TP.HCM của Việt Nam đang “chìm” nhanh thứ 2 thế giới?

© Getty Images / Future Publishing/Feature China/Tan Qingju Thành phố Hồ Chí Minh
Thành phố Hồ Chí Minh - Sputnik Việt Nam, 1920, 18.09.2025
Đăng ký
Một báo cáo cuối năm 2024 chỉ ra rằng TP.HCM xếp thứ 2 trong số 10 đô thị ven biển “chìm nhanh” nhất thế giới, chỉ đứng sau Thiên Tân (Trung Quốc).
Tình trạng sụt lún nền đất tại TP.HCM đã xuất hiện liên tục từ năm 1990 và cho đến nay, tổng độ lún tích lũy được ước tính xấp xỉ 100 cm.

Sụt lún ngày càng nghiêm trọng

Theo báo Thanh niên, trong thời gian gần đây, tại khu vực Huỳnh Tấn Phát, đặc biệt đoạn gần cầu Phú Xuân (P.Phú Thuận), mặt đường bị lún võng tạo thành những hố trũng. Hễ mưa xuống, khu vực này trở thành “ao nước”, gây khó khăn cho giao thông. Xe cộ thường phải lấn sang làn khác để tránh vùng ngập, khiến tình hình đi lại phức tạp, tiềm ẩn nguy cơ tai nạn.
Không chỉ riêng tuyến này, nhiều con đường khác trong TP cũng thường xuyên rơi vào cảnh ngập nặng khi gặp mưa lớn hoặc triều cường.
Theo cơ quan chức năng TP.HCM, Huỳnh Tấn Phát cùng với Trần Xuân Soạn, Lê Văn Lương, Đào Sư Tích và quốc lộ 50 là năm tuyến đường chịu ngập nhiều nhất vào mùa triều cường. Ngoài ra, các trục giao thông khác như Hồ Học Lãm, quốc lộ 1, Đặng Thị Rành, Kha Vạn Cân, Bạch Đằng, Thảo Điền, Quốc Hương, Nguyễn Văn Hưởng… cũng thường xuyên chìm trong nước do mưa kết hợp triều dâng. Đây cũng chính là những nơi ghi nhận tốc độ sụt lún nền đất cao.
Trí tuệ nhân tạo vẽ nên đường sắt tương lai tại Việt Nam - Sputnik Việt Nam, 1920, 05.09.2025
TP.HCM muốn đẩy nhanh loạt dự án đường sắt đô thị của các ông lớn
Được biết, hiện tốc độ lún ở nhiều quận nội thành cũ như Q.1, Q.3, Q.5, Q.6, Q.10, Q.11, Tân Bình, Tân Phú đã chững lại và ổn định dưới 1 cm/năm. Ngược lại, các khu vực ven sông Sài Gòn như Q.7, Q.8, Bình Tân, Nhà Bè và dọc sông Sài Gòn – đặc biệt tại Tân Cảng, Thảo Điền – ghi nhận mức lún rất cao, có nơi lên đến 5 cm/năm.
Để đánh giá chính xác hơn, năm 2019 TP.HCM triển khai dự án “Xác định lại cao độ hệ thống mốc độ cao bị sụt lún”. Dựa trên 23 mốc hạng II do Bộ Tài nguyên và Môi trường (cũ) cùng 800 mốc cao độ cũ của thành phố, kết quả cho thấy ngoài những khu vực lún đã biết, còn xuất hiện nhiều điểm lún cục bộ trong 12 năm. Cụ thể, tại Củ Chi có nơi lún tới 52,2 cm, Hóc Môn lún 23,6 cm và Q.9 ghi nhận mức lún 25,3 cm.
PGS.TS. Lê Trung Chơn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển bền vững (Trường Đại họcTài nguyên và Môi trường TP.HCM), cho biết theo kết quả khảo sát năm 2014 của Bộ Tài nguyên và Môi trường (cũ), trong 329 mốc độ cao được đo đạc thì có tới 111 mốc biến mất (chiếm 33,7%), 143 mốc bị lún từ 5 cm đến trên 70 cm (43,5%), và chỉ còn 75 mốc giữ được ổn định (22,8%). Tình trạng lún 5 - 10 cm vẫn đang xảy ra trên diện rộng, thậm chí một số nơi vượt quá 70 cm.
Tiếp đó, năm 2016, Chính phủ yêu cầu tiếp tục thực hiện quan trắc lún phục vụ quy hoạch và đo lặp thủy chuẩn hạng II. Kết quả cho thấy giai đoạn 2005 - 2015, nhiều khu vực của TP.HCM bị lún trên 10 cm, tổng diện tích ảnh hưởng là 239 km². Các điểm nóng gồm Bình Chánh, Bình Tân, Thủ Đức, Nhà Bè, Q.8, Q.7, Q.2 và Q.12. Một điểm đo trong 10 năm (2005 - 2015) đã lún tới 73,3 cm, và chỉ sau hai năm con số này tăng lên 81,7 cm. Nhiều vị trí khác cũng có diễn biến tương tự.
Khảo sát của Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) cũng cho thấy TP.HCM liên tục lún từ năm 1990 đến nay, mức lún cộng dồn khoảng 100 cm. Hiện tốc độ lún dao động 2 - 5 cm/năm, riêng tại các khu vực tập trung nhiều công trình xây dựng thương mại thì mức lún đạt 7 - 8 cm/năm.
Đường Rừng Sác, huyện Cần Giờ, tháng 9/2024 - Sputnik Việt Nam, 1920, 26.08.2025
TP.HCM muốn Vingroup ứng 7.500 tỷ tiền giải phóng 325 ha đất metro Cần Giờ
Trong khi đó, mực nước biển trung bình chỉ tăng khoảng 1 cm mỗi năm, nghĩa là tốc độ lún cao gấp đôi. Khi hiện tượng lún kết hợp với triều cường và nước biển dâng, nguy cơ TP.HCM “chìm dần” ngày càng lớn, đe dọa sự phát triển lâu dài của đô thị trong bối cảnh biến đổi khí hậu. Là một thành phố lớn ở hạ lưu sông Sài Gòn, TP.HCM đang đối diện một thách thức cực kỳ nghiêm trọng cho mục tiêu phát triển bền vững.
"Những số liệu nghiên cứu cho thấy sụt lún vẫn diễn ra và có xu hướng gia tăng. Theo một nghiên cứu được công bố vào cuối năm 2024, TP.HCM đứng thứ 2 trong số 10 đô thị ven biển "đang chìm" nhanh nhất thế giới (sau Thiên Tân, Trung Quốc) do tình trạng lún mặt đất. Điều này đòi hỏi biện pháp quản lý và khắc phục hiệu quả hơn", báo Thanh niên dẫn ý kiến của TS.Lê Trung Chơn.

Thách thức lớn cho phát triển bền vững

Nghiên cứu “Sụt lún đất tại TP.HCM, nguy cơ và thách thức cho sự phát triển bền vững” do PGS-TS Lê Trung Chơn và cộng sự thực hiện chỉ ra bốn nhóm nguyên nhân chính:
Thứ nhất là địa chất yếu: Các vùng lún trên 10 mm/năm thường nằm trên nền đất yếu, ngay cả khi không có tác động từ xây dựng hay khai thác nước ngầm. Điều này chứng tỏ yếu tố địa chất - địa mạo quyết định lớn đến biến dạng mặt đất.
Nguyên nhân thứ hai là do tải động từ giao thông: Những tuyến có mật độ xe tải, xe bồn, container hoặc nơi có tuyến metro đi qua thường lún mạnh hơn do áp lực động liên tục.
Nguyên nhân thứ ba là tải tĩnh từ công trình: Các khu vực đô thị hóa nhanh, có nhiều tòa nhà cao tầng, chung cư, cao ốc thường tạo áp lực đáng kể lên bề mặt đất.
Cuối cùng là hoạt động khai thác nước ngầm: Trước năm 2010, đây là nguyên nhân chủ yếu gây lún ở các khu vực như Gò Vấp, Tân Bình, Q.12, Củ Chi. Tuy nhiên, nhờ kiểm soát cấp phép và công suất khai thác, tốc độ lún tại các nơi này đã giảm rõ rệt.
Thành phố hồ chí minh ở Việt nam - Sputnik Việt Nam, 1920, 23.10.2023
Hơn 6,6 tỷ USD kiều hối đổ về thành phố Hồ Chí Minh
Theo các chuyên gia, sụt lún đất được coi là “tai biến địa chất” phổ biến trên toàn cầu, đặc biệt nghiêm trọng tại các vùng đô thị. Vì vậy, cần theo dõi hiện tượng này thường xuyên, cả trên phạm vi rộng lẫn ở những khu vực trọng điểm, nhằm phục vụ công tác dự báo, mô phỏng và hạn chế tác động đối với hạ tầng và công trình dân sinh.
Tuy vậy, tại TP.HCM, việc xác định chính xác mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố vẫn còn khó khăn do dữ liệu địa chất và địa mạo chưa đủ chi tiết, làm hạn chế khả năng mô phỏng và dự báo. Nhóm nghiên cứu đề xuất ứng dụng kỹ thuật phân tích hồi quy không gian (geospatial regression analysis) để dự đoán tốc độ lún, kết hợp dữ liệu InSAR cùng dữ liệu địa chất và nguồn nước dưới đất.
PGS-TS Lê Trung Chơn cảnh báo: sụt lún đất diễn tiến âm thầm nhưng hậu quả khi cộng hưởng với biến đổi khí hậu, thời tiết cực đoan và triều cường sẽ vô cùng nặng nề, gây tổn thất lớn cho hạ tầng kỹ thuật, kinh tế - xã hội và đời sống dân cư. Do đó, TP.HCM cần sớm xây dựng hệ thống giám sát và dự báo lún đất thường xuyên bằng công nghệ hiện đại, giúp chính quyền có cơ sở khoa học để đưa ra quyết sách phù hợp. Ông dẫn chứng tại Bắc Kinh (Trung Quốc), nhờ có dữ liệu đầy đủ và công nghệ tiên tiến, cơ quan chức năng đã tính toán được mức độ đóng góp của từng nguyên nhân vào sụt lún, từ đó đưa ra giải pháp hiệu quả.
Tin thời sự
0
Để tham gia thảo luận
hãy kích hoạt hoặc đăng ký
loader
Phòng chat
Заголовок открываемого материала