Sáng 21/7, tại Hà Nội đã diễn ra buổi tọa đàm với chủ đề “Chuyển đổi xe xăng sang xe điện: Để không ai bị bỏ lại phía sau”, do báo Tiền phong tổ chức.
Ô nhiễm từ phương tiện giao thông chiếm tỷ lệ bao nhiêu?
Tại tọa đàm, bà Nguyễn Hoàng Ánh - quyền Trưởng Phòng quản lý chất lượng môi trường, Cục Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường - cho biết vấn đề ô nhiễm không khí ở Hà Nội đã được đề cập đến rất nhiều trong vài năm qua.
Vấn đề này được thể hiện cả trên những diễn đàn cấp cao nhất, thể hiện ý chí chính trị trong giải quyết vấn đề ô nhiễm không khí.
Bà Ánh cho biết, về nguyên nhân gây ra tình trạng nói trên, theo dõi diễn biến ô nhiễm không khí, đất, nước của cả nước, đặc biệt tại hai đô thị lớn là Hà Nội và TP.HCM, có thể thấy trong thời gian dịch Covid-19, chất lượng không khí của 2 thành phố trọng điểm đều rất sạch.
Sau đại dịch, các hoạt động kinh tế hồi phục trở lại thì hầu như có rất ít ngày không khí ở mức sạch. Đáng chú ý, trong 3 tháng cuối năm có đến 47 ngày ô nhiễm báo động ở mức rất xấu. Cao điểm, có ngày chỉ số IQI cao nhất lên đến 246.
Ngày 19/7 vừa qua, trước thời điểm mưa dông, chất lượng không khí tại 3 điểm quan trắc của Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đều rất xấu.
"Để xác định nguyên nhân ô nhiễm chuẩn xác thì dứt khoát phải có hoạt động đó là kiểm kê khí thải. Tuy nhiên, thực tế các nguồn khí thải của chúng ta là nguồn động, linh hoạt, thay đổi liên hoạt. Thứ hai là kinh phí kiểm kê chưa có và phương pháp kiểm kê chưa chuẩn", báo Tuổi trẻ dẫn lời bà Nguyễn Hoàng Ánh.
Đặc biệt, bà Nguyễn Hoàng Ánh cho biết, trong báo cáo của Hà Nội về ô nhiễm không khí thì ô nhiễm từ các phương tiện giao thông chiếm trên 60%. Tuy nhiên, Bộ Nông nghiệp – Môi trường nhận định, nguồn ô nhiễm từ khí thải phương tiện giao thông chiếm khoảng 12%, bụi hoạt động giao thông là 23%. Một nguồn bụi rất lớn nữa chiếm khoảng 29% là bụi từ hoạt động xây dựng 17-18% và hoạt động đốt (rơm rạ, lốp xe) chiếm 15-16%.
"Đó là những số liệu đã được cân đong, đo đếm từ nhiều nguồn và đưa vào báo cáo tổng hợp của Bộ để trình lên Thủ tướng. Theo nhận định của chúng tôi, hoạt động giao thông tích hợp với thời tiết là nguyên nhân chính gây ô nhiễm", bà Ánh nói.
Nhiều việc cần làm để chuyển đổi xe xăng sang điện
Phát biểu tại toạ đàm, ông Nguyễn Đông Phong, Giám đốc Trung tâm Thử nghiệm khí thải xe cơ giới đường bộ, Cục Đăng kiểm Việt Nam, Bộ Xây dựng, cho rằng việc giảm thiểu ô nhiễm môi trường trong hoạt động giao thông vận tải đã được cụ thể hóa bằng chỉ thị số 20 của Thủ tướngChính phủ.
Trong đó, việc giảm phát thải phương tiện giao thông đường bộ, đặc biệt là giảm phát thải của xe máy, là vô cùng cần thiết. Lý do: cả nước có số lượng xe máy rất lớn, gần 70 triệu xe, tập trung ở những khu vực đô thị đông dân cư.
Theo ông Phong, việc kiểm soát khí thải xe ô tô tham gia giao thông ở Việt Nam đã được thực hiện từ năm 2006, theo quyết định số 249 ngày 10/10/2005.
Trong khi đó, toàn bộ hơn 70 triệu xe máy xăng đang lưu thông tại Việt Nam lại chưa thực hiện kiểm soát khí thải, dù quy chuẩn khí thải xe máy đã áp dụng với xe máy mới ra thị trường.
Để giải quyết vấn đề trên, ông Nguyễn Đông Phong cho rằng việc chuyển đổi xe máy chạy xăng sang điện sẽ giúp giảm đáng kể lượng khí thải, góp phần cải thiện chất lượng không khí tại Hà Nội.
"Tuy nhiên, khi hiện thực hóa việc chuyển đổi xe máy chạy xăng sang xe điện, chúng ta cần giải quyết rất nhiều bài toán, vì việc này tác động rất lớn đến xã hội và đời sống người dân, nhất là nhóm người yếu thế trong xã hội. Để giải quyết việc này, Nhà nước và các cấp chính quyền cần có công cụ chính sách hỗ trợ người dân", ông Phong nhấn mạnh.
Ngoài ra, khi chuyển đổi xe máy chạy xăng sang xe điện, cần giải quyết bài toán về hệ thống trạm sạc và đơn vị cung cấp điện. Bên cạnh đó, Hà Nội còn giải quyết triệt để bài toán về rác thải pin như giảm thiểu việc thải bỏ pin, tái chế và chuyển mục đích sử dụng pin thải; phát triển công nghệ xử lý pin thải và quy định chặt chẽ về hoạt động xử lý pin thải.
Ông Nguyễn Đông Phong cho rằng, tất cả những công việc này cần có sự phối hợp giữa các cơ quan, chính quyền địa phương và các bên liên quan để triển khai hiệu quả việc chuyển đổi xe máy xăng sang xe điện.
Xe máy gây ô nhiễm hơn ô tô?
PGS.TS Hoàng Anh Lê - Trường đại học Khoa học tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội, cho biết theo kết quả nghiên cứu của nhóm nghiên cứu của các nhà khoa học thuộc nhà trường và các nhà khoa học của Anh quốc, mức độ ô nhiễm không khí do phương tiện giao thông tại Hà Nội có sự phân hóa rõ rệt theo thời gian và loại hình phương tiện.
PGS.TS Hoàng Anh Lê cho biết, vào ban ngày, xe máy là nguồn phát thải chủ yếu. Trong khi đó, xe tải hạng nặng chiếm ưu thế vào ban đếm. Ngoài ra, lượng phát thải này cũng biến động theo mùa trong năm.
Đặc biệt, theo ông Lê, xe máy là phương tiện phổ biến nhất, tiêu thụ nhiều năng lượng, phát thải trực tiếp qua ống xả mà không qua hệ thống xử lý khí thải. Điều này làm cho xe máy có mức độ ô nhiễm cao hơn so với ô tô.
Trong khi đó, phần lớn ô tô hiện nay đều đã được trang bị hệ thống xử lý khí thải trước khi thải ra môi trường, qua đó giúp giảm bớt tác động đến chất lượng không khí.
Bên cạnh yếu tố phương tiện, tốc độ di chuyển thấp tại Hà Nội cũng làm gia tăng lượng phát thải. Nhóm nghiên cứu ghi nhận, tốc độ trung bình của các phương tiện chỉ vào khoảng 35km/h, làm phương tiện tiêu tốn nhiên liệu nhiều hơn và phát thải mạnh hơn.