Nếu trước đây dòng vốn FDI Trung Quốc vào Việt Nam thường tập trung vào lĩnh vực sản xuất, gia công đồ gỗ gia dụng, sắt thép, giày da, may mặc, chế biến thực phẩm, bao bì nhựa… thì gần đây, vốn Trung Quốc đã bắt đầu chuyển dịch sang các ngành công nghiệp kỹ thuật cao, linh kiện, phụ tùng sản xuất công nghiệp, điện tử, ôtô, năng lượng xanh.
Trung Quốc tăng tốc đầu tư vào Việt Nam
Thời gian gần đây chứng kiến việc các nhà đầu tư Trung Quốc tăng tốc đầu tư vào Việt Nam. Năm 2023, các nhà đầu tư Trung Quốc đăng ký đầu tư vào Việt Nam tới 4,47 tỷ USD, tăng 77,6% so với năm 2022. Ngoài ra còn có 707 dự án mới, 179 dự án điều chỉnh vốn và 412 lượt góp vốn, mua cổ phần được các nhà đầu tư Trung Quốc đăng ký vào Việt Nam.
Sang năm nay, chỉ trong vòng 5 tháng đầu năm, con số này là 347 dự án mới, 55 lượt dự án điều chỉnh vốn và 172 lượt góp vốn, mua cổ phần, với tổng vốn đăng ký 1,126 tỷ USD, đưa Trung Quốc xếp ở vị trí thứ 4 trong các quốc gia và vùng lãnh thổ có đầu tư lớn vào Việt Nam.
Đáng chú ý, dòng đầu tư này đang có sự gia tăng mạnh mẽ vào công nghiệp hỗ trợ để cung cấp cho các tập đoàn sản xuất thế giới tại Việt Nam. Tập đoàn BOE Bắc Kinh mới đây đã đầu tư nhà máy thiết bị đầu cuối thông minh tại KCN Phú Mỹ 3 (Bà Rịa – Vũng Tàu) với tổng vốn 277,5 triệu USD, chuyên lắp ráp và sản xuất màn hình máy vi tính, tivi, bo mạch. Nhà máy dự kiến đi vào hoạt động năm 2026. Năm 2019, BOE Bắc Kinh cũng đưa vào hoạt động nhà máy ở Đồng Nai.
Đến nay, nhiều dự án trị giá hàng trăm triệu USD, thậm chí hàng tỷ USD từ các ông lớn Trung Quốc như Goertek, BYD, Radian, Brotex, Wingtech, Deli, Trina Solar… đã có mặt tại Việt Nam.
Gần đây nhất có thể kể đến dự án liên doanh với Tập đoàn Geleximco, sản xuất xe điện Omoda và Jaecoo (thuộc Tập đoàn Chery Trung Quốc), với trị giá hơn 800 triệu USD.
Hiện nay, dư địa đầu tư của Trung Quốc tại Việt Nam được đánh giá là vẫn còn rất nhiều, đặc biệt là những dự án lớn, trọng điểm. Bên cạnh đó, hợp tác trong lĩnh vực công nghệ cao cũng được hai bên thúc đẩy mạnh mẽ.
Bình Dương là tỉnh thu hút đầu tư FDI hàng đầu trên cả nước, trong đó Trung Quốc là nhiều nhất với hơn 1.660 dự án, tổng vốn trên 10 tỷ USD (tính cuối năm nay). Ở Bắc Ninh, trong số 105 dự án FDI được cấp phép trong quý đầu năm nay thì có đến 60 dự án là của nhà đầu tư Trung Quốc.
Liang Yang Hong, Giám đốc Công ty TNHH Trung tâm thương mại Quốc tế điện tử Trung Việt Trung, cho biết để đón làn sóng đầu tư mới ở Việt Nam, công ty đã đầu tư một cụm nhà xưởng công nghiệp ở Bắc Ninh (Việt Nam). Cụm nhà xưởng này đến nay đã sớm được lấp đầy. Công ty cũng xây dựng tòa nhà trung tâm thương mại tại TP. Bắc Ninh, được dùng làm trung tâm văn phòng cho các doanh nghiệp điện tử, cũng là nơi trưng bày - mua bán các sản phẩm, linh kiện điện tử.
Mới đây, Ban Quản lý Khu kinh tế Hải Phòng đã tiếp và làm việc với đoàn doanh nghiệp (DN) Trung Quốc. Ông Si Zhong Wu, Giám đốc Goldwind International Đông Nam Á, cho biết đoàn muốn khảo sát và chọn địa điểm đầu tư xây dựng nhà máy sản xuất linh kiện và lắp ráp tuabin điện gió công nghệ cao tại Khu phi thuế quan, logistics và công nghiệp Lạch Huyện (Hải Phòng).
Trước đó, tại Hội nghị Xúc tiến đầu tư của Hải Phòng, lãnh đạo thành phố đã trao 7 giấy chứng nhận đăng ký mới và mở rộng đầu tư cho các nhà đầu tư Trung Quốc với tổng vốn gần 200 triệu USD. Các lĩnh vực mà phía doanh nghiệp Trung Quốc mở rộng đầu tư dịp này chủ yếu là sản xuất tấm năng lượng mặt trời, linh kiện điện tử, gia công phụ tùng ôtô... Tại sự kiện, Ban Quản lý Khu kinh tế Hải Phòng đã ký kết 4 biên bản ghi nhớ với các nhà đầu tư lớn từ Trung Quốc.
Hải Phòng xác định Trung Quốc là thị trường ưu tiên hàng đầu, trọng điểm và chiến lược trong quá trình hợp tác, thúc đẩy giao lưu kinh tế, thương mại và đầu tư. Thành phố hoa phượng đỏ đã có 405 dự án đầu tư từ Trung Quốc với tổng số vốn đạt 6,14 tỷ USD (bao gồm Trung Quốc đại lục, Đài Loan (Trung Quốc), Hồng Kông (Trung Quốc).
Hải Phòng hiện có 2 khu công nghiệp được đầu tư bởi nhà đầu tư Trung Quốc là Khu công nghiệp An Dương do Tập đoàn Thâm Quyến Holdings làm chủ đầu tư và Khu công nghiệp Đồ Sơn. Mỗi năm, các doanh nghiệp Trung Quốc xuất khẩu 5,34 tỷ USD, sử dụng 58.000 lao động, qua đó đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội của thành phố.
Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, đã có 84 quốc gia và vùng lãnh thổ có đầu tư tại Việt Nam trong 6 tháng đầu năm 2024. Trong đó, dẫn đầu là Singapo với tổng vốn đầu tư gần 5,58 tỷ USD. Tiếp đó là Nhật Bản, Hồng Kông, Hàn Quốc, Trung Quốc,…
Tuy nhiên, nếu xét về số dự án, Trung Quốc là đối tác dẫn đầu về số dự án đầu tư mới (chiếm 29,1%), tăng gấp 7 lần, cũng nhà đầu tư lớn thứ 6/146 đối tác đầu tư vào Việt Nam.
Năm 2023, hợp tác đầu tư có bước tiến đột phá, giúp Trung Quốc vươn lên trở thành đối tác dẫn đầu về số lượng dự án đầu tư mới ở Việt Nam. Tính đến tháng 3/2024, Trung Quốc có 4.418 dự án còn hiệu lực, với tổng vốn đăng ký đạt hơn 27,6 tỷ đô la Mỹ.
Mời gọi Trung Quốc đầu tư vào công nghệ cao
Giới chuyên gia cho rằng, Việt Nam có vị trí chiến lược quan trọng, nằm tiếp giáp với Trung Quốc, qua đó giúp nhà đầu tư tối ưu chi phí vận chuyển, kết nối ổn định chuỗi cung ứng tại Trung Quốc.
Bà Lưu Yến Hoa – Chủ tịch Tập đoàn Sailun kiêm Chủ tịch Công ty TNHH Sailun Việt Nam, cho biết Sailun đã đầu tư xây dựng nhà máy sản xuất tất cả các dòng lốp xe của hãng tại Tây Ninh, thành lập Trung tâm nghiên cứu phát triển tại TP.HCM và lập liên doanh với Cooper Tires năm 2019 với tổng vốn đầu tư cho đến nay là khoảng 1,5 tỷ USD.
Chủ tịch Tập đoàn Sailun cho hay, nhà máy tại Tây Ninh là cơ sở sản xuất lớn nhất ở nước ngoài của Sailun, tạo ra công ăn việc làm cho 7.000 nhân viên. Nhà máy sử dụng 100% nguồn cao su tự nhiên của Việt Nam. Trong khi đó, Trung tâm Nghiên cứu phát triển tại TP.HCM cũng là trung tâm nghiên cứu phát triển lớn nhất của Sailun ở nước ngoài.
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho rằng, điều tích cực là cùng với việc tăng tốc đầu tư vào Việt Nam, nhiều tập đoàn có quy mô quốc tế trong các lĩnh vực công nghệ, điện - điện tử, chế biến, chế tạo, hạ tầng cơ sở, năng lượng tái tạo, xe điện… đã và đang đăng ký đầu tư vào Việt Nam.
Thực tế cho thấy, nếu vốn FDI Trung Quốc vào Việt Nam trước đây thường tập trung vào các ngành nghề sản xuất, gia công đồ gỗ gia dụng, sắt thép, giày da, may mặc, chế biến thực phẩm, bao bì nhựa… thì thời gian gần đây, vốn Trung Quốc đã bắt đầu chuyển dịch sang các ngành công nghiệp kỹ thuật cao, linh kiện, phụ tùng cho sản xuất công nghiệp, điện tử, ôtô, năng lượng xanh.
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, với mục tiêu thu hút đầu tư có chọn lọc, tạo kết nối lan tỏa giữa khu vực đầu tư nước ngoài và khu vực kinh tế trong nước, thúc đẩy phát triển mạnh mẽ kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế tri thức, Việt Nam hoan nghênh các nhà đầu tư Trung Quốc đầu tư vào các lĩnh vực công nghệ cao, năng lượng tái tạo, công nghiệp phụ trợ, linh kiện điện tử, ôtô điện, pin điện, cơ sở hạ tầng thiết yếu, hình thành trung tâm tài chính quốc tế, tài chính xanh, đô thị thông minh, khu công nghiệp sinh thái, khu thương mại tự do.