Phạm Bình Minh nhấn mạnh.
Đây cũng là kết quả của sự phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng giữa các bộ, ngành và địa phương liên quan trong suốt quá trình đàm phán phân giới cắm mốc và ký kết các văn kiện pháp lý ghi nhận thành quả đạt được từ năm 1999 tới nay.
Mặt khác, theo ông Phạm Bình Minh, trong suốt tiến trình đàm phán phân giới cắm mốc, quan hệ hữu nghị truyền thống và hợp tác toàn diện giữa Việt Nam và Campuchia ngày càng được củng cố và phát triển trên cơ sở nguyên tắc tôn trọng độc lập chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nhau.
Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Phạm Bình Minh phát biểu chỉ đạo Hội nghị
© Ảnh : Hồng Đạt - TTXVN
“Đảng và Nhà nước ta luôn coi trọng và dành ưu tiên cao trong việc củng cố và phát triển quan hệ với Campuchia theo tinh thần "láng giềng tốt đẹp, hữu nghị truyền thống, hợp tác toàn diện, bền vững lâu dài", chủ trương sớm giải quyết dứt điểm công tác biên giới giữa hai nước để cùng xây dựng đường biên giới hòa bình, hữu nghị, ổn định và hợp tác phát triển”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.
Đại diện lãnh đạo Chính phủ nêu rõ, với tinh thần hợp tác, trách nhiệm và quyết tâm cao, công tác phân giới cắm mốc biên giới đất liền Việt Nam-Campuchia sẽ sớm hoàn thành, đường biên giới đất liền giữa hai nước sẽ tiếp tục được củng cố vững chắc, hòa bình, ổn định và phát triển.
Đặc biệt, trong bối cảnh hai nước chuẩn bị kỷ niệm 55 năm thiết lập quan hệ ngoại giao (24/6/1967-24/6/2022), những tiến triển trong công tác phân giới cắm mốc biên giới đất liền thời gian tới sẽ đóng góp thiết thực và ý nghĩa thành công của năm Hữu nghị Việt Nam-Campuchia 2022.