Việt Nam có nguy cơ rơi vào một cái bẫy

© AP Photo / Hau DinhContainer vận tải đang được xếp lên tàu tại Cảng Sài Gòn, Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam
Container vận tải đang được xếp lên tàu tại Cảng Sài Gòn, Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam - Sputnik Việt Nam, 1920, 25.10.2022
Đăng ký
Theo các chuyên gia, Việt Nam có nguy cơ bị lún vào bẫy gia công, lắp ráp và nắm vị thế bất lợi trong chuỗi cung ứng toàn cầu nếu không có những cải cách toàn diện.
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là trình độ công nghệ còn thấp, chất lượng lao động chưa cao, quy định môi trường chưa chặt chẽ, cũng như sự hạn chế trong năng lực quản lý và giám sát ảnh hưởng môi trường của dự án.

Toạ đàm về thực thi EVFTA và EVIPA

Ngày 25/10, tại Hà Nội đã diễn ra buổi tọa đàm “FDI của EU vào Việt Nam trong bối cảnh thực thi EVFTA và EVIPA”.
Sự kiện do Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) và Viện Konrad-Adenauer-Stiftung phối hợp tổ chức.
© Ảnh : G.TCác đại biểu chủ trì hội thảo đầu tư giữa Việt Nam và EU trong khuôn khổ việc phê chuẩn Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Liên minh Châu Âu (EVFTA) và Hiệp định Bảo hộ đầu tư lẫn nhau giữa Việt Nam và Liên minh Châu Âu (EVIPA)
Các đại biểu chủ trì hội thảo đầu tư giữa Việt Nam và EU trong khuôn khổ việc phê chuẩn Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Liên minh Châu Âu (EVFTA) và Hiệp định Bảo hộ đầu tư lẫn nhau giữa Việt Nam và Liên minh Châu Âu (EVIPA) - Sputnik Việt Nam, 1920, 25.10.2022
Các đại biểu chủ trì hội thảo đầu tư giữa Việt Nam và EU trong khuôn khổ việc phê chuẩn Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Liên minh Châu Âu (EVFTA) và Hiệp định Bảo hộ đầu tư lẫn nhau giữa Việt Nam và Liên minh Châu Âu (EVIPA)
Tại buổi làm việc, VEPR đưa ra nhận định, quy mô nền kinh tế Việt Nam đã lớn gấp nhiều lần so với trước. Đặc biệt, khu vực FDI đang đóng góp ngày càng nhiều về vốn đầu tư, thu ngân sách nhà nước, cũng như về GDP và xuất nhập khẩu.
Ở Việt Nam, FDI là một động lực quan trọng cho sự phát triển kinh tế và hội nhập kinh tế quốc tế. Nó cũng giúp Việt Nam tiến sâu hơn vào mạng lưới sản xuất khu vực, đa dạng hóa xuất khẩu, mang đến công ăn việc làm cho một lượng lớn dân số trẻ, qua đó cải thiện nguồn thu của Nhà nước và cán cân thanh toán.
Tân Cảng Sài Gòn-cảng hiện đại và lớn nhất Việt Nam với thị phần container xuất nhập khẩu chiếm trên 90% khu vực phía Nam và hơn 60% thị phần cả nước - Sputnik Việt Nam, 1920, 28.07.2022
Sau 2 năm thực thi, EVFTA mang lại những thắng lợi nào cho Việt Nam?
Dù vậy, quá trình thu hút và thực hiện FDI của Việt Nam đã bộc lộ một số hạn chế và tác động không mong muốn trong thời gian qua.
Trước hết, đó là việc chưa có nhiều dự án FDI ở một số ngành, lĩnh vực chất lượng cao như công nghệ cao, công nghệ sạch, nông nghiệp, dịch vụ có hàm lượng tri thức cao, dịch vụ khoa học và công nghệ, giáo dục đào tạo, kết cấu hạ tầng.

Vị trí khiêm tốn của Việt Nam so với các nước ASEAN trong thu hút FDI từ EU

Về thu hút FDI, số lượng các đối tác thuộc EU đầu tư vào Việt Nam đang có xu hướng tăng lên. Lĩnh vực mà các đối tác này đầu tư chủ yếu là trong ngành công nghiệp chế biến chế tạo.
Trong khối EU, Hà Lan là đối tác đầu tư lớn nhất khi đóng góp đến gần 50% tổng số vốn FDI của toàn khối vào Việt Nam. Các nước Pháp, Luxembourg, Đức, Đan Mạch và Bỉ đóng góp gần 42%.
Theo dữ liệu của Eurostat và Tổng cục thống kê, tỷ trọng đầu tư vào Việt Nam thường chỉ từ 2-5% so với tổng số vốn FDI mà EU phân bổ trên thế giới.
Công nhân công ty CP thủy sản Cà Mau sơ chế tôm phục vụ xuất khẩu. - Sputnik Việt Nam, 1920, 24.04.2022
Thủy sản Việt Nam thuận lợi sang EU nhờ EVFTA
So sánh với các nước ASEAN, số vốn FDI đầu tư từ EU vào Việt Nam vẫn còn khá khiêm tốn. Ngược lại, đối với Việt Nam, tỷ trọng vốn đầu tư của EU trong tổng FDI của cả nước cũng không cao.
Một đặc điểm nữa cần chú ý là quy mô của các dự án do EU đầu tư vẫn còn nhiều chênh lệch. Ngoài những dự án quy mô lớn, giá trị cao, phần lớn các dự án chỉ có giá trị trung bình nhỏ.

Chiếc bẫy gia công

Tại buổi tọa đàm, TS. Nguyễn Thị Thanh Mai và TS. Nguyễn Thị Vũ Hà đến từ VEPR đã lưu ý những thách thức đối với hoạt động thu hút vốn FDI từ EU vào Việt Nam
Đại diện VEPR cảnh báo, Việt Nam có nguy cơ trở thành điểm đến của các dự án FDI chất lượng thấp do những hạn chế về nguồn lực.
"Nước ta có thể bị lún sâu vào bẫy gia công, lắp ráp và vị thế bất lợi trong chuỗi cung ứng toàn cầu do trình độ công nghệ còn thấp, chất lượng lao động chưa cao. Đồng thời, do quy định môi trường chưa chặt chẽ, năng lực quản lý và giám sát ảnh hưởng môi trường của dự án", - các chuyên gia của VEPR đánh giá.
Bên cạnh đó, một yếu tố khác nữa là tâm lý kinh doanh của các nhà đầu tư toàn cầu nói chung và các nhà đầu tư từ EU suy yếu do những rủi ro trong bối cảnh mới. Theo các chuyên gia, các nhà đầu tư EU sẽ thận trọng hơn khi quyết định đầu tư ra nước ngoài.
Hiện nay, nguồn vốn FDI của EU vào Việt Nam còn nhiều hạn chế cả về số lượng và chất lượng. Trong bối cảnh FDI toàn cầu đang sụt giảm mạnh, việc cạnh tranh thu hút FDI sẽ ngày càng gay gắt.
Quang cảnh diễn đàn tại điểm cầu Hà Nội. - Sputnik Việt Nam, 1920, 27.10.2021
EVFTA giúp Việt Nam ngày càng quan trọng với EU
Thêm nữa, quá trình chuyển đổi số cũng có thể thu hẹp dòng đầu tư của EU vào Việt Nam, nhất là những doanh nghiệp đầu tư trong lĩnh vực có giá trị cao do thay đổi trong mục tiêu đầu tư của doanh nghiệp đa quốc gia.
Việt Nam thường được các nhà đầu tư lựa chọn với mục tiêu tìm kiếm lao động giá rẻ hay nguồn tài nguyên thiên nhiên. Tuy vậy, trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, mục tiêu của họ là tìm kiếm kiến thức và công nghệ. Đây lại không phải là lợi thế của Việt Nam vì nhiều hạn chế về nguồn lao động có kỹ năng, năng lực công nghệ, tài chính. Ngoài ra, chất lượng cơ sở hạ tầng phục vụ các ngành công nghệ cao cũng còn kém phát triển.

Cơ hội và thách thức từ EVFTA và EVIPA

Tại toà đàm, các diễn giả cho rằng, việc Việt Nam và EU thực thi Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA) và Hiệp định Bảo hộ đầu tư (EVIPA) sẽ mang lại cho Việt Nam nhiều cơ hội và thách thức mới trong thu hút FDI.
Cụ thể, EVFTA được kỳ vọng sẽ thúc đẩy làn sóng FTA tiếp theo vào Việt Nam, giúp nâng cao chất lượng các dự án FDI. Điều này phù hợp với tinh thần Nghị quyết 50-NQ/TW của Chính phủ về thu hút FDI chất lượng cao.
Trong khi đó, EVIPA được nhận định là sẽ góp phần làm sâu sắc hơn mối quan hệ giữa Việt Nam và EU, nhất là về kinh tế - thương mại, mở ra cơ hội lớn để Việt Nam gia tăng thu hút FDI từ các quốc gia thuộc khối này.
Trong bối cảnh EU là đối tác kinh tế lớn và tiềm năng của Việt Nam, việc thực thi EVFTA và EVIPA có ý nghĩa quan trọng.
Với các cam kết vượt ra ngoài việc xoá bỏ thuế quan, EVFTA được kỳ vọng mang đến cơ hội cho Việt Nam trong việc thu hút FDI chất lượng cao với những cải cách thể chế, chính sách và môi trường đầu tư.
Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị Thủ tướng Chính phủ với doanh nghiệp đầu tư nước ngoài - Sputnik Việt Nam, 1920, 17.09.2022
Quy mô GDP Việt Nam tiến lên mốc 400 tỷ USD, có cần “bẻ lái” chính sách FDI?
Tuy nhiên, việc thực thi EVFTA và EVIPA cũng mang lại cho Việt Nam nhiều thách thức, nhất là trong bối cảnh nền kinh tế thế giới nói chung và nền kinh tế EU đang có nhiều biến động như hiện nay.
Nhóm nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, những lợi thế mà EVFTA mang lại chỉ là ngắn hạn, đặc biệt là khi các đối thủ chính trong ASEAN như Thái Lan, Indonesia, Malaysia hay Phillpines cũng đang tích cực đàm phán FTA với EU.
Trong khi đó, EU hướng tới một FTA chung với cả khu vực ASEAN. Ngoài ra, việc thực thi hiệp định này còn dẫn tới những áp lực và chi phí liên quan tới cải cách thế chế, chính sách, thậm chí làm giảm dòng FDI vào Việt Nam.
Từ nhận định trên, nhóm nghiên cứu Đại học Quốc gia Hà Nội đã đề ra tổ hợp giải pháp tăng cường hiệu quả thu hút nguồn vốn FDI trong thời gian tới.
Thứ nhất, tăng cường công tác nghiên cứu, tuyên truyền, phổ biến về EVFTA và EVIPA; Thứ hai là cải cách thể chế; Thứ ba, tập trung cải thiện chất lượng môi trường đầu tư - kinh doanh; Thứ tư, hoàn thiện hơn nữa các loại hình dịch vụ tư vấn và tạo thuận lợi đầu tư; Thứ năm, tập trung đào tạo nguồn nhân lực chất lượng, có kỹ năng tay nghề; Cuối cùng là nâng cao chất lượng cơ sở hạ tầng.
Tin thời sự
0
Để tham gia thảo luận
hãy kích hoạt hoặc đăng ký
loader
Phòng chat
Заголовок открываемого материала