Chip “made in Vietnam”: Cơ hội để Việt Nam thành trung tâm công nghiệp bán dẫn thế giới
18:09 22.11.2022 (Đã cập nhật: 18:51 22.11.2022)
© Sputnik / Alexey Kudenko
/ Đăng ký
Với vị thế nhà xuất khẩu hàng linh kiện điện tử lớn, nhiều chuyên gia tin tưởng, Việt Nam có cơ hội trở thành trung tâm sản xuất chip, chất bán dẫn mới của thế giới.
Đối với cuộc đua sản xuất chip toàn cầu hiện nay, theo GS.TS Nguyễn Mại, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE), nếu Việt Nam tham gia được vào nền công nghiệp bán dẫn thì sẽ tạo ra những cú hích rất lớn.
Tại Việt Nam, hiện đã có những dự án FDI sản xuất chip, linh kiện và vật liệu bán dẫn. Thêm vào đó, một số nhà đầu tư đã bắt đầu mở rộng sản xuất kinh doanh trong lĩnh vực này, có thể kể đến như Intel, Samsung.
Nhiều “ông lớn”công nghệ có kế hoạch sản xuất chất bán dẫn và chip tại Việt Nam
Đại dịch Covid-19, các biến động trên thị trường thế giới, xung đột, đứt gãy chuỗi cung ứng dẫn đến những khó khăn về ngành sản xuất chip, linh kiện và vật liệu bán dẫn.
Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia, đây cũng chính là cơ hội cho Việt Nam khi có thể trở thành điểm đến hấp dẫn đầy tiềm năng của nhiều tập đoàn chip hàng đầu thế giới.
Nhiều chuyên gia nhận định, cánh cửa đến với cuộc đua sản xuất chip toàn cầu là rộng mở đối với Việt Nam dù còn nhiều việc phải làm.
GS. TSKH Nguyễn Mại, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE) chia sẻ quan điểm cho biết, trong thời gian qua, dịch Covid-19 diễn ra phức tạp và các cuộc xung đột thương mại kéo dài đã làm đứt gãy nguồn cung ứng chất bán dẫn.
Nhiều ngành công nghiệp sử dụng chất bán dẫn như điện thoại thông minh, ô tô tự lái, thậm chí cả công nghệ trí tuệ nhân tạo hay trung tâm dữ liệu tại nhiều quốc gia lớn trên thế giới buộc phải giảm sản lượng do tình trạng trì trệ chuỗi cung ứng.
Thêm vào đó, nhiều quốc gia lớn như Mỹ, châu Âu, Nga, Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc cũng đều đang trong cuộc đua cạnh tranh để sản xuất chất bán dẫn và chip.
GS. Nguyễn Mại dẫn chứng, thậm chí, Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã công bố kế hoạch triển khai chương trình trị giá 50 tỷ USD để hỗ trợ sản xuất chip nội địa và mở rộng nghiên cứu trong lĩnh vực này.
Hay tại Trung Quốc, chính quyền địa phương đã tăng gấp đôi ưu đãi tài chính, ban hành chính sách hỗ trợ các công ty sản xuất bán dẫn phát triển. Bizlive dẫn phân tích của Chủ tịch VAFIE cho biết, kể cả khi Trung Quốc vẫn tiếp tục theo đuổi chính sách “zero COVID-19”, cuộc đua bán dẫn toàn cầu vẫn đang nóng lên, xu thế chuyển dịch chuỗi giá trị đang diễn ra ngày một nhanh hơn.
Nằm trong xu hướng này, Việt Nam tiếp tục trở thành tâm điểm của ngành bán dẫn khi Samsung tuyên bố kế hoạch sản xuất linh kiện bán dẫn từ tháng 7 năm sau với số vốn đầu tư thêm là 920 triệu USD.
Đặc biệt, Việt Nam còn là nơi đặt nhà máy lắp ráp và kiểm định lớn nhất của Intel với mức đầu tư 1,5 tỷ USD.
16 Tháng Mười Một 2022, 21:00
Bên cạnh đó, nhiều công ty bán dẫn lớn của thế giới cũng đang đặt nhà máy tại Việt Nam, như USI Electronics của Đài Loan (Trung Quốc) hay Renesas Electronics của Nhật Bản.
Tập đoàn thiếtkế chip khổng lồ Synopsys của Mỹ cũng mở rộng hoạt động tại Việt Nam. Synopsys đang chuyển đầu tư và đào tạo kỹ sư sang Việt Nam để tái cân bằng hoạt động trong bối cảnh cuộc chạy đua công nghệ Trung - Mỹ đang diễn ra gay gắt.
Hình thành hệ sinh thái sản xuất chip, chất bán dẫn
Đánh giá về sự chuyển dịch này, ông Đỗ Nhất Hoàng, Cục trưởng Cục đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho biết, tại Việt Nam, đã có những dự án FDI sản xuất chip, linh kiện và vật liệu bán dẫn.
Đặc biệt, một số các nhà đầu tư đã bắt đầu mở rộng sản xuất kinh doanh trong lĩnh vực này.
“Qua tiếp xúc, chúng tôi thấy rằng các doanh nghiệp này khả năng đầu tư nhiều tỷ USD vào Việt Nam”, - Cục trưởng Cục đầu tư nước ngoài cho biết.
Phân tích cụ thể hơn, Cục trưởng Cục đầu tư nước ngoài Đỗ Nhất Hoàng thông tin, trong 10 tháng đầu năm 2022, giải ngân FDI đạt 17,45 tỷ USD, tăng 15,2% so với cùng kỳ năm 2021, đây là con số cao nhất trong 5 năm qua.
1 Tháng Mười Một 2022, 22:06
Trong số giải ngân này, ngành công nghiệp chế biến chế tạo chiếm 65%, mà trong phần lớn ngành công nghiệp chế biến chế tạo lại là ngành công nghiệp điện tử công nghệ cao, sản xuất chip và các linh kiện sản xuất chip.
Điều này cho thấy Việt Nam đã bắt đầu dần đần hình thành hệ sinh thái của sản xuất chất bán dẫn, sản xuất chip.
“Đây là nguồn vốn giải ngân vừa nhiều, vừa chất lượng theo đúng chủ trương thực hiện hóa Nghị quyết 50 của Bộ Chính trị về thu hút nguồn vốn FDI”, - ông Hoàng bày tỏ.
Cơ hội nào cho ngành sản xuất chất bán dẫn, chip “make in Vietnam”?
Thông tin thêm về triển vọng lĩnh vực này, Cục trưởng Cục đầu tư nước ngoài cho biết, nhiều năm qua, Việt Nam ngày càng được đánh giá cao với các nhà đầu tư do có môi trường chính trị ổn định, nền kinh tế tăng trưởng nhanh và nhiều luồng gió hấp dẫn khác.
Trong đó, việc ưu đãi miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cũng góp phần quan trọng tạo môi trường đầu tư hấp dẫn để thu hút FDI vào Việt Nam.
Tuy nhiên, về lâu dài loại thuế này đang đứng trước nguy cơ không còn là lợi thế với các quốc gia là trung tâm sản xuất của thế giới như Việt Nam. Điều này là do thuế tiêu thụ toàn cầu áp dụng vào năm 2023 có nguy cơ làm vô hiệu hóa những ưu đãi của các quốc gia, trong đó có Việt Nam.
19 Tháng Mười 2022, 19:56
Các quốc gia trên thế giới đã và đang có hướng xử lý đảm bảo quyền lợi hài hòa của Nhà nước và nhà đầu tư.
“Chính phủ Việt Nam đang quan tâm chỉ đạo để có ứng xử hài hòa, phù hợp. Hiện chúng tôi đang nghiên cứu và học hỏi kinh nghiệm các nước, để không vi cam kết luật quốc tế mà vẫn đảm bảo quyền lợi nhà nước và nhà đầu tư và giữ chân nhà đầu tư”, - Cục trưởng Đỗ Nhất Hoàng lưu ý.
Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Hàn Quốc (Korcham) Hong Sun nhìn nhận, Hàn Quốc là đất nước sản xuất chip hàng đầu thế giới, từ sản xuất chip này sẽ dẫn tới phát triển sang lĩnh vực khác như sản xuất ô tô, điện thoại, hàng công nghệ điện tử khác.
Tuy vậy, theo đại diện Korcham, để thu hút các doanh nghiệp đầu tư lĩnh vực này, ngoài môi trường kinh doanh ổn định, nhiều ưu đãi, thì điều doanh nghiệp mong muốn là có nguồn điện sản xuất dồi dào và ổn định.
Ông Hong Sun lưu ý, sản phẩm chip hay chất bán dẫn đều là những sản phẩm có giá trị rất cao. Trong quá trình sản xuất, nếu mất điện đột ngột thì dây chuyền sản xuất sẽ phải làm lại hoàn toàn và phải mất từ một tuần đến vài tháng.
“Điều này sẽ gây tổn thất cho doanh nghiệp lên hàng tỷ USD. Nếu địa phương không có nguồn điện đầy đủ và ổn định thì rất khó có thể thu hút các nhà đầu tư trong lĩnh vực này”, - ông Hong Sun chỉ rõ.
GS. TSKH Nguyễn Mại cho biết, kết quả khảo sát gần đây nhất của Tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO) cho thấy, Việt Nam là điểm đến của các doanh nghiệp Nhật Bản, chỉ đứng sau Mỹ.
Ngoài môi trường kinh doanh ngày càng được cải thiện, thì những yêu cầu của các doanh nghiệp FDI trong điều kiện mới, kể cả những lĩnh vực công nghệ đầu tư cao, công nghiệp hiện đại thì Việt Nam đều đã đáp ứng tốt.
Dù vậy, GS. Nguyễn Mại cho rằng, Việt Nam “không được ngủ quên” trên những thành tựu đạt được, không được ngủ trên những nhận định tốt đẹp của các doanh nghiệp FDI mà cần đánh giá đúng những điểm nghẽn trong thu hút FDI, như hạ tầng cơ sở giao thông hay mạng lưới thông tin.
Theo chuyên gia, Thủ tướng Chính phủ cũng đã khẳng định phải giải bài toán về giao thông, không những về đường bộ mà làm thêm sân bay để tạo ra động lực tăng trưởng vùng miền núi.
Trên thực tế, Việt Nam cũng đã có quy hoạch toàn quốc về cảng biển, làm sân bay Long Thành, mở rộng sân bay Tân Sơn Nhất, sân bay Nội Bài để dần kết nối thành mạng lưới giao thông vận tải.
“Tuy vậy, chúng ta cần phải triển khai nhanh, hiệu quả, không để xảy ra mất mát, tham nhũng và đưa nhanh vào sử dụng thì tạo ra điểm nhấn trong các nhà đầu tư FDI”, - GS.TS Mại khuyến nghị.
Chủ tịch VAFIE Nguyễn Mại lưu ý, nếu Việt Nam tham gia được vào nền công nghiệp bán dẫn thì sẽ tạo những cú hích rất lớn là tăng giá trị gia tăng và tạo ra tính lan tỏa.
Tại Việt Nam, có rất nhiều doanh nghiệp trong nước lớn có uy tín như Viettel, VNPT, Vingorup đã đi vào ngành công nghiệp lớn như ô tô hay điện tử.
Ông Mại nhấn mạnh, các doanh nghiệp này sẽ tiếp nhận được công nghệ làm bán dẫn, từ đó sẽ có được đội ngũ chuyên gia trực tiếp sản xuất tại Việt Nam làm việc cho nước ngoài.
“Các chuyên gia này chắc chắc sẽ tạo điều kiện cho các doanh nghiệp trong nước có thể tham gia vào quá trình sản xuất, để hình thành các dự án với công nghệ bán dẫn make in Vietnam”, - GS.TS Nguyễn Mại tin tưởng.
Lãnh đạo Intel trong tuyên bố của mình cũng khẳng định niềm tin đầu tư vào Việt Nam.
Chia sẻ tại sự kiện ở TP.HCM hôm 18/11, bà Alexis Crowell, Giám đốc điều hành khu vực châu Á của Intel đánh giá Việt Nam có thể trở thành trung tâm chuỗi cung ứng toàn cầu khi ngày càng thu hút được nhiều khoản đầu tư.
“Môi trường ở Việt Nam rất thuận lợi để thu hút nguồn vốn FDI cũng như nhiều nhân tài, lực lượng lao động và nhà máy sản xuất tại Việt Nam cũng ngày càng phát triển”, - bà Crowell nói và tin tưởng, chuyển đổi số sẽ là quá trình rất tự nhiên và còn tiến xa hơn nữa tại Việt Nam.
Việt Nam có thể tận dụng cơ hội
Hồi tháng 9/2022, VTV dẫn ý kiến của ông Kim Huat Ooi, Phó Chủ tịch Công ty TNHH Intel Products Việt Nam nhận xét, có ba yếu tố quan trọng nhất để tập đoàn công nghệ Mỹ lựa chọn sản xuất ở Việt Nam – đó là môi trường chính trị xã hội rất ổn định, Chính phủ không ngừng mở rộng các Hiệp định thương mại tự do và nguồn lao động dồi dào.
“Để chuẩn bị cho bước tiến sâu hơn vào sản xuất chip, Việt Nam cần lên kế hoạch đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, chúng tôi không chỉ cần các kỹ sư đại học mà cả cấp độ thạc sỹ và tiến sĩ nữa. Bên cạnh đó, các chính sách khuyến khích và hỗ trợ của Chính phủ cũng rất quan trọng”, - ông Kim Huat Ooi khuyến nghị.
Trong khi đó, đặt trong bối cảnh toàn cầu hiện tại khi Mỹ vừa ban hành Đạo luật CHIP trị giá 52 tỷ USD nhằm hỗ trợ ngành công nghiệp sản xuất chip của nước này, các chuyên gia cho rằng những nước nằm trong chuối cung ứng như Việt Nam cũng có cơ hội để tham gia và phát triển.
Chia sẻ quan điểm về tiềm năng của Việt Nam, ông Jimmy Goodrich, Phó Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp bán dẫn của Mỹ (SIA), khẳng định, một mình nước Mỹ không thể tự khôi phục ngành công nghiệp sản xuất chip được. Sự ra đời của thuật ngữ "friend-shoring" nghĩa là chuyển các hoạt động trong chuỗi cung ứng hàng hoá về các nước thân thiện đã chứng tỏ tầm quan trọng của nó.
“Chúng tôi cần làm việc với một số đối tác quan trọng như Việt Nam để tăng thị phần của sản xuất chip, lắp ráp và đóng gói ở bên ngoài các vùng địa chính trị không ổn định. Việt Nam có thể tận dụng cơ hội này để đón nhận khoản đầu tư nhiều hơn nữa”, - Phó Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp bán dẫn của Mỹ (SIA) nhấn mạnh.
