“Cú hãm phanh” của Philippines khiến Việt Nam lo lắng

Gạo - Sputnik Việt Nam, 1920, 12.10.2025
Đăng ký
Toan tính của Philippines được dự báo sẽ có tác động đến Việt Nam. Giá gạo Việt Nam cũng bị ép giảm trong vụ thu hoạch đông xuân 2025 – 2026.
Việc gia hạn lệnh cấm nhập khẩu của Philippines đang khiến thị trường gạo toàn cầu biến động. Là quốc gia nhập khẩu gạo số 1 thế giới, mỗi điều chỉnh của Philippines đều tác động mạnh đến chuỗi cung ứng và giá bán của các nước xuất khẩu trong đó có Việt Nam.

“Cú hãm phanh” của Philippines

Philippines, quốc gia nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới được cho là có thể kéo dài lệnh cấm nhập khẩu gạo đến hết năm 2025, thay vì chỉ tạm dừng hai tháng như thông báo ban đầu. Động thái này đang khiến thị trường gạo quốc tế có dấu hiệu chững lại, làm gia tăng lo ngại đối với các nước xuất khẩu chủ lực, trong đó có Việt Nam.
Theo Bộ Nông nghiệp Philippines, chính phủ nước này đã quyết định gia hạn lệnh tạm ngừng nhập khẩu gạo thêm ít nhất 30 ngày, sau khi chính sách này được áp dụng trong tháng 9 và 10/2025. Mục tiêu là bảo vệ nông dân nội địa trước tình trạng giá lúa giảm sâu giữa mùa thu hoạch rộ.
Dự kiến trong tháng 1/2026, Manila sẽ cho phép nhập khẩu trở lại trong thời hạn một tháng, với lượng hạn ngạch khoảng 300.000 tấn. Sau đó, hoạt động nhập khẩu sẽ tạm ngưng từ tháng 2 đến tháng 4/2026 nhằm hỗ trợ giá thu mua cho nông dân khi bước vào vụ thu hoạch chính.
Hiện tại, giá lúa tại nhiều vùng của Philippines chỉ còn khoảng 6 peso/kg, giảm hơn một nửa so với mức 14 - 17 peso/kg đầu vụ. Trước tình hình này, chính phủ Philippines đang triển khai chương trình thu mua khẩn cấp, mở rộng hệ thống kho chứa thông qua Cơ quan Lương thực quốc gia (NFA), đồng thời áp dụng mức giá sàn toàn quốc để ngăn chặn đà rơi của giá lúa.
Gạo - Sputnik Việt Nam, 1920, 02.10.2025
Việt Nam nhập gạo nhiều thứ hai thế giới
Bộ Nông nghiệp Philippines cũng đang xem xét tăng thuế nhập khẩu và cấm các cơ quan nhà nước mua gạo nhập khẩu, dấu hiệu cho thấy nước này đang chuyển hướng sang chính sách tự cân bằng cung – cầu, giảm dần sự phụ thuộc vào nguồn gạo nhập từ nước ngoài.
Tính đến ngày 1/9/2025, tồn kho gạo của Philippines đạt 2,07 triệu tấn, tăng gần 25% so với cùng kỳ năm trước, chủ yếu nhờ lượng dự trữ của NFA và các hộ gia đình.
Với vị thế là thị trường nhập khẩu gạo số 1 thế giới, bất kỳ thay đổi nào trong chính sách nhập khẩu của Philippines đều gây tác động tức thì đến chuỗi cung ứng gạo toàn cầu, ảnh hưởng trực tiếp tới giá xuất khẩu của các quốc gia cung ứng chính như Việt Nam, Thái Lan hay Ấn Độ.
Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), hiện giá gạo thơm 5% tấm của Việt Nam ở mức 450 USD/tấn, gạo Jasmine khoảng 490 USD/tấn, trong khi gạo 100% tấm giảm nhẹ xuống 310 - 314 USD/tấn.
Tuy vậy, VFA nhận định thị trường sẽ chịu áp lực lớn trong giai đoạn tới, đặc biệt khi Việt Nam chuẩn bị bước vào vụ thu hoạch đông xuân – vụ mùa có sản lượng cao nhất trong năm, trong khi đầu ra cho xuất khẩu chưa rõ ràng.

Ghana vượt Philippines, gạo Việt “đổi hướng” xuất khẩu

Theo báo Tuổi Trẻ dẫn số liệu từ Hiệp hội Lương thực Việt Nam, do tác động từ lệnh tạm dừng nhập khẩu của Philippines, xuất khẩu gạo của Việt Nam trong tháng 9/2025 sụt giảm mạnh, chỉ đạt 466.800 tấn, tương đương 232 triệu USD – giảm 43% về lượng và 55% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024.
Tính chung 9 tháng đầu năm 2025, Việt Nam xuất khẩu 6,83 triệu tấn gạo, thu về 3,49 tỷ USD, giảm 2% về sản lượng và gần 20% về giá trị. Giá xuất khẩu bình quân chỉ còn 509 USD/tấn, mức thấp đáng kể so với năm trước.
Trong bối cảnh đó, Ghana bất ngờ vươn lên thành thị trường nhập khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam, chiếm gần 22% tổng thị phần, vượt qua Philippines. Theo sau là Bờ Biển Ngà (21%) và Malaysia (10%).
Các chuyên gia nhận định, nếu Philippines tiếp tục duy trì lệnh cấm nhập khẩu đến hết năm 2025, giá gạo Việt Nam có thể chịu thêm sức ép giảm, nhất là trong thời điểm cao vụ thu hoạch đông xuân đầu năm 2026.
Việc chuyển hướng xuất khẩu sang các thị trường châu Phi và Đông Nam Á có thể giúp giảm bớt rủi ro, song giá trị xuất khẩu bình quân khó có thể sớm phục hồi trong ngắn hạn.
Một nông dân thu hoạch lúa trên cánh đồng lúa ở Hà Nội, Việt Nam. - Sputnik Việt Nam, 1920, 13.09.2025
Sóng gió thị trường cũng không thể quật ngã giá trị cây lúa Việt Nam

Việt Nam nên làm gì?

Mọi tính toán của Philippines, quốc gia nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới, hiện đều xoay quanh hai mục tiêu đối nghịch: bảo vệ lợi ích của nông dân trồng lúa trong nước và đảm bảo giá gạo ổn định cho người tiêu dùng. Việc hạn chế nhập khẩu giúp giữ giá lúa nội địa ở mức có lợi cho nông dân, song lại gây sức ép lên nguồn cung và giá bán lẻ – yếu tố vốn nhạy cảm đối với an sinh xã hội.
Đến thời điểm này, chính phủ Philippines vẫn chưa đưa ra quyết định cuối cùng về việc kéo dài hay nới lỏng lệnh cấm nhập khẩu gạo. Tuy nhiên, câu hỏi được giới chuyên môn đặt ra là: nếu lệnh cấm kéo dài đến tháng 4/2026, khi vụ đông xuân của Việt Nam bước vào giai đoạn thu hoạch rộ, ngành gạo trong nước sẽ chịu tác động như thế nào?
Trả lời báo KTSG Online, ông Nguyễn Chí Thành, Giám đốc ngành hàng lúa gạo của Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu An Giang (Angimex), cho rằng khả năng Manila kéo dài lệnh cấm đến tháng 4/2026 là khó xảy ra. Theo ông, tồn kho gạo của Philippines hiện chưa đủ lớn và năng lực sản xuất nội địa của nước này chưa đáp ứng được nhu cầu tiêu dùng, đặc biệt trong mùa giáp hạt đầu năm.
Tuy nhiên, ông Thành cũng lưu ý rằng nếu kịch bản này thực sự diễn ra, tác động sẽ rất đáng kể. Bởi đây chính là thời điểm vụ đông xuân 2025 – 2026, vụ lúa lớn nhất và quan trọng nhất trong năm của Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), bước vào giai đoạn thu hoạch rộ. Khi đó, áp lực tiêu thụ và giá thu mua sẽ đè nặng lên doanh nghiệp và nông dân.
Theo ông Thành, để chủ động ứng phó, Việt Nam cần mở rộng thị trường xuất khẩu, đặc biệt là châu Phi, nơi nhu cầu nhập khẩu gạo tăng mạnh và ít biến động chính trị so với khu vực Đông Nam Á.

“Sang năm 2026, khả năng Indonesia sẽ đẩy mạnh nhập khẩu trở lại sau một thời gian dài hạn chế thu mua”, ông Thành nhận định.

Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Phiên họp lần thứ hai của Ban Chỉ đạo quốc gia về phát triển ngành công nghiệp bán dẫn - Sputnik Việt Nam, 1920, 19.08.2025
Ngành gạo Việt Nam trước cơ hội và rủi ro sau khi vượt Thái Lan
Vị chuyên gia cũng nhấn mạnh, kế hoạch thu mua dự trữ quốc gia nên được thực hiện sớm hơn thông lệ, để hỗ trợ thị trường khi xuất khẩu gặp khó khăn. Ngoài ra, Nhà nước nên xem xét cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp dự trữ gạo tạm thời, giúp ổn định cung – cầu trong nước.
Ở góc nhìn dài hạn, ông Trần Trương Tấn Tài, Tổng giám đốc Công ty TNHH Lúa gạo Việt Nam cũng cho rằng đã đến lúc các địa phương lớn ở ĐBSCL, như Đồng Tháp, cần điều chỉnh chiến lược sản xuất.
Ông khuyến nghị mạnh dạn giảm từ ba vụ xuống còn hai vụ mỗi năm, tập trung nâng cao chất lượng, xây dựng thương hiệu và gia tăng giá trị hạt gạo thay vì chỉ chạy theo sản lượng.
Đây là đề xuất đáng chú ý bởi việc chạy theo năng suất trong bối cảnh đầu ra bấp bênh không chỉ làm tăng rủi ro tồn kho mà còn khiến nông dân dễ bị tổn thương trước các cú sốc thị trường. Một chuỗi cung ứng linh hoạt và chất lượng cao sẽ giúp Việt Nam giữ vững vị thế xuất khẩu, ngay cả khi các thị trường lớn như Philippines thay đổi chính sách.
Trước những bất định từ phía Philippines, các chuyên gia cho rằng Việt Nam cần chuẩn bị nhiều kịch bản ứng phó khác nhau, từ mở rộng thị trường sang châu Phi, Nam Á, đến tăng cường dự trữ quốc gia và điều tiết sản xuất nội địa.
Phương hướng này không chỉ giúp giảm rủi ro ngắn hạn cho tiêu thụ lúa gạo trong nước mà còn đặt nền móng cho chiến lược phát triển bền vững hơn của ngành lúa gạo Việt Nam trong những năm tới.
Tin thời sự
0
Để tham gia thảo luận
hãy kích hoạt hoặc đăng ký
loader
Phòng chat
Заголовок открываемого материала